Свет
Сонда со примерок од опасен астероид пристигнува на Земјата

Сондата OSIRIS-Rex на НАСА треба да се врати од своето долго патување во вселената и да ја допре почвата на западната пустина во американската држава Јута в недела.
Сондата носи скапоцен товар – прашина од огромниот астероид Бену, голем колку планина и најопасен за нас во целиот Сончев систем. Овој примерок би можел да одговори на многу важни прашања: Од каде доаѓаме? Како е возможен живот на Земјата?
„Кога астероидот Бену од 250 г ќе стигне до нас, во нашите раце ќе имаме материјал што постоел пред нашата планета, можеби дури и некои зрна што постоеле пред Сончевиот систем“, рече планетарниот научник Данте Лаурета, главниот истражувач на мисијата, како што соопшти Би-би-си.
„Се обидуваме да ја составиме сложувалката на нашите почетоци. Како настанала Земјата и зошто е возможен живот на неа? Од каде доаѓа водата во океаните, од каде воздухот во нашата атмосфера и што е најважно. Кој е изворот на органските молекули што го сочинуваат целиот живот на Земјата?“, тој додаде.
Имено, научниците претпоставуваат дека многу од клучните компоненти за развој на животот пристигнале на Земјата во нејзината рана историја преку удар на астероид. Со цел да се истражи оваа хипотеза, во 2016 година НАСА лансира сонда кон астероид со дијаметар од 500 метри.
Беа потребни две години за леталото да стигне до Бену, а потоа уште две мапирања на површината пред тимот да најде соодветно место за собирање на примерокот. На 20 октомври 2020 година сондата се спушти до астероидот и успеа да ја собере скапоцената прашина. Но, не помина сè како што очекуваа научниците.
Идејата беше сондата со својот дел да удри во површината и да ослободи излив на азотен гас што ќе подигне чакал и прашина. Но, во текот на тој процес дојде еден вид шок. Кога механизмот допрел, површината се одвоила како течност и притисокот создал кратер со дијаметар од 8 метри.
Материјалот се разлетал во сите правци, но за среќа и во комората за собирање примероци. Кога сондата ќе стигне до Земјата, ќе биде транспортирана во вселенскиот центар Џонсон во Тексас, каде што е создадена посебна „чиста просторија“ за анализа на примерокот.
НАСА го смета Бену за најопасната карпа во Сончевиот систем бидејќи има најголема веројатност да удри во Земјата од сите познати астероиди. Но, нема причина за грижа. Иако Бену претставува ризик за нашата планета, веројатноста за удар е многу мала, пишува Science Alert.
Имено, Бену, заедно со астероидот 1950 DA, се вбројува меѓу најопасните познати астероиди. Поради својата патека и орбита околу Сонцето, која трае 1,2 година, во следните неколку века во неколку наврати ќе се доближува до Земјата до тој степен што постои мала можност за судир.
НАСА вели дека постои шанса Бену да помине низ таканаречената гравитациска брава за време на неговото прелетување на 25 септември 2135 година – област во вселената што може да го насочи да се судри со нашата планета на крајот на 22 век.
Иако е тешко да се одреди точната веројатност за ваков катастрофален настан, со помош на податоците собрани од леталото OSIRIS-Rex, експертите успеаја да создадат подобар модел на развојот на орбитата на Бену. Нивната анализа покажува дека има само 0,037 % (1:2700) шанса да удри во Земјата на 24 септември 2182 година.
Бену, веројатно, содржи многу вода врзана во минерали, кои би можеле да сочинуваат дури 10 проценти од неговата тежина. Научниците имаат намера да откријат дали односот на разните видови атоми на водород на овој астероид е сличен на оној во океаните на Земјата.
Веројатно, има многу јаглерод на Бену. Како што знаеме, животот на нашата планета се заснова на органска хемија, па се поставува прашањето дали сложените молекули, како водата, дошле на младата Земја од вселената.
„Анализата на метеоритите покажува дека астероидите, веројатно, содржат зоолошка градина со разни органски молекули. Но, во метеоритите тие често се контаминирани, па со овој примерок можеме да откриеме точно кои органски компоненти се наоѓаат на Бену“, објасни планетарниот научник Сара Расел од Природонаучниот музеј во Лондон.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Трамп: Израел би можел да го нападне Иран

Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека израелски напад врз Иран „може да се случи“, но не би го нарекол неизбежен и дека би претпочитал да избегне воен конфликт со Техеран и да преговара за мирно решавање на нуклеарниот спор.
Коментарите на Трамп дојдоа откако нуклеарната агенција на ОН го обвини Иран за кршење на своите обврски за неширење на нуклеарно оружје и откако Техеран изјави дека ќе преземе контрамерки откако „пријателска земја“ го предупредила за потенцијален израелски напад.
Американските и иранските претставници ќе одржат шеста рунда разговори во Оман во недела, соопштија американски и омански претставници.
Американските разузнавачки информации сугерираат дека Израел се подготвува да ги нападне нуклеарните постројки на Иран, но американски функционер вели дека нема докази дека Израел донел конечна одлука.
„Не сакам да кажам дека е неизбежно, но се чини дека може многу лесно да се случи“, изјави Трамп пред новинарите во Белата куќа, додавајќи дека на Иран не смее да му се дозволи да развива нуклеарно оружје. „Би сакал да избегнам конфликт. Иран ќе мора да преговара, што значи дека ќе мора да ни дадат нешто што не го сакаат во моментов“, додаде тој.
Трамп се закани дека ќе го бомбардира Иран ако нуклеарните разговори не успеат да доведат до договор и рече дека има мала верба дека Техеран ќе се согласи да престане да збогатува ураниум.
Исламската Република бара укинување на санкциите на САД воведени во 2018 година.
Свет
Светските лидери изразија сочувство, Трамп понуди помош по падот на Боингот во Индија

