Свет
Научници за носењето маски на отворено: Престојот надвор е многу побезбеден
Пандемијата предизвика позната глетка во многу градови низ светот – луѓе кои шетаат, возат велосипед или седат во парк со маски на лицето, дури и ако се далеку од другите. Што вели науката за тоа? Дали е нужност или луѓето се повнимателни отколку што треба?
Од почетокот на пандемијата на коронавирус, научниците дознаа многу нови работи. Денеска, на пример, се знае дека површините не се толку важен фактор за ширење на болеста и дека прекумерната дезинфекција е непотребно губење време и трошење ресурси.
Второ, врвните експерти се убедени дека вирусот првенствено се шири преку аеросоли, ситни честички кои се задржуваат некое време во воздухот, наспроти големите капки исфрлени со кивање и кашлање кои брзо паѓаат на земја.
„Тоа значи дека седењето надвор е многу побезбедно отколку во затворени простори“, вели Хозе-Луис Хименез, водечки експерт за аеросоли на Универзитетот во Колорадо.
„Во затворен простор е многу поопасно бидејќи sидовите, таванот и подот го заробуваат воздухот, особено ако вентилацијата е слаба. Надвор ризикот е мал бидејќи има многу проток на воздух и издишаниот воздух брзо се крева, особено ако е потопло“, додава Хименез, според кого маските се неопходност во затворен простор.
Но, Хименез забележува дека нискиот ризик не значи дека воопшто не постои. Исто како што на отворено може да вдишете малку чад ако сте многу близу до пушач, постои можност да го вдишите вирусот ако сте премногу блиску до неговиот носител подолго време.
Кинески научници минатиот октомври објавија анализа на 7.324 случаи во списанието Indoor Air во која со сигурност се знаело каде пациентите се заразиле. Тие имале информации за само едно документирано ширење на отворено, во едно село во провинцијата Хенан, каде 27-годишник го префатил вирусот во разговор со носач.
Irish Times неодамна објави информација од ирската влада за 232.164 случаи на инфекција во земјата до 14 март, од кои биле пријавени само 262 преноси на отворено, или 0,1 процент од вкупниот број. Можно е дури и оваа проценка да е превисока затоа што владината агенција што ги собрала податоците се потпирала и на неверификувани активности на отворено, како спортување.
Доналд Милтон, професор на Универзитетот во Мериленд и еден од пионерите во науката за аеросоли, ги советува луѓето да избегнуваат метеж дури и на отворено, особено ако во активностите е вклучено викање и има слаб проток на воздух. Но, тој не смета дека маска треба да се носи цело време.
„Ако џогирам и нема никој околу мене не носам маска. Но, ако застанам за да поразговарам со некого, тогаш ја ставам“, објаснува тој.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
(Видео) Пожар во зграда во главниот град на Индонезија, најмалку 13 мртви
Пожар избувна во седумкатна зграда во индонезискиот главен град Џакарта, објави локалниот телевизиски сервис Компас ТВ, при што 13 лица се потврдени како мртви, а некои сè уште се заробени во зградата.
Пожарот е изгаснат и евакуациите на зградата продолжуваат, објави Компас ТВ.
15.45 #InfoSonora#Udpate
Kebakaran di Gedung Terra Drone, Jln. Letjend Suprapto No.17 Kel.Cempaka Putih masih dalam proses pemadaman. Kabarnya banyak pekerja yg terjebak, 17 orang dikabarkan meninggal dunia.Via @kontributorjakarta dan @KompasTV pic.twitter.com/nOh43eSz8Y
— Radio Sonora Jakarta (@SonoraFM92) December 9, 2025
Во зградата се наоѓаат канцелариите на „Тера Дрон Индонезија“, која обезбедува дронови за воздушно фотографирање за клиенти од различни сектори, вклучувајќи рударство и земјоделство.
На снимките објавени од телевизијата Компас се гледаат десетици пожарникари како се обидуваат да евакуираат луѓе во зградата, а некои носат вреќи за тела.
Свет
Истражување врз 30 милиони луѓе: Вакцините против коронавирусот не ја зголемуваат смртноста
Голема француска студија на речиси 30 милиони возрасни лица потврди дека вакцините против болеста Ковид-19 не доведоа до зголемена стапка на смртност. Покрај тоа, истражувањето покажа дека ризикот од смрт во рок од четири години од почетокот на вакцинацијата е за 50 проценти поголем кај невакцинираните луѓе во споредба со вакцинираните луѓе, пишува „РФИ“.
