Свет
Седум клучни точки од договорот помеѓу САД и Украина
																								
												
												
											Соединетите Американски Држави и Украина потпишаа договор со кој на Вашингтон му се дава пристап до дел од природните ресурси на земјата разурната од војна. Договорот, кој се подготвува со месеци, формира инвестициски фонд за реконструкција за кој Украина верува дека ќе ја зајакне американската поддршка во третата година на отпорот на руската агресија.
Би-Би-Си го виде нацртот на договорот, но не и неговата конечна верзија. Врз основа на тој нацрт и изјавите од Киев и Вашингтон, еве седум клучни точки:
1. Украина нема да мора да враќа никаков долг кон САД
Американскиот претседател Доналд Трамп претходно побара Украина да врати 350 милијарди долари, што, според неговите тврдења, изнесува американска воена и финансиска помош од почетокот на војната. Украинскиот претседател Володимир Зеленски го одби тоа барање.
Но, се чини дека Вашингтон попушти. Украинскиот премиер Денис Шмихал изјави дека договорот не предвидува никаква обврска за враќање на наводниот „долг“.
Трамп сепак го претстави договорот како победа за неговата страна, велејќи дека САД „во теорија ќе добијат значително повеќе“ отколку што претходната администрација инвестираше во помагањето на Украина.
2. САД користат поостар тон кон Русија
Американската администрација употреби значително поостар јазик отколку што беше случај досега во изјавите на владата на Трамп.
Во соопштението на американското Министерство за финансии се наведува дека станува збор за „тотална руска инвазија“ и се додава: „Ниту една земја или поединец што ја финансирала или снабдувала руската воена машинeрија нема да има корист од обновата на Украина“.
Овој тон веројатно ќе го охрабри Киев, кој во преговорите меѓу Москва и Вашингтон инсистираше на поголем притисок врз Русија.
3. Договорот вклучува и проекти за нафта и гас
Иако најголемиот дел од јавните говори се однесуваат на рудното богатство на Украина, договорот вклучува и нови проекти поврзани со нафтата и гасот и поврзаната инфраструктура.
Во сите случаи, сопственоста на ресурсите останува украинска, иако САД ќе имаат заеднички пристап. Ова се смета за омекнување на претходната позиција на Украина, бидејќи таквите елементи не беа дел од првите верзии на договорот.
4. Договорот не го спречува пристапувањето на Украина во Европската унија
Украина со години се стреми кон членство во ЕУ, а преговорите беа официјално отворени минатиот јуни.
Имаше стравувања дека договорот со Вашингтон би можел да го отежне пристапот во ЕУ, особено ако американските инвеститори добијат повластен статус, имајќи предвид дека Украина веќе има стратешко партнерство со Брисел за суровини.
Но, во текстот на договорот се наведува дека САД ја признаваат намерата на Украина за влез во ЕУ и дека оваа цел не смее да биде доведена во прашање со овој договор.
Договорот, исто така, предвидува дека, доколку Украина треба да ги ревидира условите поради нејзините обврски за пристапување, САД се согласуваат да преговараат „со добра волја“. Киев, исто така, најави дека САД ќе поддржат трансфер на инвестиции и технологија од ЕУ и други земји.
5. Добивката за првите десет години се реинвестира во Украина
Според договорот, во првата деценија од работата на фондот за реконструкција, целата остварена добивка ќе биде целосно реинвестирана во украинската економија.
Би можело да биде од големо значење доколку се потврди дека САД не остваруваат директен финансиски бенефит во првите десет години. Украина очекува дека сите приходи од фондот ќе бидат насочени кон обнова на земјата и нови проекти.
По овој период, добивката ќе се дели меѓу партнерите. Американскиот министер за финансии Скот Бесент изјави за Фокс њуз дека договорот „испраќа порака до американскиот народ дека имаме можност да учествуваме, да надоместиме дел од трошоците и да станеме партнери во успехот на украинскиот народ“.
6. Американската воена помош е повторно на маса
Договорот е формулиран на тој начин што е претставен како предуслов за продолжување на американската воена помош за Украина.
