Свет
Труења, авионски несреќи и фрлање од прозорци: Што се случи со најгласните критичари на Путин
Од труењето на поранешниот агент на КГБ Александар Литвиненко до смртта во затворот на опозицискиот лидер Алексеј Навални, починаа голем број критичари на Владимир Путин, додека други се во затвор или егзил. Кремљ ја негира вмешаноста.
Претседателот на Русија, Владимир Путин, не се соочува со реална закана на руските избори во 2024 година. Во текот на изминатите неколку децении, низа негови критичари умреа – неодамна беше затворениот опозициски лидер Алексеј Навални.
Во текот на неговите повеќе од две децении на врвот на Кремљ, голем број противници на Путин доживеаја несреќна судбина – вклучително и затворање, стрелање на улица или труење со чај…
Кои се луѓето кои се осмелија да зборуваат против Путин или да му пркосат на Кремљ и каде се тие сега?
Алексеј Навални

Роден како сопственик на фабрика во село западно од Москва, Алексеј Навални стана можеби најпознатиот критичар на времето на Путин на власт.
Неговиот политички активизам, вклучувајќи опсежни истраги за корупција на високо ниво и кандидирање за градоначалник на Москва, му донесе слава – и многумина веруваа дека тој претставува закана за Путин.
Тоа беше во август 2020 година кога неговата борба против рускиот претседател се најде на светските наслови.
Навални тешко се разболел на летот од Сибир до Москва и бил пренесен, сè уште во кома, во Берлин.
Неговиот тим го обвини Кремљ за труење, но Кремљ го негираше.
Германските лекари потврдија дека тој бил отруен со новичок – нервен агенс од советската ера – а неговото закрепнување траело со месеци.
И покрај опасноста, Навални избра да се врати во Русија каде што подоцна беше уапсен, осуден по обвиненија за кои велeше дека се политички мотивирани.
Руските власти соопштија дека Навални починал во затвор.
Борис Надеждин

Опозицискиот политичар Борис Надеждин изјави дека ќе се кандидира против Путин на претседателските избори во 2024 година.
И покрај сомнежите дека 60-годишникот може да претставува сериозен предизвик за актуелниот лидер, Надеждин рече дека собрал повеќе од 200.000 потписи од цела Русија.
Тој изненади некои аналитичари со неговата силна критика на она што Кремљ го нарекува „специјална воена операција“ во Украина, нарекувајќи ја војната „фатална грешка“ и вети дека ќе се обиде да ја прекине преку преговори.
На 8 февруари, тој рече дека му било забрането да се кандидира на изборите и Централната изборна комисија соопшти дека открила недостатоци во потписите што ги собрала неговата кампања.
Тој вети дека ќе поднесе жалба до Врховниот суд на Русија, додавајќи: „Учеството на претседателските избори во 2024 година е најважната политичка одлука во мојот живот. Не се откажувам од моите намери“.
Говорејќи за Скај њуз минатата година, Надеждин рече дека не се плаши да зборува „бидејќи има долг живот“ и дека неколку пати се соочил со смртта.
Евгениј Пригожин

Извонредно беше воздигнувањето на Евгениј Пригожин од продавач на виршли до шеф на приватна војска која маршираше во Москва.
Неговите платеници од групата Вагнер беа познати и по нивната бруталност во Украина, но и по нивното влијание во Африка.
Пригожин стануваше сè похрабар во критиките кон руската војска и нејзината врвна команда.
Кога неговите сили започнаа марш кон Москва од јужниот град Ростов, се чинеше дека беше најголемиот предизвик за Путин со децении, но очигледниот обид за државен удар заврши на половина пат до главниот град.
Во август 2023 година, тој почина кога приватниот авион со кој се наоѓаше се урна северно од Москва, што ги зголеми сомневањата за вмешаност на Кремљ.
Кремљ го негираше убиството на Пригожин, нарекувајќи ги обвинувањата за вмешаност на Путин „апсолутна лага“.
Ана Политковскаја

