Свет
Научниците создадоа глувци од двајца биолошки машки родители

Научниците за првпат создадоа глувци со двајца биолошки машки родители, што е значајна пресвртница во репродуктивната биологија.
Тимот предводен од Кацухика Хајаши, професор по биологија на Универзитетот во Осака во Јапонија, произвел јајца од клетките на кожата на машките глувци кои, кога ќе се имплантираат кај женските глувци, произведувале здрави младенчиња, објави списанието „Нејчр“.
Резултатите од истражувањето во иднина би можеле да се применат во третмани за плодност, вклучително и за истополови парови, и да помогнат да се спречи истребување на загрозените животни.
Сепак, научниците предупредуваат дека треба да се направат многу повеќе истражувања пред култивираните клетки да се користат за производство на човечки јајца во лабораторија.
„Се очекува примената кај луѓето да трае долго, можеби 10 или повеќе години. Дури и да се примени, никогаш не знаеме дали јајцата се доволно безбедни за да се добие бебе“, изјави Хајаши.
Истражувачите користеле клетки од кожата од опашките на целосно израснати машки лабораториски глувци, кои, како и мажите, содржат еден Х и еден Y хромозом, и ги претвориле во индуцирани плурипотентни матични клетки, или iPSCs – вид на клетка што научниците ја репрограмирале во ембрионална состојба.
Овој процес на генетски инженеринг, кој воведува специфични гени за создавање на клетки кои имитираат ембрионски матични клетки, првпат беше применуван од научникот Шиња Јаманака, добитник на Нобеловата награда.
Кога iPSC се одгледуваат во лабораторија, неколку од нив спонтано го губат Y-хромозомот, кој не е неопходен за растот на овој конкретен тип на клетки, создавајќи „XO“ клетки, објасни Хајаши.
Истражувачите ги култивирале XO-клетките и откриле дека некои развиле два Х-хромозоми како резултат на неисправни клеточни делби – што ги прави хромозомски женски. Третманот на XO-клетките со соединение наречено реверзин го зголеми бројот на XX клетки, открија истражувачите.
Оттаму, тимот ги претвори XX клетките во герминативни клетки, прекурсори на јајце клетки и сперматозоиди, кои последователно се програмирани со сигнали кои ги претвораат во јајце клетки. Откако биле оплодени со сперматозоиди и имплантирани во матката на глувчето, јајце клетките создале живи потомци.
„Оваа студија е особено интересна затоа што ги искористува грешките за кои се знае дека се случуваат за време на културата на XY-клетките, што доведува до губење на хромозомот Y и последователно стекнување на друг Х хромозом, што резултира со XX клетки кои се способни да генерираат живи потомци“, рече Род Мичел, професор по развојна ендокринологија во Центарот за репродуктивно здравје MRC на Универзитетот во Единбург во Шкотска.
„Сепак, неговата потенцијална примена кај луѓето (на пр. истополови парови) останува неизвесна. Во студија на глувци, многу малку ембриони генерирани со помош на клетки од глувци резултирале со живи потомци, а последните чекори потребни за претворање на ембрионите во јајца не биле веродостојно репродуцирани со помош на човечки клетки“, заклучил Мичел.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Зошто нема жртви во еден од најмоќните земјотреси во историјата?

