Свет
Зошто Иран најчесто лансира ракети врз израелските градови ноќе?
Додека сирените се вклучуваат, а израелската воздушна одбрана пресретнува смртоносни закани во глувата ноќ, јасно е дека постои едно правило во ракетната стратегија на Иран: темнина. Ноќните лансирања ракети од страна на Иран не се случајност, туку одразуваат воена и технолошка доктрина дизајнирана да прикрие, изненади и да всади страв.
Додека ноќта нуди очигледни можности за прикривање, одлуката за напад под закрила на темнината има свои корени во нешто многу поголемо од видливоста. Тоа е комбинација од технички ограничувања, оперативна неопходност и психолошка војна, пишува „Ерусалем пост“.
Комплексниот процес на лансирање ракети на течен погон
За разлика од авионите, ракетите не може да се потпираат на атмосферски кислород за погон. Наместо тоа, тие мора да имаат и гориво и оксидатор – компонентите потребни за согорување – во нивниот систем. Ова е затоа што балистичките ракети достигнуваат височини на кои кислородот е оскуден или воопшто не постои.
🚨 The sky over Beirut is lit up with rockets headed south toward Israel — hundreds launched, streaking visibly above the city.
For many in Beirut, the war is no longer on the news — it’s overhead, unfolding in real time.
No Kings Haifa Armypic.twitter.com/askiTi57jT
— Liisa Nieminen (@SheKnowsScience) June 14, 2025
Овој фундаментален услов ги дели ваквите ракети во две категории: оние што се напојуваат со течно гориво и оние што користат цврсто гориво, од кои секоја има свои стратешки импликации.
Ракетите со долг дострел на Иран, како што е „Шахаб“, обично користат течно гориво. Овие ракети бараат сложен процес на полнење гориво, што вклучува два одделни резервоара – еден за горивото, а другиот за оксидаторот – пред лансирањето. Овој процес е временски чувствителен, опасен и бара стационарна инфраструктура за лансирање и обучен персонал.
Ова ја прави фазата на полнење на ракетата со гориво најранлив период, особено под будното око на непријателските сателити и извидувачките авиони. За да се намали ризикот од откривање и напад, Иран често врши полнење гориво ноќе кога видливоста е намалена, а веројатноста за откривање од воздух е значително помала.
Спротивно на тоа, ракетите со краток и среден дострел, како што се „Фатех-110“ и „Золфагар“, обично се напојуваат со цврсто гориво. Овие системи се претходно наполнети со мешавина од цврсто гориво и оксидатор складиран во телото на ракетата. Тие се подготвени веднаш за лансирање, не бараат полнење гориво на самото место и може да бидат лансирани од мобилни платформи, што ги прави идеални за изненадувачки напади и децентрализирано војување.

Сепак, кога ќе се запалат, ракетите на цврсто гориво не може да се изгаснат или контролираат во однос на нивната брзина на работа. Лансирањето е неповратно – оперативен компромис, што дава мобилност и брзина.
Често се поставува прашањето зошто ракетите треба да имаат оксидатори во своите куќишта. За разлика од млазните мотори, кои црпат кислород од атмосферата, ракетните мотори мора да работат во средини во кои кислородот е оскуден или воопшто не постои.
Балистичките ракети може да се искачат десетици, па дури и стотици километри далеку над нивоата на кои е достапен кислород. За да се обезбеди континуиран погон, ракетите мора да носат сè што им е потребно за да согорат од самиот почеток.
Приоритет на Иран е да ја зачува ракетата
Повторената практика на Иран за ноќни лансирања не е случајна одлука. Таа одразува повеќеслојна воена доктрина, која ги зема предвид техничките реалности, стратешките можности и психолошката динамика на војувањето.
Користејќи ракети на цврсто и течно гориво, мобилни платформи за лансирање и природното прикривање на ноќта, Иран изгради систем што дава приоритет на преживувањето на ракетите, изненадувањето и психолошкото влијание, дури и кога самите ракети не успеваат да ги погодат своите цели. Во тековната битка за одвраќање и одбрана времето на лансирање е исто толку клучно колку и самата ракета.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Зеленски кажа што очекува од Америка ако Русија го отфрли новиот мировен план
Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека очекува Соединетите Американски Држави, предводени од Доналд Трамп, да извршат силен притисок врз Русија ако Москва ги отфрли мировните услови договорени со Вашингтон и Европа. Зеленски го изјави ова за време на летот назад од Берлин по вчерашните разговори, објавува Украинска правда.
На прашањето на новинарите што би се случило ако Кремљ ги отфрли договорите што ги финализираат Украина, САД и Европа, Зеленски одговори со доза на хумор.
„Ако Путин отфрли сè, тогаш ќе го имаме она што ни се случува токму сега во авионот – турбуленции. Ова навистина се случува сега“, се пошегува тој. „Но, секако, не е толку сериозно во споредба со војната. И во споредба со она што би се случило ако Путин ги уништи сите дипломатски можности и подготвеноста на Украина, Европа и САД.“
Зеленски објасни дека во ова сценарио би било логично САД да го зголемат притисокот врз Русија и да ја прошират воената помош за Украина.