Првиот вицепремиер на Украина Јулија Свириденко, која отпатува за Вашингтон за да го потпише договорот, рече дека тој предвидува нова американска поддршка, вклучително и испорака на системи за противвоздушна одбрана.
Ова може да претставува промена во политиката на Трамп, имајќи предвид дека неговата администрација претходно се залагаше за намалување на воената помош за Украина.
Не се знае како договорот ќе се одрази на ситуацијата на бојното поле. Москва се уште не даде официјална изјава.
7. Сепак, САД можат да се повлечат во секое време
Договорот не содржи цврсти безбедносни гаранции од САД, кои Украина и нејзините европски сојузници долго време ги бараат од Вашингтон. Трамп покажа неподготвеност да се заложи за воена помош со ист интензитет како и претходната администрација.
Американската поддршка за Украина во овој случај е условена исклучиво од економските компоненти на договорот. Поради ова, сè уште постои одредена неизвесност за трајноста на американската посветеност кон Киев.
Зеленски може да слави
Со оглед на тоа што договорот не вклучува отплата на долгот, предвидува десетгодишно реинвестирање на профитот, не ја попречува европската интеграција и повторно ја отвора вратата за американската воена помош, сето тоа без формални отстапки за Москва, кон која Америка зазема построг став, Киев навистина има причина да биде задоволен, особено во споредба со претходните предлози.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
																	
																															Европа
(Видео) Украинците нападнаа елитна руска единица во Црното Море
														Украинската морнарица објави успешен напад врз елитна руска единица на специјалните сили стационирана на нафтената платформа Сиваш во Црното Море.
Во операцијата, уништена е руска опрема за извидување и надзор, а елиминиран е и екипажот на противтенковските ракети.
„Покрај уништувањето на руската опрема за извидување и надзор, елиминиран е и екипажот на противтенковските ракети на непријателот“, се вели во соопштението на морнарицата.
The Ukrainian Navy struck an elite Russian Armed Forces special unit stationed on the Sivash drilling platform using naval drones and UAVs.https://t.co/Phkmq4O8ie pic.twitter.com/RJDEWbFWCQ
— WarTranslated (@wartranslated) November 3, 2025
Како доказ, објавено е и видео од операцијата со беспилотни летала, иако „Киев пост“ не можеше независно да го потврди времето и локацијата на нападот.
Од друга страна, руските пропагандисти се обидоа да го прикажат инцидентот како победа, споделувајќи видео на кое наводно се гледа уништувањето на украински брод од беспилотно летало „Лансет“. Украинската страна тврди дека всушност успешно е употребен камиказе дрон.
фото: принтскрин
Европа
(Видео) Масовни напади со дронови во Русија: една од најголемите рафинерии во пламен
														Ноќеска, украински беспилотни летала нападнаа голем број индустриски и енергетски објекти длабоко на руска територија, предизвикувајќи пожари во рафинерии и петрохемиски фабрики и предизвикувајќи масовни прекини на електричната енергија во неколку региони, соопштија руските власти. Нападите се случиле стотици километри од украинската граница, а цел биле клучни инфраструктурни објекти, пишува „Киев пост“.
Во регионот на Волгоград, пожар избувна во трафостаницата Фроловскаја по напад со беспилотно летало. Гувернерот Андреј Бочаров потврди дека пожарот е предизвикан од остатоци од соборен дрон. Делови од градот Фролов и соседните области останаа без електрична енергија, а низ целиот регион беше прогласена тревога поради опасност од нови напади.
Слично сценарио се случи и во регионот Курск, каде што повеќе од 16.000 потрошувачи во областите Рилски, Глушков и Кореновски останаа без електрична енергија. Локалниот гувернер Александар Хинштејн го опиша нападот врз трафостаницата како „непријателски напад“. Пожарот, исто така, зафати уште една трафостаница во селото Белаја, што остави седум населби во мрак.
Далеку на исток, во Башкортостан, два беспилотни летала ја нападнаа петрохемиската фабрика Стерлитамак рано наутро во вторник. Гувернерот Радиј Хабиров рече дека беспилотните летала биле соборени, но нивните остатоци предизвикале штета и делумно уривање на постројката за пречистување на вода. Според достапните информации, немало жртви.
