Свет
Повеќе од сто милиони луѓе изложени на ризик поради екстремните горештини во светот

Летото само што почна на северната хемисфера, но силниот топлотен бран веќе зафати делови од Европа, Кина и Соединетите Американски Држави, каде што викендов се очекуваат рекордно високи температури, што може да послужи како илустрација за опасностите од глобалното затоплување.
Американскиот метеоролошки институт издаде предупредувања за екстремна топлина за повеќе од 100 милиони граѓани, а особено опасни услови се предвидуваат во сојузните држави Аризона, Калифорнија, Невада и Тексас.
Неколку европски земји, меѓу кои Франција, Германија, Хрватска, Грција, Италија, Шпанија и Полска, истовремено се соочуваат со високи температури.
Тие би можеле да достигнат 48 Целзиусови степени на островите Сицилија и Сардинија, објави Европската вселенска агенција, кои се „потенцијално најжешките температури некогаш забележани во Европа“.
Во Северна Африка е исто така жешко и спарно, а Мароканската метеоролошка служба издаде црвено предупредување за екстремни горештини во јужните делови на земјата.
Некои кинески провинции, вклучително и главниот град Пекинг, исто така се соочуваат со топлотни бранови, а најголемата кинеска енергетска компанија соопшти дека нејзиното производство на електрична енергија достигна рекордно високо ниво за еден ден.
Минатиот месец веќе беше најтоплиот јуни досега, според американската вселенска агенција НАСА и програмата за климатски промени „Коперник“, управувана од Европската Унија.
Екстремните временски услови, кои произлегуваат од сè потоплата клима, „за жал стануваат нова норма“, предупредува Петри Таалас, генерален секретар на Светската метеоролошка организација (СМО).
Екстремните горештини се еден од најсмртоносните метеоролошки настани, според СМО. Една неодамнешна студија проценува дека над 61.000 луѓе починале од топлотен удар за време на рекордното топло лето во Европа минатата година.
Фактор што може да придонесе за високите температури оваа година е климатскиот феномен познат како Ел Нино.
Ел Нино, кој се јавува на секои две до седум години и е обележан со повисоки од просечните температури на површината на морето во централниот и источниот дел на Пацификот во близина на екваторот, трае приближно 9-12 месеци.
Северна Америка веќе се соочи со серија екстремни временски настани ова лето, со чад од шумски пожари, кои продолжуваат да горат надвор од контрола во Канада предизвикувајќи извонредно загадување на воздухот во поголемиот дел од САД.
Североисточниот дел на САД, а особено сојузната држава Вермонт, исто така неодамна беше погоден од обилни дождови, кои предизвикаа разорни поплави.
Според климатолозите, глобалното затоплување може да доведе до пообилни и почести врнежи.
Граѓаните во поголемиот дел од американскиот југ со недели се справуваат со високите температури.
Даниел Свејн, климатски научник од Универзитетот во Калифорнија, Лос Анџелес, рече дека температурите во Долината на смртта би можеле да го достигнат или да го соборат рекордот за највисока температура на воздухот измерена досега на Земјата.
Официјалниот рекорд на WMO е 56,7 Целзиусови степени и е забележан во 1913 година во Долината на смртта, пустина во јужна Калифорнија.
Во Мексикали, град со повеќе од милион жители во северниот дел на Мексико, температурите се искачија на 50 Целзиусови степени оваа недела принудувајќи многу жители да останат дома, а волонтерите и властите се обидуваа да им помогнат на оние што не можеа.
Смртоносниот топлотен бран ги зголеми температурите во Мексико во јуни, но додека последните недели донесе олеснување во повеќе јужни региони, северните држави навикнати на топлина се зафатени од натпросечни температури.
Топлотните бранови обично го погодуваат Мексико во април и мај, според податоците на Националниот универзитет во Мексико УНАМ. Според експертите, топлотниот бран годинава е посилен поради сушата.
Од високите температури не се поштедени ниту океаните.
Температурите на водата во близина на јужниот брег на Флорида надминаа 32 Целзиусови степена, според Агенцијата за океани и атмосфера.
Што се однесува до Средоземното Море, температурите на површината ќе бидат „исклучително високи“ во текот на следните недели, објави WMO, а во некои делови би можеле да надминат 30 Целзиусови степени, што е неколку степени над просекот.
Зголемувањето на температурите на океаните може да има катастрофални последици за морските животни во однос на нивниот опстанок, а може негативно да влијае и на рибарската индустрија.
На другиот крај на планетата, температурата на морскиот мраз на Антарктикот падна на рекордно ниско ниво во јуни.
