Свет
Комисијата на СЗО: Топлотните бранови повеќе не се климатска закана, туку здравствена криза

Екстремните временски услови што ги засегаат Европа и Централна Азија повеќе не се само климатска закана, туку и сериозен проблем со јавното здравје, предупреди Паневропската комисија за клима и здравје во отворено писмо до владите и здравствените власти на 53-те земји членки на европскиот регион на Светската здравствена организација.
Комисијата вели дека европскиот регион доживува сè почести, интензивни и смртоносни топлотни бранови. Последиците често се скриени во статистиката под причини, како што се срцеви и мозочни удари или респираторни проблеми, но причината, велат тие, е јасна.
Постарите лица, лицата со попреченост, бремените жени, малите деца, работниците на отворено и оние што живеат во лошо изолирани станови се особено изложени на ризик.
Смртните случаи поврзани со топлината се зголемија за 30 % во последните две децении, со повеќе од 100.000 смртни случаи поврзани со топлината регистрирани во 35 европски земји само во 2022 и 2023 година.
Јуни 2025 година беше најжешкиот месец регистриран во Западна Европа, со два силни топлотни брана што пристигнаа пред врвот на летото.
Климатските промени, предупредуваат тие, исто така шират болести што некогаш беа ретки – локално преносливите случаи на денга-треската во ЕУ/ЕЕА се зголемија за 368 % помеѓу 2022 и 2024 година.
Топлотните бранови предизвикуваат пораст на приемите на пациенти, особено со кардиоваскуларни, респираторни и бубрежни проблеми.
Менталното здравје е исто така засегнато – спиењето е полошо, анксиозноста се зголемува, а когнитивната функција ослабува. Луѓето со ментални заболувања се особено ранливи бидејќи некои лекови го отежнуваат регулирањето на телесната температура.
Во исто време здравствените работници се исто така изложени на исцрпеност и прегревање.
Комисијата нагласува дека акциските планови за екстремна топлина спасуваат животи и треба да се спроведат итно, а не за неколку години.
Загадувањето на воздухот предизвикува повеќе од половина милион предвремени смртни случаи во европскиот регион секоја година, главно поради согорувањето фосилни горива. Намалувањето на емисиите значи почист воздух и помалку смртни случаи – повеќе од 5 милиони животи би можеле да бидат спасени на глобално ниво.
Зголемувањето на зелените површини во градовите ја намалува изложеноста на топлина, го подобрува менталното здравје и ги намалува сметките за енергија. Се проценува дека зголемувањето на урбаните зелени површини за 30 % би можело да ги намали смртните случаи поврзани со топлината до 40 %.
Комисијата вели дека ваквите мерки се паметни инвестиции и повикува на редефинирање на економските индикатори за успех, со фокус на здравјето, благосостојбата, праведноста и одржливоста.
„Не можеме да го занемариме здравјето – ниту нашето ниту здравјето на планетата. И двете се непроценливи и двете се изложени на ризик“, се вели во писмото потпишано од 14 члена на комисијата, вклучувајќи поранешни премиери, министри и водечки меѓународни експерти.
Фото: ЕПА
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
(Видео) Американците тестираа нуклеарен проектил без претходна најава, снимен е од Порторико

Морнарицата на Соединетите Американски Држави спроведе ненајавено тестирање на балистичка ракета Trident-II D5 во близина на Карибите, предизвикувајќи изненадување кај Порториканците кои беа сведоци на необичен светлосен феномен на небото. Тестот оттогаш е официјално потврден од американската морнарица.
Лансирање видено од Порторико
Видеата од лансирањето, објавени од Ада Монсон, главен метеоролог за WAPA-TV во Сан Хуан, брзо се проширија на социјалните медиуми. Порториканците го опишаа впечатливиот сјај на ракетата, резултат на јонизацијата на молекулите во горната атмосфера.
Експертот Марко Лангброек потврди дека ова е тест на ракетата Trident-II D5. Тој изјави дека објавените навигациски предупредувања ја покажуваат областа на лансирање и траекторијата на ракетата, која е испукана од подморница на координати 28,5667, -76,4833.
Ракетата Trident-II D5 е во арсеналот и на американската и на британската морнарица и е клучен елемент на нивните стратегии за нуклеарно одвраќање.
Американската морнарица подоцна објави дека вкупно четири невооружени ракети Trident-II D5LE биле испукани од балистичка подморница од класата Охајо помеѓу 17 и 21 септември. Едно од лансирањата, кое се случи во недела навечер, било видливо од Порторико.
„Тест лансирањата се спроведуваат редовно за да се процени и обезбеди сигурноста и точноста на системот. Тие не биле поврзани со никаков тековен светски настан“, се вели во соопштението на морнарицата.
Вицеадмиралот Џони Р. Волф, директор на Програмата за стратешки системи на американската морнарица, нагласи дека овие лансирања ја потврдуваат веродостојноста и сигурноста на американското нуклеарно одвраќање.
🇵🇷🇺🇸 BREAKING: A rocket streaked across Puerto Rico skies tonight! Witnesses say it was a Trident missile test from a submarine in the North Atlantic—totally unscheduled.
It is not yet confirmed which country conducted the test or the exact missile, but only the U.S. and U.K.… pic.twitter.com/EUlepTT4tC
— Defence Index (@Defence_Index) September 22, 2025
Лансирањето на ракетата Trident-II D5 е исклучително ретко. Последниот документиран тест се случи во септември 2023 година, кога подморницата од класата Охајо USS Louisiana успешно изврши лансирање како дел од програмата „Демонстрација и операција за разбивање“.
Свет
Јапонија: Признавањето на Палестина е само прашање на време

Јапонскиот премиер Шигеру Ишиба во ОН изјави дека признавањето на палестинската држава од страна на Јапонија е „само прашање на време“, изразувајќи огорченост од ставовите на израелските власти кои ја отфрлаат идејата за решение со две држави.
Тој нагласи дека „континуираните еднострани акции на Израел се неприфатливи“ и предупреди дека Токио ќе преземе мерки ако процесот за две држави биде попречен.
Најмалку 150 од 193 земји членки на ОН веќе ја признале Палестина.
Свет
Британска министерка: Израел ја влошува хуманитарната криза во Газа

Британската министерка за надворешни работи Јвет Купер во ОН изјави дека израелската влада ја влошува „веќе катастрофалната“ ситуација во Газа со новите воени операции и рушењето на домови.
Таа оцени дека акциите се „нехумани и неоправдани“ и предупреди дека ќе ја отежнат и судбината на израелските заложници.
Во меѓувреме, илјадници луѓе бегаат од градот Газа додека израелската армија ја засилува копнената офанзива. Нов извештај на ОН ја обвинува Израел за намерно уништување на инфраструктура и присилно раселување на Палестинци со цел трајна контрола врз територијата.