Свет
Почна судењето на белоруската адвокатка Лазаренко за застапување опозициски активисти

Во време кога белоруските власти ја интензивираат репресијата против дисидентите, во Минск пона судењето на белоруската адвокатка Анастасија Лазаренко (40), која застапувала активисти затворени за учество во масовните протести со кои се оспоруваат официјалните резултати од претседателските избори во август 2020 година, пренесува Радио Слободна Европа.
Судењето на Лазаренко почна денеска, речиси една година откако беше уапсена и обвинета за организирање нелегален масовен собир, организирање и подготвување акции кои, како што е наведено во обвинението, имале за цел нарушување на општествениот ред, како и за злоупотреба на лични податоци на белоруски полицајци и судии.
Првите две обвиненија против Лазаренко се однесуваат на нејзините бесплатни правни консултации со активистите затворени пред притворскиот центар „Минск акрешчина“ во 2020 година. Третото обвинение тврди дека таа објавила информации за полицајци на платформата за социјалните медиуми Телеграм.
Украинските безбедносни сили ја уапсија Лазаренко во вооружена рација на нејзиниот дом во јуни минатата година и против неа беше поведена кривична постапка по чл. 130 § 3 од Кривичниот законик на Република Белорусија за наводно за пренесување информации за безбедносните сили и судиите на канали на Телеграм, за што е предвидена казна затвор до 12 години
На 5 септември 2022 година, организациите за човекови права ја прогласија Лазаренко за политички затвореник заедно со уште пет лица.
Според специјалниот извештај на УНХЦР од јуни 2022, 66 белоруски адвокати биле прогонувани по изборите во 2020 година, вклучително и преку одземање на работната дозвола, притвор и судски прогон. Еден од прогонуваните новинари, Максим Знак, бил ставен и на „списокот на терористи“ на белорускиот Комитет за државна безбедност.
Ова, според УНХЦР, предизвикува застрашувачки ефект кај другите правни професионалци, ограничувајќи го правото на бранителите на човековите права и на политичките противници до независно, ефективно правно застапување.
Во одделен слуачј денеска во Минск почна и судењето на уметникот Хенаџ Дражду (64), кој беше уапсен во август минатата година по враќањето од Украина и обвинет за „олеснување екстремистички активности“. По апсењето, инспекторите го пребарале домот на Дражду и наводно пронашле негови фотографии на кои позира со украински војници.
Белоруските државни медиуми подоцна објавија дека Дражду учествувал и во антивладините протести во Белорусија во 2020 година, блокирал патишта, разговарал со „радикални опозициски активисти“ и планирал нелегални активности.
Стотици луѓе завршија в затвот по претседателските избори во август 2020 година, на кои авторитарниот претседател Александар Лукашенко тврдеше дека победил, додека активистите за човекови права и опозициските политичари велат дека резултатите биле наместени.
Белорусија помина низ невидени немири поради изборните резултати кои траеја неколку месеци. На протестите беа приведени илјадници луѓе, а имаше и потврдени извештаи за тортура и малтретирање на затворениците од страна на безбедносните сили. За време на судирите загинаа неколку лица.
Во време на зајакнати санкции од Западот, Лукашенко во голема мера се потпира на руската поддршка додека ја сузбива опозицијата и апси или протерува многу нејзини лидери. САД, ЕУ и неколку други земји одбија да ја признаат изборната победа на Лукашенко.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
(Детален водич) Сè што треба да знаете за новите правила за влез во ЕУ од 12 октомври

Од 12 октомври официјално стапува во сила новиот систем за влез и излез од ЕУ – наречен EEС. Системот ќе се воведува постепено, а треба целосно да се имплементира до 10 април 2026 година. Овој технолошки систем ќе собира биометриски податоци, како што се отпечатоци од прсти, фотографии од лице и основни информации за патување.
– ЕЕС ќе го модернизира и подобри управувањето со надворешните граници на ЕУ. Ќе обезбедува сигурни податоци за граничните премини, систематски ќе открива случаи на пречекорување на дозволениот престој, како и измама со документи и идентитет. Ова ќе придонесе за спречување на нерегуларната миграција и заштита на безбедноста на граѓаните на Европската Унија – објави претходно Европската комисија.
