Свет
Зошто Иран најчесто лансира ракети врз израелските градови ноќе?

Додека сирените се вклучуваат, а израелската воздушна одбрана пресретнува смртоносни закани во глувата ноќ, јасно е дека постои едно правило во ракетната стратегија на Иран: темнина. Ноќните лансирања ракети од страна на Иран не се случајност, туку одразуваат воена и технолошка доктрина дизајнирана да прикрие, изненади и да всади страв.
Додека ноќта нуди очигледни можности за прикривање, одлуката за напад под закрила на темнината има свои корени во нешто многу поголемо од видливоста. Тоа е комбинација од технички ограничувања, оперативна неопходност и психолошка војна, пишува „Ерусалем пост“.
Комплексниот процес на лансирање ракети на течен погон
За разлика од авионите, ракетите не може да се потпираат на атмосферски кислород за погон. Наместо тоа, тие мора да имаат и гориво и оксидатор – компонентите потребни за согорување – во нивниот систем. Ова е затоа што балистичките ракети достигнуваат височини на кои кислородот е оскуден или воопшто не постои.
🚨 The sky over Beirut is lit up with rockets headed south toward Israel — hundreds launched, streaking visibly above the city.
For many in Beirut, the war is no longer on the news — it’s overhead, unfolding in real time.
No Kings Haifa Armypic.twitter.com/askiTi57jT
— Liisa Nieminen (@SheKnowsScience) June 14, 2025
Овој фундаментален услов ги дели ваквите ракети во две категории: оние што се напојуваат со течно гориво и оние што користат цврсто гориво, од кои секоја има свои стратешки импликации.
Ракетите со долг дострел на Иран, како што е „Шахаб“, обично користат течно гориво. Овие ракети бараат сложен процес на полнење гориво, што вклучува два одделни резервоара – еден за горивото, а другиот за оксидаторот – пред лансирањето. Овој процес е временски чувствителен, опасен и бара стационарна инфраструктура за лансирање и обучен персонал.
Ова ја прави фазата на полнење на ракетата со гориво најранлив период, особено под будното око на непријателските сателити и извидувачките авиони. За да се намали ризикот од откривање и напад, Иран често врши полнење гориво ноќе кога видливоста е намалена, а веројатноста за откривање од воздух е значително помала.
Спротивно на тоа, ракетите со краток и среден дострел, како што се „Фатех-110“ и „Золфагар“, обично се напојуваат со цврсто гориво. Овие системи се претходно наполнети со мешавина од цврсто гориво и оксидатор складиран во телото на ракетата. Тие се подготвени веднаш за лансирање, не бараат полнење гориво на самото место и може да бидат лансирани од мобилни платформи, што ги прави идеални за изненадувачки напади и децентрализирано војување.
Сепак, кога ќе се запалат, ракетите на цврсто гориво не може да се изгаснат или контролираат во однос на нивната брзина на работа. Лансирањето е неповратно – оперативен компромис, што дава мобилност и брзина.
Често се поставува прашањето зошто ракетите треба да имаат оксидатори во своите куќишта. За разлика од млазните мотори, кои црпат кислород од атмосферата, ракетните мотори мора да работат во средини во кои кислородот е оскуден или воопшто не постои.
Балистичките ракети може да се искачат десетици, па дури и стотици километри далеку над нивоата на кои е достапен кислород. За да се обезбеди континуиран погон, ракетите мора да носат сè што им е потребно за да согорат од самиот почеток.
Приоритет на Иран е да ја зачува ракетата
Повторената практика на Иран за ноќни лансирања не е случајна одлука. Таа одразува повеќеслојна воена доктрина, која ги зема предвид техничките реалности, стратешките можности и психолошката динамика на војувањето.
Користејќи ракети на цврсто и течно гориво, мобилни платформи за лансирање и природното прикривање на ноќта, Иран изгради систем што дава приоритет на преживувањето на ракетите, изненадувањето и психолошкото влијание, дури и кога самите ракети не успеваат да ги погодат своите цели. Во тековната битка за одвраќање и одбрана времето на лансирање е исто толку клучно колку и самата ракета.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Туск остро ја критикува идејата за мировните преговори да се одржат во Будимпешта

