Екстремните временски услови што ги засегаат Европа и Централна Азија повеќе не се само климатска закана, туку и сериозен проблем со јавното здравје, предупреди Паневропската комисија за клима и здравје во отворено писмо до владите и здравствените власти на 53-те земји членки на европскиот регион на Светската здравствена организација.

Комисијата вели дека европскиот регион доживува сè почести, интензивни и смртоносни топлотни бранови. Последиците често се скриени во статистиката под причини, како што се срцеви и мозочни удари или респираторни проблеми, но причината, велат тие, е јасна.

Постарите лица, лицата со попреченост, бремените жени, малите деца, работниците на отворено и оние што живеат во лошо изолирани станови се особено изложени на ризик.

Смртните случаи поврзани со топлината се зголемија за 30 % во последните две децении, со повеќе од 100.000 смртни случаи поврзани со топлината регистрирани во 35 европски земји само во 2022 и 2023 година.

Јуни 2025 година беше најжешкиот месец регистриран во Западна Европа, со два силни топлотни брана што пристигнаа пред врвот на летото.

Климатските промени, предупредуваат тие, исто така шират болести што некогаш беа ретки – локално преносливите случаи на денга-треската во ЕУ/ЕЕА се зголемија за 368 % помеѓу 2022 и 2024 година.

Топлотните бранови предизвикуваат пораст на приемите на пациенти, особено со кардиоваскуларни, респираторни и бубрежни проблеми.

Менталното здравје е исто така засегнато – спиењето е полошо, анксиозноста се зголемува, а когнитивната функција ослабува. Луѓето со ментални заболувања се особено ранливи бидејќи некои лекови го отежнуваат регулирањето на телесната температура.

Во исто време здравствените работници се исто така изложени на исцрпеност и прегревање.

Комисијата нагласува дека акциските планови за екстремна топлина спасуваат животи и треба да се спроведат итно, а не за неколку години.

Загадувањето на воздухот предизвикува повеќе од половина милион предвремени смртни случаи во европскиот регион секоја година, главно поради согорувањето фосилни горива. Намалувањето на емисиите значи почист воздух и помалку смртни случаи – повеќе од 5 милиони животи би можеле да бидат спасени на глобално ниво.

Зголемувањето на зелените површини во градовите ја намалува изложеноста на топлина, го подобрува менталното здравје и ги намалува сметките за енергија. Се проценува дека зголемувањето на урбаните зелени површини за 30 % би можело да ги намали смртните случаи поврзани со топлината до 40 %.

Комисијата вели дека ваквите мерки се паметни инвестиции и повикува на редефинирање на економските индикатори за успех, со фокус на здравјето, благосостојбата, праведноста и одржливоста.

„Не можеме да го занемариме здравјето – ниту нашето ниту здравјето на планетата. И двете се непроценливи и двете се изложени на ризик“, се вели во писмото потпишано од 14 члена на комисијата, вклучувајќи поранешни премиери, министри и водечки меѓународни експерти.

Фото: ЕПА