Како ќе изгледа постапката?
– Пристигнување на граничниот премин
Доколку патувате првпат, односно сè уште не сте се регистрирале во системот, ќе бидат земени ваши биометриски податоци: фотографија од вашето лице + отпечатоци од прсти.
Податоците за внесување (време, место) се евидентираат автоматски во системот.
– Излегување од Шенген
При излегување, системот ќе го регистрира, односно ќе го одреди времето и местото на излегување, а вие ќе го поврзете со внесените податоци.
– Последователни посети/повторен влез
Кога повторно ќе патувате во Шенген, системот ќе ги користи собраните податоци за да ве „препознае“ (лице/отпечатоци) и да провери дали сте влегле/излегле претходно, дали сте го пречекориле дозволениот престој, дали имате активни забрани итн…
Процесот треба да биде побрз бидејќи нема да мора повторно да ги внесувате сите податоци.
Постапката се очекува да трае од 3 до 5 минути по лице, што значи до 20 минути за полн автомобил.
Во преодната фаза (октомври 2025 до април 2026 година), можни се „олеснувања“:
– Некои од граничните премини нема веднаш да бараат биометрија или нема да ги обработуваат сите патници преку EEС.
– Пасошите сè уште може да се печатат во некои случаи.
– Можни се повремени исклучоци за да се избегне метеж.
Кои податоци ги собира системот?
– Податоци за пасош (име, број на пасош, датум на раѓање, итн.).
– Биометриски податоци: отпечатоци од прсти и фотографија од лице.
– Датум и место на влез и излез од Шенген зоната.
– Информации за тоа дали патникот го пречекорил дозволениот престој, како и дали на патникот претходно му бил одбиен влез.
Дали патниците мора да го напуштат возилото за време на постапката?
– Засега нема конкретни информации што потврдуваат дали патниците ќе мора да го напуштат возилото за време на постапката. Сепак, некои експерти сметаат дека ова сепак ќе биде обврска поради задолжителното фотографирање, но и дека веројатно ќе зависи од премин до премин.
Кои земји ќе бараат EEС?
– ЕЕС ќе го применуваат 29 европски земји:
• 25 членки на ЕУ (сите освен Кипар и Ирска): Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија и Шведска.
• 4 земји кои не се членки на ЕУ, а се дел од Шенген зоната: Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија.
Што ако одбиете?
Доколку одбиете да ги дадете вашите биометриски податоци, ќе ви биде одбиен влез на територијата на европските земји што го користат EEС.
За кого не се применува системот EEС?
EEС не се однесува на:
– Граѓани на европските земји кои користат EEС, како и Кипар и Ирска.
– Граѓани кои не се државјанки на ЕУ кои имаат карта за престој и се тесно поврзани со граѓанин на ЕУ.
– Државјани кои не се членки на ЕУ кои патуваат во Европа како дел од меѓукомпаниски трансфер или за цели на истражување, студирање, обука, волонтерска работа, програми за размена на студенти, образовни проекти и сл.
– Лица ослободени од гранични проверки или на кои им се дадени одредени привилегии во врска со граничните проверки (на пр. шефови на држави, прекугранични работници итн.).
– Лица кои не се должни да ги преминуваат надворешните граници исклучиво на граничните премини и во текот на работното време.
– Лица кои имаат важечка дозвола за локален граничен сообраќај.
– Членови на екипажот на патнички и товарни возови на меѓународни поврзувачки патувања.
– Лица кои поседуваат важечки Документ за олеснет железнички транзит или важечки Документ за олеснет транзит, под услов да патуваат со воз и да не слегуваат од возот на територијата на земја-членка на ЕУ.
Наскоро се воведува и EТИАС
Од следната година, покрај системот EEС, македонските граѓани ќе мора да го користат и EТИАС – електронско овластување, кое бара патниците однапред да се регистрираат преку апликација, да платат такса од 20 евра и да ги достават следните информации:
– Податоците и пасошот се внесуваат онлајн.
– Таксата се плаќа електронски.
– Одобрението овозможува патување во Шенген зоната без дополнителни процедури.
Совети за патниците
– Проверете го вашиот пасош:
Пасошот мора да важи најмалку 3 месеци по датумот кога планирате да ја напуштите ЕУ и мора да биде издаден во последните 10 години.