Фабриката, дел од хемискиот холдинг „Роским“, произведува материјали клучни за нафтената, прехранбената, медицинската и пластичната индустрија.
Гори една од најголемите руски рафинерии
Во регионот Нижни Новгород, напад со беспилотни летала предизвика пожар во индустриската зона на градот Кстово, каде што се наоѓаат огромната рафинерија „Лукоил-Нижегороднафтооргсинтез“ (НОРСИ) и петрохемиската фабрика „СИБУР-Кстово“.
Локалните медиуми објавија пожари во НОРСИ, една од најголемите руски рафинерии со годишен капацитет од 17 милиони тони, која е исто така клучен снабдувач за московскиот регион. Истата рафинерија беше цел и на напад на 16 октомври.
Руското Министерство за одбрана соопшти дека воздушната одбрана пресретнала вкупно 85 беспилотни летала во осум региони: Воронеж, Нижни Новгород, Белгород, Курск, Волгоград, Липецк, Башкортостан и Саратов.
Поради нападот, аеродромите во Волгоград, Казан, Нижнекамск, Нижни Новгород, Пенза, Самара, Саратов, Тамбов и Уфа привремено ги прекинаа сите слетувања и заминувања. Украинските власти сè уште не дадоа коментари за овие напади.
фото: принтскрин
Свет
Крај на мисијата: Земјата ја губи единствената врска со Венера
														Единствената врска на Земјата со Венера е прекината. Јапонската агенција за вселенски истражувања (JAXA) официјално го прогласи своето вселенско летало Akatsuki за „мртво“, повеќе од една година откако го изгуби контактот.
Со ова официјално се запираат операциите, бидејќи агенцијата процени дека шансите за враќање на сондата се минимални, пишува Futurism.
Лансирано во 2010 година, леталото Akatsuki имаше задача да го проучува времето на нашиот пеколен сосед. Сондата од 300 милиони долари, позната и како Venus Climate Orbiter, доживеа дефект на моторот за време на првичното приближување кон Венера. Како резултат на тоа, помина пет години талкајќи околу Сонцето пред инженерите на JAXA да најдат начин да го спасат вселенското летало и конечно успешно да го постават во орбитата на Венера во 2015 година.
Сондата во облик на коцка, со димензии од околу метар и пол од секоја страна, беше лансирана со шест инструменти. Сите го преживеаа почетниот дефект, но две инфрацрвени камери престанаа да работат во 2016 година.
И покрај сите почетни неуспеси, Akatsuki далеку го надмина својот проектиран животен век од 4,5 години. Петнаесетгодишната мисија собра податоци во траење од осум години, што резултираше со 178 објавени научни трудови, а тој број сè уште расте. Останатите четири инструменти беа оперативни до април 2024 година, кога JAXA ја изгуби комуникацијата со сондата.
Тоа беше најблискиот контакт што човештвото го имаше со Венера и првата успешна јапонска мисија за истражување на друга планета. Пред Akatsuki, според NASA, седум други орбитатори успешно кружеле околу Венера – четири од СССР, два од САД и една од Европската вселенска агенција (ESA). Последната сонда пред јапонската беше Venus Express на ESA, која пристигна во 2006 година, а го изгуби контактот со неа во 2014 година.
Сепак, Венера можеби нема засекогаш да биде без роботски посетители. Мисијата DAVINCI на NASA, закажана за лансирање во 2030 година, е дизајнирана да ја проучува атмосферата на планетата со планови за слетување. Една година подоцна, мисијата VERITAS е закажана да влезе во орбитата и да ја проучува површината и внатрешноста на планетата. Судбината на обете мисии останува неизвесна поради сегашните и идните намалувања на буџетот на Трамп за NASA.
Но, дури и ако тие планови не успеат, постои резервна опција: ESA планира да го лансира орбитерот EnVision во 2030-тите, дизајниран да ја набљудува атмосферата, површината и внатрешноста на планетата. Дотогаш, се збогуваме со Венера од Земјата.