„Мислам дека Америка би извршила притисок врз Русија со санкции и би ни обезбедила повеќе оружје ако тој одбие сè. Мислам дека тоа би било фер барање од наша страна кон Американците. Бидејќи, според мене, логиката е следнава: ако Американците се подготвени да обезбедат безбедносни гаранции за Украина и да применат силни гаранции ако Путин ги прекрши, тогаш искрено кажете ми како ова се разликува од ситуацијата каде што Путин едноставно не сака да ја заврши војната?“, рече Зеленски.
„Верувам дека би било фер барање од мене како претседател и од некои европски лидери да ни дадат барем дел од тие гаранции за да можеме да се одбраниме од Путин. Воздушна одбрана и оружје со долг дострел“, заклучи тој.
За време на брифингот, Зеленски откри дека по разговорите ќе бидат формализирани пет документи поврзани со безбедносните гаранции и реконструкцијата на земјата. Тој нагласи дека е постигнат „сериозен напредок“ по прашањето на гаранциите и го повтори цврстиот став на Украина дека нема да се согласи на де јуре или де факто признавање на окупираниот Донбас како руска територија. Во меѓувреме, американските медиуми, повикувајќи се на свои извори, објавуваат дека Вашингтон верува дека „90% од несогласувањата“ меѓу Украина и Русија се веќе решени.
фото/депозитфотос
Свет
Форбс: Богатството на Илон Маск порасна на 677 милијарди долари
Илон Маск стана првата личност чија нето вредност надмина 600 милијарди долари, според пресметките на списанието Форбс објавени во понеделник. Зголемувањето на богатството на Маск беше поттикнато од неодамнешната продажба на акции во вселенската компанија на Маск, SpaceX. Форбс ја искористи цената утврдена во трансакциите за да процени повисока вкупна вредност за компанијата, што пак ја зголеми пресметката на уделот на Маск.
Само неколку часа претходно, Форбс ја процени нето вредноста на Маск на околу 500 милијарди долари. Богатството на Маск е првенствено поврзано со неговите удели во производителот на електрични автомобили Tesla и SpaceX. За разлика од Tesla, SpaceX е во приватна сопственост, што значи дека цената на неговите акции не се одредува на берзата.
Во такви случаи, проценките се базираат на рунди на финансирање или продажба на акции од страна на вработените и можат значително да се разликуваат од конечната пазарна вредност. Врз основа на цената по која вработените можеа да ги продадат своите акции, Форбс ја пресмета вкупната вредност на SpaceX на 800 милијарди долари, што е зголемување од претходната проценка од 400 милијарди долари.
Со оглед на тоа што Маск поседува приближно 40 проценти од SpaceX, ревидираната проценка на Форбс ја зголеми неговата проценета нето вредност на 677 милијарди долари.
Европа
(Видео) Трамп: Искрено, Украина веќе изгуби територија
Американскиот претседател Доналд Трамп синоќа изјави дека договорот за завршување на војната во Украина е „поблиску од кога било“ откако Вашингтон му понуди на Киев безбедносни гаранции по моделот на НАТО. Трамп, исто така, изрази увереност дека Москва ќе прифати таков договор, објави „Ле Монд“.
Трамп откри дека имал „многу долги и многу добри“ разговори со својот украински колега Володимир Зеленски, како и со лидерите на НАТО и европските земји како што се Велика Британија, Франција и Германија.
„Се обидуваме да го разработиме тоа и мислам дека сега сме поблиску“, им рече Трамп на новинарите во Овалната соба. „Имавме бројни разговори со претседателот Путин на Русија и мислам дека сега сме поблиску од кога било досега, па ќе видиме што можеме да направиме“.
REPORTER: An Article 5-like deal seems to be emerging without NATO membership for Ukraine. If such a security guarantee is offered, what incentive is there for Ukraine to give up any sort of territory?
US PRESIDENT TRUMP: Well, they've already lost the territory, you know, to be… pic.twitter.com/99sx8a6f03
— Status-6 (Military & Conflict News) (@Archer83Able) December 15, 2025
На прашањето дали неодамна разговарал директно со Владимир Путин, Трамп одговори остро: „да, разговарав“, без да навлегува во детали.
Сепак, Трамп се чини дека сугерираше дека во замена за безбедносни гаранции, Украина ќе мора да се согласи да отстапи делови од источниот регион Донбас што сè уште се контролирани од Киев – можност што Зеленски претходно силно ја отфрли.
На прашањето каков поттик ќе има Украина за да се откаже од територија, Трамп одговори: „Па, искрено, тие веќе изгубија територија“.
Тој додаде дека Европа, која и покрај противењето на Русија повторно предложи испраќање мултинационални мировни сили, ќе биде „голем дел“ од секоја безбедносна гаранција.