– Планирајте го вашето време:
Кога се најавувате за прв пат, одвојте уште неколку минути за да ги регистрирате вашите биометриски податоци.
– Останете во тек со новостите:
Информациите за EEС се предмет на промена. Редовно проверувајте ја официјалната веб-страница на ЕУ.
– Бидете подготвени да ги проверите информациите со превозникот со кој патувате:
Авиокомпаниите или другите превозници може да бараат дополнителни информации пред качувањето.
Свет
(Видео) Десетици повредени по руски напад врз железничка станица во Украина

Руските сили ја нападнаа железничката станица во Сумската област на северот од Украина, а во нападот беше погоден и патнички воз, при што беа повредени десетици патници, објави регионалниот гувернер, Олег Григоров.
– Непријателот целел цивилна инфраструктура, патнички воз на релација Шостка – Киев. Има повредени патници – изјави Григоров.
Тој рече дека во тек е спасувачка операција, во која се ангажирани спасувачи, лекари и сите служби за итни случаи.
A savage Russian drone strike on the railway station in Shostka, Sumy region. All emergency services are already on the scene and have begun helping people. All information about the injured is being established. So far, we know of at least 30 victims. Preliminary reports… pic.twitter.com/ZZoWfPmpL5
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) October 4, 2025
Според информациите, во нападот се повредени околу 30 лица.
‼️Russia attacked the railway station in the Shostka community of Sumy region.
The enemy deliberately struck civilian infrastructure – a passenger train operating on the Shostka-Kyiv route.
Passengers were injured. Rescuers, medics, and all emergency services are working at the… pic.twitter.com/ZpQDd4HFYe
— Anton Gerashchenko (@Gerashchenko_en) October 4, 2025
he moment a Russian Shahed drone struck a passenger train in the Ukrainian city of Shostka was captured on video pic.twitter.com/Cg8I5IOAgk
— NEXTA (@nexta_tv) October 4, 2025
Според вицепремиерот за обнова на Украина, Олексиј Кулеба, Русија двапати ја погодила станицата.
– Првиот удар ја погоди локомотивата на приградскиот воз Терешчинска-Новоград-Северски. Кога започна евакуацијата, непријателот повторно нападна – овој пат погоди ја локомотивата на возот Киев-Шостка – рече тој.
Украинските железници соопштија дека меѓу повредените се и еден благајник и тројца деца.
„Нашиот повреден вработен и патниците (вклучително и тројца деца) добиваат медицинска помош во болниците“, соопштија оттаму.
Свет
(Видео) Бурата Ејми предизвика бројни проблеми: илјадници без струја, откажани летови, затворени железнички линии

Сите осум кралски паркови во Лондон, вклучувајќи ги Хајд Парк и Ричмонд Парк, денеска се затворени поради силни ветрови предизвикани од бурата Ејми. Затворени се сите пешачки и велосипедски патеки, кафулиња и спортски објекти.
Бурата силно го погоди и островот Ирска, каде околу 100.000 домаќинства останаа без струја — 87.000 во Република Ирска и 22.000 во Северна Ирска. Компаниите за струја предупредуваат дека може да поминат неколку денови додека повторно не се нормализира снабдувањето.
И во Шкотска, илјадници луѓе останаа без струја, особено во северните области и на островите. Поправките се во тек, но ќе потраат.
На аеродромот во Даблин, поради бурата, беа откажани и одложени многу летови.
Yesterday sure was wild! Storm Amy and the Atlantic Ocean showing their power against the cliffs on Inis Meáin! 😲🌊💨
📸 IG/ grahambruton
📍 Inis Meáin, Aran Islands#StormAmy #Wild #Inishmaan #InisMeáin #AranIslands #Galway #Ireland #VisitGalway pic.twitter.com/OI75aCER6Q— Visit Galway (@visit_galway) October 4, 2025
Во Северна Ирска е забележан нов рекорд на ветер – до 148 километри на час. Таму е прогласен црвен аларм и луѓето се повикани да останат во засолништа.
Повеќе железнички линии се затворени, а некои училишта во Северна Ирска не работат.
Синоптичарите велат дека најлошите делови од бурата ќе завршат до утре, кога се очекува да се помести кон Скандинавија.