На 7 октомври 2006 година – роденденот на Путин – новинарката Ана Политковскаја беше застрелана во фоајето на нејзината станбена зграда.
Пред нејзината смрт, таа беше специјализирана за истражување на кршењето на човековите права во Чеченија и корупцијата пошироко.
Нејзиното убиство доведе до тврдења дека Путин не направил доволно за да ги заштити медиумите.
Тој го опиша убиството како „гнасно по својата суровост“ и коментира дека нејзината смрт предизвикала повеќе проблеми за Кремљ отколку нејзината работа.
Борис Немцов

Поранешниот вицепремиер на Русија, Борис Немцов беше жесток критичар на Путин и истакнат опозициски лидер.
Тој работеше на извештај во кој се испитуваше улогата на Русија во конфликтот во Украина во 2015 година.
Но, на 55-годишна возраст, тој беше застрелан на мост на само неколку метри од Кремљ додека си одеше дома ноќе со својата девојка.
Петмина мажи беа прогласени за виновни за организирање и извршување на нарачано убиство. Заур Дадаев, офицер на чеченскиот лидер и сојузник на Путин, на безбедносните сили Рамзан Кадиров, беше прогласен за виновен за испуканиот фатален истрел.
Кремљ негираше вмешаност во убиството.
Александар Литвиненко

Поранешен агент на руската безбедносна служба ФСБ, Александар Литвиненко избега од Русија и на крајот доби британско државјанство.
Тој го обвини Путин за корупција и исто така го обвини за злогласните бомбашки напади на станови во Москва кои Путин, тогашниот премиер, ги искористи како причина да ја започне Втората чеченска војна во 1999 година. Таа се покажа многу популарна и му помогна да дојде на власт.
Литвиненко почина во ноември 2006 година, неколку недели откако пиеше чај кој имал полониум-210, редок и многу силен радиоактивен изотоп.
Отровот бил проголтан за време на состанокот со двајца руски шпиони во хотелот „Милениум“ во Лондон и се претпоставува дека убиството го потпишал самиот Путин. Русија секогаш негираше каква било вмешаност.
Равил Маганов

Претседателот на одборот на вториот по големина руски производител на нафта Лукоил, Равил Маганов отворено ја критикуваше војната во Украина.
Во изјавата во март 2022 година, одборот повика на „најбрзо прекинување на вооружениот конфликт“ и изрази „искрена емпатија за сите жртви“.
Во него се додава: „Ние силно поддржуваме траен прекин на огнот и решавање на проблемите преку сериозни преговори и дипломатија“.
Во септември истата година, 67-годишниот Маганов почина откако паднал од прозорецот на шестиот кат во Централната клиничка болница во Москва.
Пол Клебников

Истражувачкиот новинар Пол Клебников, Американец со руско потекло, беше убиен пред неговата канцеларија во пукање во Москва во 2004 година.
Тој беше уредник на Форбс Русија и пишуваше за корупција.
Наталија Естемирова

Наталија Естемирова беше наградувана активистка за човекови права која собираше докази за злоупотреби во Чеченија од почетокот на втората војна таму во 1999 година.
Таа беше киднапирана во близина на нејзиниот дом на 15 јули 2009 година во главниот град на Чеченија, Грозни.
Неколку часа подоцна нејзиното тело било пронајдено во област на шуми, со прострелни рани на главата и градниот кош.
Тогашниот претседател Дмитриј Медведев ги отфрли тврдењата дека чеченскиот лидер Рамзан Кадиров е одговорен и посочи дека убиството било извршено за да се дискредитира Кремљ.
Борис Березовски