Светот се загреал во просек за 1,2 Целзиусов степен од средината на 19 век, што довело до поинтензивни топлотни бранови, поголеми суши во некои области и посилни бури поради зголемувањето на нивото на морето.
Сегашниот топлотен бран „ја нагласува зголемената итност да се намалат емисиите на стакленички гасови што е можно побргу и колку што е можно повеќе“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Германската полиција уапси Хрват поради дрон над аеродромот во Франкфурт

Германската полиција уапси 41-годишен хрватски државјанин под сомнение дека управувал со дрон во близина на аеродромот во Франкфурт, пренесува германскиот весник „Билд“. Инцидентот се случил во четвртокот, на 2 октомври, а денеска полицијата објави повеќе информации за случајот.
Дронот бил забележан во западниот дел на аеродромот, на оддалеченост од околу 700 метри од пистите. Благодарение на системот за брза реакција и детекција, беспилотното летало веднаш било лоцирано и запленето, а не било потребно прекинување на воздушниот сообраќај.
„Нема индикации за каква било поврзаност на осомничениот со Русија“ соопшти портпаролот на полицијата за германските медиуми, додавајќи дека околностите под кои дронот се нашол во близина на аеродромот сè уште се предмет на истрага.
Сè уште не е познато дали станува збор за комерцијален аматерски дрон или за поголем летачки објект. Против осомничениот е покрената прекршочна постапка поради прекршување на безбедносните прописи.
Полицијата нагласи дека овој случај не е поврзан со неодамнешните инциденти со дронови во Минхен.
Европа
(Детален водич) Сè што треба да знаете за новите правила за влез во ЕУ од 12 октомври

Од 12 октомври официјално стапува во сила новиот систем за влез и излез од ЕУ – наречен EEС. Системот ќе се воведува постепено, а треба целосно да се имплементира до 10 април 2026 година. Овој технолошки систем ќе собира биометриски податоци, како што се отпечатоци од прсти, фотографии од лице и основни информации за патување.
– ЕЕС ќе го модернизира и подобри управувањето со надворешните граници на ЕУ. Ќе обезбедува сигурни податоци за граничните премини, систематски ќе открива случаи на пречекорување на дозволениот престој, како и измама со документи и идентитет. Ова ќе придонесе за спречување на нерегуларната миграција и заштита на безбедноста на граѓаните на Европската Унија – објави претходно Европската комисија.
Како ќе изгледа постапката?
– Пристигнување на граничниот премин
Доколку патувате првпат, односно сè уште не сте се регистрирале во системот, ќе бидат земени ваши биометриски податоци: фотографија од вашето лице + отпечатоци од прсти.
Податоците за внесување (време, место) се евидентираат автоматски во системот.
– Излегување од Шенген
При излегување, системот ќе го регистрира, односно ќе го одреди времето и местото на излегување, а вие ќе го поврзете со внесените податоци.
– Последователни посети/повторен влез
Кога повторно ќе патувате во Шенген, системот ќе ги користи собраните податоци за да ве „препознае“ (лице/отпечатоци) и да провери дали сте влегле/излегле претходно, дали сте го пречекориле дозволениот престој, дали имате активни забрани итн…
Процесот треба да биде побрз бидејќи нема да мора повторно да ги внесувате сите податоци.
Постапката се очекува да трае од 3 до 5 минути по лице, што значи до 20 минути за полн автомобил.
Во преодната фаза (октомври 2025 до април 2026 година), можни се „олеснувања“:
– Некои од граничните премини нема веднаш да бараат биометрија или нема да ги обработуваат сите патници преку EEС.
– Пасошите сè уште може да се печатат во некои случаи.
– Можни се повремени исклучоци за да се избегне метеж.
Кои податоци ги собира системот?
– Податоци за пасош (име, број на пасош, датум на раѓање, итн.).
– Биометриски податоци: отпечатоци од прсти и фотографија од лице.
– Датум и место на влез и излез од Шенген зоната.
– Информации за тоа дали патникот го пречекорил дозволениот престој, како и дали на патникот претходно му бил одбиен влез.
Дали патниците мора да го напуштат возилото за време на постапката?
– Засега нема конкретни информации што потврдуваат дали патниците ќе мора да го напуштат возилото за време на постапката. Сепак, некои експерти сметаат дека ова сепак ќе биде обврска поради задолжителното фотографирање, но и дека веројатно ќе зависи од премин до премин.
Кои земји ќе бараат EEС?
– ЕЕС ќе го применуваат 29 европски земји:
• 25 членки на ЕУ (сите освен Кипар и Ирска): Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија и Шведска.