И покрај исклучително силниот земјотрес со магнитуда од 8,8 степени што го погоди рускиот полуостров Камчатка, немаше пријавени жртви. Неколку лица беа повредени.
Руската академија на науките соопшти дека земјотресот е најсилниот што го погодил регионот од 1952 година. Неговата магнитуда од 8,8 степени според Рихтеровата скала го става меѓу 10-те најмоќни земјотреси досега. Исто така, беше најтешкиот од 2011 година кога катастрофален земјотрес со магнитуда од 9,1 степени ја погоди Јапонија предизвикувајќи масивно цунами и нуклеарна катастрофа во Фукушима.
Земјотресот предизвика цунами високо до четири метри, а дел од градот Северокурилск беше потопен. Земјотресот оштети згради и предизвика тревоги и евакуации во неколку земји од Пацификот. Како е можно да нема жртви?
Епицентарот на земјотресот бил во Тихи Океан. Американскиот геолошки завод објави дека земјотресот се случил на длабочина од 19,3 км, околу 125 км од Петропавловск-Камчатски, град со 165.000 жители на брегот на заливот Авача.
Епицентарот бил на повеќе од 100 км од најголемиот град Камчатка, кој, генерално, е еден од најретко населените региони во Евроазија. Полуостровот има вкупно население од речиси 342.000 жители, а фактот дека епицентарот бил на повеќе од 100 км од најголемиот град значително го намалил директното влијание врз поголемите популации.
Не се пријавени поголеми штети на клучната инфраструктура во градот. Исто така, беше потврдено дека Меѓународниот аеродром „Петропавловск-Камчатски“ работел нормално по катастрофалниот земјотрес.
Земјотресот оштетил градинка, но внатре немало никој.
Russia 🇷🇺!
The walls of the “Rodnichok” kindergarten in Petropavlovsk, Kamchatka Peninsula, collapsed following the 8.7-magnitude earthquake. No children were present at the time, as the building was under repair. pic.twitter.com/gQ0SaXlC9u
— Islamist Cannibal (@Raviagrawal300) July 30, 2025
„Според Геолошкиот завод на САД, областа има релативно мала популација, па затоа не се очекуваат поголеми штети или повреди на локалното население или имотот“, изјави научничката Каролина Орчистон, директорка на Центарот за одржливост на Универзитетот во Отаго, за Центарот за научни медиуми.
Руските научници нагласија дека иако земјотресот бил многу силен, неговата прецизна локација значително го намалила интензитетот на тресењето на земјата во областите во кои живеат луѓе, објавија руските медиуми.
Земјотресот од 1952 година уби над 2.000 луѓе во градот Северокурилск, истиот што сега е делумно потопен. Сепак, повеќето од тие жртви загинаа од цунамито, а не директно од земјотресот.
Камчатка и рускиот Далечен Исток се наоѓаат на Тихоокеанскиот Огнен Прстен, геолошки активна област позната по силни земјотреси и вулкански ерупции бидејќи неколку големи тектонски плочи се среќаваат и судираат таму. Камчатка е затоа една од најсеизмички активните области во светот и често доживува силни земјотреси.
Покрај фактот дека изградбата е приспособена на стандардите што им овозможуваат на зградите да издржат значителни сеизмички потреси, високото ниво на подготвеност на локалното население исто така одигра клучна улога во намалувањето на последиците.
Градоначалникот на округот, Александар Овсјаников, рече дека има доволно време за евакуација на сите од погодените острови. „Сите луѓе се во зоната за безбедност од цунами“, рече тој на кризниот состанок.
Гувернерот Валери Лимаренко им изјави на руските новински агенции дека најважно е да нема жртви. „Нашите Северокурилци се многу искусни, ова не е првпат да им се случи ова, 2.400 луѓе внимателно се искачија на повисоките области и сè уште се таму“, рече тој.
Експертите веруваат дека високиот степен на подготвеност на локалното население, вклучително и редовната едукација, вежбите за евакуација и навремениот одговор, е клучен фактор за намалување на последиците од толку силни земјотреси и цунами.
Свет
Намалено предупредувањето за Хаваите

Предупредувањето за цунами за Хаваите е намалено, објави Тихоокеанскиот центар за предупредување од цунами.
Ова значи дека постои можност за силни бранови, мали поплави и силни струи, но не се очекува големо цунами.
„Евакуираните може да се вратат дома“, рече гувернерот на Хаваи, Џош Грин.
На луѓето им се советува да возат полека и да бидат безбедни, а воедно да внимаваат на поплави во некои области.
Според Пацифичкиот центар за предупредување од цунами, бран од 1,74 метар досега беше регистриран во Кахулуи, Мауи, а бран од 1,5 метар беше регистриран во Хаила, Хаваи.
Свет
Земјотрес во Русија на 30 јули предизвика цунами во Америка на 29 јули

Силен земјотрес со јачина од 8,8 степени според Рихтеровата скала го погоди полуостровот Камчатка на рускиот далечен исток во средата наутро во 11.24 по локално време. Набргу четири брана го погодија Северокурилск во руската Сахалинска област.
Сепак, до моментот кога првите бранови стигнаа до Хаваите неколку часа подоцна, според локалното време, таму беше вторник вечер.
Тоа е затоа што брановите, во календарска смисла, се вратија во минатото.
Додека се движеле на исток, брановите oд цунамито ја преминале Меѓународната датумска линија, невидлива граница што го дели Тихиот Океан и разграничува еден ден од следниот.
Фото: Цунами во Русија по потресот