Во студија објавена во научното списание „Џама Нетворк оупен“, француската епидемиолошка група „Епи-Фаре“ анализираше податоци собрани од 2021 до 2025 година. Групата „Епи-Фаре“ , која ги обединува националната агенција за лекови АНСМ и системот за здравствено осигурување, опфати речиси 30 милиони возрасни лица на возраст од 18 до 59 години. Од нив, околу 23 милиони примиле барем една доза од вакцината, додека 6 милиони останале невакцинирани.
Резултатите покажаа дека во текот на четиригодишниот период, 0,4 проценти од вакцинираните лица починале, без оглед на причината. Во исто време, стапката на смртност кај невакцинираните била 0,6 проценти, што ја прави вкупната стапка на смртност приближно 50 проценти повисока во таа група. Огромното мнозинство од администрираните дози биле вакцини со мРНА од „Модрена“ и „Фајзер“.
Авторите на студијата ги сумираа своите наоди со јасна порака: „Вакцините со мРНА противКовид-19 не го зголемуваат долгорочниот ризик од смрт од која било причина.
Махмуд Зуреик, кој го надгледуваше истражувањето, рече: „Можеме да кажеме со висок степен на сигурност дека нема зголемен ризик од смртност по вакцината против Ковид-19“.
Зуреик објасни како ова истражување беше клучно за разбирање на долгорочните ефекти.
„Имавме цврсто разбирање за краткорочниот профил на корист-ризик од вакцината против Ковид; сепак, нејзината долгорочна корист никогаш не беше проучена“.
Овие резултати директно се спротивставуваат на лажните наративи долго време промовирани од мрежите на скептици за вакцини, тврдејќи дека мРНА вакцините предизвикуваат скриен „бран на смрт“. Иако ефикасноста и безбедноста на вакцината се добро документирани, со ретки и познати сериозни несакани ефекти како што се кардиоваскуларни проблеми, оваа студија дава важен долгорочен увид.
Сепак, истражувачите нагласуваат дека самата студија не може да докаже дека вакцинацијата директно предизвикала намалување на вкупниот број на смртни случаи. Разликата во стапките на смртност помеѓу вакцинираните и невакцинираните групи може да биде резултат на заштитниот ефект на вакцината, но може да ги одразува и демографските и социјалните разлики, како што се возраста или социоекономскиот статус на поединците.
Свет
2025 година би можела да се изедначи со втората најтопла година во историјата на мерењето
Планетата е на добар пат да ја забележи втората најтопла година во историјата на мерењата, изедначувајќи се со 2023 година, по рекордно високото ниво во 2024 година, соопшти во вторник службата за следење на глобалното затоплување на Европската унија.
Изминатите 10 години беа 10-те најтопли години досега, соопшти Светската метеоролошка организација претходно оваа година.
Податоците од службата за климатски промени „Коперникус“ потврдуваат дека глобалните температури се на добар пат да надминат 1,5°C над прединдустриските нивоа – прагот поставен во Парискиот договор за климата од 2015 година.
Температурите се зголемија во просек за 1,48°C помеѓу јануари и ноември и „моментално се изедначени со 2023 година како втора најтопла година досега“, според месечното ажурирање на службата.
„Тригодишниот просек за 2023-2025 година е на добар пат да надмине 1,5°C за прв пат“ во споредба со прединдустрискиот период од 1850-1900 година, кога луѓето почнаа да горат фосилни горива на индустриско ниво, изјави Саманта Бургес, раководителка на одделот за климатска стратегија во Коперникус.
„Овие пресвртници не се апстрактни – тие го одразуваат забрзаното темпо на климатските промени и единствениот начин за ублажување на идните зголемувања на температурата е брзо намалување на емисиите на стакленички гасови“, рече Бургес.
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, предупреди во октомври дека светот нема да може да го ограничи глобалното затоплување под 1,5°C во следните неколку години.
Ноември меѓу најтоплите досега
Минатиот месец беше третиот најтопол ноември досега со 1,54°C над прединдустриските нивоа, според Коперник, при што просечната температура на површинскиот воздух достигна 14,02°C.
Ваквите постепени зголемувања може да изгледаат мали, но научниците предупредуваат дека тие веќе ја дестабилизираат климата и ги прават бурите, поплавите и другите катастрофи потешки и почести.
„Месецот беше обележан со низа екстремни временски настани, вклучувајќи тропски циклони во Југоисточна Азија, предизвикувајќи широко распространети, катастрофални поплави и загуба на животи“, рече Коперник.
За Европа, тоа беше петтиот најтопол ноември досега, со просечна температура од 5,74 степени.
Додека источна Европа, Балканот и Турција забележаа невообичаено високи температури, условите во Скандинавија и јужна Германија беа релативно ладни.
Само три претходни есени во Европа беа топли како оваа.