Портпаролот на британскиот премиер изјави дека Кир Стармер му изразил сочувство на индискиот премиер Нарендра Моди по денешната авионска несреќа во Ахмедабад. Да потсетиме дека меѓу 242 лица на летот на Ер Индија до лондонскиот Гетвик имало 53 британски и 169 индиски државјани.
Меѓу патниците имаше седум португалски и еден канадски државјанин. Нивната здравствена состојба сè уште е непозната.
Португалскиот премиер Луис Монтенегро изјави на социјалните мрежи: „Со длабок шок ја примив веста за трагичната авионска несреќа во Индија во која загинаа седум португалски државјани. Во мое име и во име на португалската влада, изразувам сочувство и длабока солидарност со семејствата на жртвите.“
Канадскиот премиер Марк Карни изјави дека е скршен од веста за несреќата: „Моите мисли се со најблиските на сите патници. Канадските транспортни власти се во близок контакт со своите индиски колеги и се информирани за напредокот во одговорот на оваа трагедија.“
Поранешниот британски премиер Риши Сунак изјави дека тој и неговата сопруга се длабоко шокирани и скршени од трагедијата. „Постои посебна врска меѓу нашите две земји и нашите мисли и молитви се со британските и индиските семејства кои денес ги загубија своите најблиски“, рече Сунак.
Британскиот монарх се огласи по веста за несреќата. Претходно беше објавено дека редовно добива информации за ситуацијата, но сега издаде соопштение на социјалните мрежи: „Мојата сопруга и јас сме длабоко шокирани од ужасните настани во Ахмедабад утрово.
Нашите молитви и најдлабоко сочувство се упатуваат кон семејствата и пријателите на сите погодени од оваа трагична несреќа, додека тие со нетрпение очекуваат вести за своите најблиски. Би сакал да им оддам почит на херојските напори на службите за итни случаи и на сите оние што обезбедуваат помош и поддршка во ова најтешко и најтрауматично време.“
Доналд Трамп рече дека ѝ понудил на Индија „сè што САД можат да направат по ужасната несреќа“ што се случи во Ахмедабад.
„Никој немаше поим што се случи“, рече тој. „Изгледаше како авионот да летал сосема нормално“. Трамп, исто така, рече дека верува оти тоа е една од најлошите несреќи во историјата на воздухопловството.
Свет
(Видео) Египет апси и депортира стотици активисти кои сакаа да влезат во Газа

Стотици активисти кои се обидоа да учествуваат во Глобалниот марш за Газа се приведени во Каиро или депортирани, објавија денес организаторите на конвојот Сумуд и арапските медиуми.
Египетското Министерство за надворешни работи соопшти дека нема да дозволи „конвојот на отпорот“ да го напушти Египет за Рафа без потребните дозволи.
Околу 200 марокански, француски, алжирски, туниски, шведски, дански и други активисти беа уапсени по пристигнувањето на аеродромот во Каиро или во нивните хотели, изјави портпаролот на конвојот, Сумуд Сеиф Абу Кишк.
Исам Ал-Јиши и Мухамед Шабан од Шведска и Зијад Шакер и Карим Шакер од Данска се меѓу депортираните, објави шведскиот портал на арапски јазик „АлКомпис“. Депортирани беа и некои холандски активисти, се вели во извештајот.
„Египетските власти одлучија да нè депортираат затоа што знаеја дека имаме намера да учествуваме во демонстрациите, иако изјавивме дека доаѓаме за туризам“, изјави Јиши за АлКомпис.
A Moroccan activist who travelled to Egypt to take part in the Global March for Gaza described how Egyptian authorities detained the activists for hours before deporting them, despite the fact they had valid visas to enter the country. pic.twitter.com/Z2IYUtLWW2
— Middle East Eye (@MiddleEastEye) June 12, 2025
„Бевме претепани, навредувани и депортирани од египетските власти откако организиравме протест со седење на аеродромот и извикувавме слогани за солидарност со Палестина кога бевме информирани за одлуката за депортација“, рече тој.
„Сега сме на аеродромот Сабиха во Истанбул, каде што властите се обидуваат да интервенираат за да ни обезбедат повратни билети за Шведска, иако имаме повратни билети за 22 јуни.“
Cairo Egyptian police stopped the Dutch delegation coming from the Netherlands on a "March global to Gaza" at the airport and deported them to Istanbul and Amsterdam.
After a brief demonstration, the delegation was subjected to police violence. Their passports were confiscated,… pic.twitter.com/55qJ9r4agw
— 𝐌𝐚𝐥𝐜𝐨𝐥𝐦 (@Malcolm_Pal9) June 12, 2025
Снимките на социјалните мрежи покажуваат како активисти се префрлаат во авион и се депортираат.