• 4 земји кои не се членки на ЕУ, а се дел од Шенген зоната: Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија.
Што ако одбиете?
Доколку одбиете да ги дадете вашите биометриски податоци, ќе ви биде одбиен влез на територијата на европските земји што го користат EEС.
За кого не се применува системот EEС?
EEС не се однесува на:
– Граѓани на европските земји кои користат EEС, како и Кипар и Ирска.
– Граѓани кои не се државјанки на ЕУ кои имаат карта за престој и се тесно поврзани со граѓанин на ЕУ.
– Државјани кои не се членки на ЕУ кои патуваат во Европа како дел од меѓукомпаниски трансфер или за цели на истражување, студирање, обука, волонтерска работа, програми за размена на студенти, образовни проекти и сл.
– Лица ослободени од гранични проверки или на кои им се дадени одредени привилегии во врска со граничните проверки (на пр. шефови на држави, прекугранични работници итн.).
– Лица кои не се должни да ги преминуваат надворешните граници исклучиво на граничните премини и во текот на работното време.
– Лица кои имаат важечка дозвола за локален граничен сообраќај.
– Членови на екипажот на патнички и товарни возови на меѓународни поврзувачки патувања.
– Лица кои поседуваат важечки Документ за олеснет железнички транзит или важечки Документ за олеснет транзит, под услов да патуваат со воз и да не слегуваат од возот на територијата на земја-членка на ЕУ.
Наскоро се воведува и EТИАС
Од следната година, покрај системот EEС, македонските граѓани ќе мора да го користат и EТИАС – електронско овластување, кое бара патниците однапред да се регистрираат преку апликација, да платат такса од 20 евра и да ги достават следните информации:
– Податоците и пасошот се внесуваат онлајн.
– Таксата се плаќа електронски.
– Одобрението овозможува патување во Шенген зоната без дополнителни процедури.
Совети за патниците
– Проверете го вашиот пасош:
Пасошот мора да важи најмалку 3 месеци по датумот кога планирате да ја напуштите ЕУ и мора да биде издаден во последните 10 години.
– Планирајте го вашето време:
Кога се најавувате за прв пат, одвојте уште неколку минути за да ги регистрирате вашите биометриски податоци.
– Останете во тек со новостите:
Информациите за EEС се предмет на промена. Редовно проверувајте ја официјалната веб-страница на ЕУ.
– Бидете подготвени да ги проверите информациите со превозникот со кој патувате:
Авиокомпаниите или другите превозници може да бараат дополнителни информации пред качувањето.
Свет
(Видео) Десетици повредени по руски напад врз железничка станица во Украина

Руските сили ја нападнаа железничката станица во Сумската област на северот од Украина, а во нападот беше погоден и патнички воз, при што беа повредени десетици патници, објави регионалниот гувернер, Олег Григоров.
– Непријателот целел цивилна инфраструктура, патнички воз на релација Шостка – Киев. Има повредени патници – изјави Григоров.
Тој рече дека во тек е спасувачка операција, во која се ангажирани спасувачи, лекари и сите служби за итни случаи.
A savage Russian drone strike on the railway station in Shostka, Sumy region. All emergency services are already on the scene and have begun helping people. All information about the injured is being established. So far, we know of at least 30 victims. Preliminary reports… pic.twitter.com/ZZoWfPmpL5
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) October 4, 2025
Според информациите, во нападот се повредени околу 30 лица.
‼️Russia attacked the railway station in the Shostka community of Sumy region.
The enemy deliberately struck civilian infrastructure – a passenger train operating on the Shostka-Kyiv route.
Passengers were injured. Rescuers, medics, and all emergency services are working at the… pic.twitter.com/ZpQDd4HFYe
— Anton Gerashchenko (@Gerashchenko_en) October 4, 2025
he moment a Russian Shahed drone struck a passenger train in the Ukrainian city of Shostka was captured on video pic.twitter.com/Cg8I5IOAgk
— NEXTA (@nexta_tv) October 4, 2025
Според вицепремиерот за обнова на Украина, Олексиј Кулеба, Русија двапати ја погодила станицата.
– Првиот удар ја погоди локомотивата на приградскиот воз Терешчинска-Новоград-Северски. Кога започна евакуацијата, непријателот повторно нападна – овој пат погоди ја локомотивата на возот Киев-Шостка – рече тој.
Украинските железници соопштија дека меѓу повредените се и еден благајник и тројца деца.
„Нашиот повреден вработен и патниците (вклучително и тројца деца) добиваат медицинска помош во болниците“, соопштија оттаму.