Полскиот премиер Доналд Туск остро ја критикува идејата Будимпешта да стане место за мировни преговори меѓу украинскиот претседател, Володимир Зеленски, и рускиот претседател, Владимир Путин, пишува „Политико“.
Туск се потсети на лошите искуства од минатото поврзани со унгарската престолнина.
„Будимпешта? Можеби не сите се сеќаваат, но во 1994 година Украина веќе доби гаранции за територијален интегритет од САД, Русија и од Обединетото Кралство. Во Будимпешта“, рече Туск додавајќи: „Можеби сум суеверен, но овој пат би се обидел да најдам друго место“.
Неговата реакција дојде откога „Политико“ вчера откри дека Белата куќа ја разгледува можноста за трилатерален состанок во унгарската престолнина, на кој би учествувале американскиот претседател Доналд Трамп, Зеленски и Путин. Информацијата беше потврдена од претставници на администрацијата и луѓе блиски до американската влада.
Изборот на Унгарија како локација би бил исклучително проблематичен за Украина. Токму во Будимпешта во 1994 година беше потпишан меморандум, во кој САД, Велика Британија и Русија се обврзаа да го почитуваат суверенитетот на Киев во замена за откажување на Украина од нуклеарно оружје. Овие гаранции станаа бесмислени по руската анексија на Крим во 2014 година и недостигот на конкретна воена поддршка од потписниците.
Ситуацијата е дополнително влошена од фактот дека унгарскиот премиер Виктор Орбан е близок сојузник на Доналд Трамп, а во исто време одржува добри односи со Кремљ и покрај целосната инвазија на Украина. Орбан сè уште јавно не коментирал за овој предлог. Интересно е што ова не е првпат Унгарија да ги понуди своите услуги – министерот за надворешни работи Петер Сијарто ја предложи Будимпешта како безбедно место за преговори уште на 25 февруари 2022 година, само еден ден по почетокот на руската агресија.
Додека се дискутира за Будимпешта, руските претставници ги намалуваат очекувањата дека средбата меѓу Путин и Зеленски е дури и блиску.
Во меѓувреме, се споменуваат и други можни локации. Францускиот претседател Емануел Макрон предложи состанок да се одржи во Женева, што веднаш беше поддржано од италијанскиот министер за надворешни работи, Антонио Тајани.
Швајцарскиот министер за надворешни работи, Игнацио Касис, потврди дека неговата земја е подготвена за таков состанок додавајќи дека Путин нема да биде уапсен и покрај налогот на Меѓународниот кривичен суд.
Самиот Путин, за време на телефонскиот разговор со Трамп во понеделникот, ја предложи Москва како место за средбата со Зеленски. Сепак, Зеленски и европските лидери веднаш го отфрлија предлогот како лекомислен.
Фото: ЕПА
Свет
(Видео) Неидентификуван објект експлодира на поле со пченка во Полска, локалните куќи оштетени

Неидентификуван предмет паднал и експлодирал во полскиот град Осине, а сега се појавија првите снимки од безбедносните камери.
Во инцидентот нема повредени, неколку куќи се оштетени, а полицијата на самото место пронашла јагленосани остатоци од метал и пластика.
🇵🇱 Na území Lublinského vojvodství došlo k pádu neznámého objektu, který explodoval v okrese Łuków na východě Polska. Podle předběžných informací při incidentu nikdo neutrpěl zranění.
📹 Na sociálních sítích se nyní objevilo video z kamerového systému – záběry pocházejí z polské… pic.twitter.com/LnXHxuV3AO
— neČT24 (@42TCen) August 20, 2025
Според претставникот на локалната полиција, Марчин Јозвик, извештајот стигнал околу 2.20 часот наутро.
„На полето со пченка се пронајдени траги од експлозија на неидентификуван објект. Пронајдени се јагленосани фрагменти со разни големини, расфрлани во радиус од неколку десетици метри“, објасни тој.
Специјализираните служби во моментот ги утврдуваат деталите, а детонацијата била толку моќна што се скршиле прозорците на три блиски куќи.
Како што изјави командантот на противпожарната служба во Луково, Зенон Писиевич, немало потреба од гаснење на пожарот.
Претставници на вооружените сили на Полска објавуваат дека прелиминарната анализа на радарските системи не открила нарушување на воздушниот простор ниту од правецот на Украина ниту од правецот на Белорусија.
Понатаму се наведува дека пронајдените делови, според првите процени, може да припаѓаат на стар мотор со пропелер, објавува RP.pl.
„Во моментот нема опасност, сите се безбедни. Нивото на зрачење е измерено. Понатамошните активности на терен ќе ги водат армијата и Обвинителството. Ќе им ја обезбедиме целата потребна поддршка на жителите“, објавија локалните власти.
Според непотврдени информации од дневниот весник „Жечпосполита“, објектот што експлодирал во Осини би можел да биде беспилотно летало од типот „Шахед 131“ или „136“.
Понатамошната истрага ќе покаже што точно се случило.
Свет
Трамп: Не грижете се, нема да има трета светска војна

Планетата повеќе не се движи кон трета светска војна, изјави американскиот претседател Доналд Трамп во интервју за новинарот Марк Левин.
Зборувајќи за конфликтот во Украина, тој истакна дека за време на администрацијата на поранешниот американски претседател Џо Бајден, ситуацијата само се влошувала.
„Мислам дека сè водеше кон трета светска војна, но сега не. Тоа е добра вест. Веќе не мора да се грижите за тоа“, рече Трамп.
„Ќе видиме како ќе се одвива процесот на решавање на кризата. Но, сè се движеше кон трета светска војна. Ова е најстрашната работа што се случила во однос на воените конфликти од Втората светска војна“, додаде тој.
Претседателот на САД, по средбата со претседателите на Русија и Украина, Владимир Путин и Володимир Зеленски, сака да ја процени можноста за дијалог меѓу нив без негово присуство.
„Имав многу успешна средба со претседателот Путин. Имав многу успешна средба со претседателот Зеленски. А сега помислив дека ќе биде подобро ако се сретнат без мене, само да видиме, сакам да видам што ќе се случи“, рече тој.
Трамп додаде дека, доколку е потребно, ќе им се придружи на Путин и Зеленски за да им помогне на страните да постигнат договор.
Фото: ЕПА