Поранешниот милијардер Борис Березовски живееше во егзил во Британија од 2000 година кога беше пронајден мртов во 2013 година.
Своето богатство го заработил во Русија во 1990-тите за време на масовната продажба на државниот имот по распадот на Советскиот Сојуз.
Некогаш неверојатно богат, во неговите подоцнежни години се верува дека неговото богатство се намалило.
Џејмс Никси, шеф на програмата за Русија на Четам хаус, претходно го опиша како „најжесток анти-Кремљ, анти-Путин од олигарсите“.
„Тој секако беше подготвен да ги потроши своите пари, она малку што му остана, во обид да ги искористи за да му стави крај на сегашниот режим во Русија“.
Березовски беше пронајден мртов во неговиот дом во Беркшир.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Сменет вториот најмоќен човек во Украина, објавено кој би можел да го замени
Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, ги објави имињата на кандидатите за нов шеф на Кабинетот на претседателот, клучна позиција што остана празна по оставката на Андриј Јермак.
На списокот се министерот за одбрана Денис Шмихал, министерот за дигитална трансформација Михајло Федоров, шефот на разузнавачката служба Кирило Буданов, заменик-министерот за надворешни работи Серхиј Кислиќа и заменик-шефот на Кабинетот на претседателот Павло Палис, пишува „Украинска правда“.
За време на онлајн прес-конференцијата, Зеленски нагласи дека е свесен за предизвиците што ги носи назначувањето на некои од кандидатите.
„Имам опции: министерот Шмихал или министерот Федоров, но постои предизвик бидејќи украинскиот парламент мора да ги разреши пред да можам да ги назначам. Не сакам да биде како Џенга, каде што ќе извадите едно парче и сè ќе се сруши. Канцеларијата на претседателот е важна, но има и други институции“, рече Зеленски.
Тој особено ја истакна важноста на Министерството за дигитална трансформација и Министерството за одбрана.
„Не знам кој би можел да го замени Федоров во Министерството за дигитална трансформација, но таму има многу млади паметни луѓе. Можеби Михајло може да најде замена за себе“, рече тој, додавајќи: „Што се однесува до Министерството за одбрана – тоа е покомплицирано, бидејќи е приоритет број еден. Сè уште не можам да ги најдам раководителите на Министерството за правда и Министерството за енергетика, се надевам дека наскоро ќе го решат тоа.“
Претседателот нагласи дека иако сите кандидати се на важни позиции, мора да се донесе одлука.
„Во секој случај, мора да се направи избор. Ако потрае долго, ќе се навикнам да управувам сам, без шефот на Канцеларијата. Но, мора да се донесе одлука“, заклучи тој.
Да потсетиме дека позицијата шеф на Канцеларијата на претседателот остана празна откако Зеленски ја прифати оставката на Андрије Јермак кон крајот на ноември. Оставката следеше откако службеници на Националното биро за борба против корупцијата (НАБУ) и Специјализираното обвинителство за борба против корупцијата (САПО) ја претресоа канцеларијата на Јермак.
Јермак потврди дека претресот се случил во неговиот дом и изјави дека е подготвен да помогне во истрагата. Откако претседателот ја прифати неговата оставка, Јермак објави дека се приклучува на вооружените сили на Украина. Потоа Зеленски најави целосна реорганизација на Канцеларијата.
Свет
Зеленски: Трамп има своја визија за крајот на војната, ние имаме поинаква
Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, одржа прес-конференција во Лондон по средбата со британскиот премиер Кир Стармер, францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Фридрих Мерц. Тој нагласи дека американскиот мировен предлог има нова, скратена форма и дека украинските позиции за клучните точки не можат да се променат.
Зеленски рече дека мировниот план на САД сега е намален на 20 точки и дека САД бараат компромис, но дека „нема компромис кога станува збор за територијата“.
„Украина нема право – ниту според Уставот, ниту според меѓународното право, ниту според моралниот закон – да се откаже од територија“, рече Зеленски. Тој најави дека Украина ќе го ревидира сегашниот нацрт на американскиот мировен предлог и ќе го достави до Вашингтон, „веројатно во вторник навечер“.
Зборувајќи за обновата на земјата, Зеленски рече дека клучното прашање е финансирањето и дека позицијата на Европа, за која тој верува дека има клучна улога, мора да се земе предвид. „Европското учество во овие преговори е клучно“, рече тој.
Тој додаде дека одлуката за кредитите за репарации е исклучиво на Европската комисија. „Ние сметаме на овие средства, но сè зависи од Европа“, рече тој.
Зеленски особено ја истакна разликата во пристапот на Киев и Вашингтон.
„Трамп има своја визија за завршување на војната, која е различна од онаа на Украина. САД сакаат војната да заврши, но за Украина, клучни се условите под кои оваа војна ќе заврши“, рече тој.
Тој, исто така, нагласи дека безбедносните гаранции мора да бидат потврдени од американскиот Конгрес.
Зеленски заклучи дека единството на Западот сега е клучно за Киев: „Клучот е единството на Европа и Украина, како и единството на Европа, Украина и САД“.
Изјавите на Зеленски се значајни затоа што ова е првпат украинскиот лидер, по планот од 28 точки меѓу САД и Русија, кој сега е ревидиран на 20, јавно да каже дека не се согласува со Трамп по клучните точки.
Свет
Вработените во Лувр најавија штрајк по големиот грабеж: „Музејот е запоставен“
Вработените во парискиот музеј Лувр гласаа за штрајк, протестирајќи против лошите услови за работа и безбедносните пропусти што го привлекоа вниманието на јавноста по спектакуларниот грабеж на француски накит во октомври, пишува „Асошиејтед Прес“. Синдикатите предупредуваат дека музејот е во криза, со низа проблеми што кулминираат по дрската кражба и неодамнешното истекување на вода што оштети стотици книги.
Во писмо упатено до француската министерка за култура Рашида Дати, синдикатите CGT, CFDT и Судот наведуваат дека музејот е во криза поради недоволни ресурси и влошување на условите за работа. Тие тврдат дека посетата на Лувр стана вистинска пречка за милионите посетители кои доаѓаат секоја година за да ги видат неговите огромни колекции на уметност и артефакти.
Како клучен фактор за незадоволството, синдикатите го посочуваат грабежот од 19 октомври, кој „ги истакна долго пријавените недостатоци во приоритетите“. Крадците провалиле во галеријата Аполо на горниот кат од музејот користејќи скали монтирани на камион за да добијат пристап низ прозорец.
За неверојатно кратко време, помалку од осум минути, тие провалиле во две витрини и избегале со плен проценет на 88 милиони евра (102 милиони долари). Директорот на музејот подоцна призна за „страшен пропуст“ во безбедноста.
Украдените предмети, кои сè уште не се пронајдени, вклучуваат ѓердан од дијаманти и смарагди што Наполеон ѝ го дал на царицата Мари-Луиз, накит поврзан со кралиците од 19 век Мари-Амели и Хортенза, како и бисерната и дијамантската тиара на царицата Евгенија.
Како да не беше доволен грабежот, Лувр се соочува и со други инфраструктурни проблеми. Кон крајот на ноември, протекување на вода оштети помеѓу 300 и 400 книги, дополнително фрлајќи светлина врз запуштената состојба на најголемиот музеј во светот, објавува CNN. Оштетените публикации, кои датираат од крајот на 19-ти и почетокот на 20-ти век, се дел од библиотека специјализирана за египетски антиквитети.
Според портпаролот на музејот, протекувањето се случило на 26 ноември кога случајно бил отворен вентил во водоводниот систем кој со месеци не бил во употреба и чека замена како дел од реновирањето планирано за септември 2026 година. Иако официјалните лица инсистираат дека книгите не се единствените во светот и дека нема да има трајна штета откако ќе се исушат и поправат, инцидентот ги зголеми загриженостите.
Одржувањето на огромните и историски згради на Лувр, некогашниот дворец на француските кралеви, очигледно не го држеше чекорот со својата популарност. Музејот, кој минатата година прими 8,7 милиони посетители, призна „структурни проблеми“. Минатиот месец, дури мораше привремено да затвори некои канцеларии и јавна галерија поради ослабени греди на подот.
За финансирање на програмата за модернизација, музејот во ноември објави дека ќе ги зголеми цените на билетите. Од 14 јануари 2026 година, еден билет за посетителите надвор од Европската економска зона (ЕЕА) ќе чини 32 евра, што е зголемување од 45%. Се очекува овој потег да генерира дополнителни 15 до 20 милиони евра годишно за инвестиции во инфраструктура.
Сепак, синдикатите бараат ресурсите итно да се насочат кон подобрување на зградите и заштита на музејот, неговите колекции, посетителите и вработените. Кристијан Галани, функционер во синдикатот CGT, ја сумираше фрустрацијата на работниците.
„Се наоѓаме во запуштен музеј кој ги покажа своите безбедносни слабости“, рече тој, додавајќи дека гласањето за штрајкот, кој започнува следниот понеделник, било едногласно. „Ни треба промена на темпото“, заклучи Галани.

