Македонија
Лингвистите апелираат: Не прифаќајте разговори за јазик, нација и историја

„Прифаќањето договори за добрососедство, анекси и слично, во кои македонскиот јазик ќе биде заменет со синтагми од типот – официјален јазик на РС Македонија или македонски јазик според Уставот се неприфатливи, бесмислени и самоуништувачки и нема да бидат на штета само на Македонците во Република Македонија или надвор од неа туку ќе бидат и на штета на сите говорители на македонскиот јазик. Имајќи го предвид сево ова, упатуваме апел до преговарачите од македонската страна да не прифаќаат разговори за категории, како јазик, нација и историја, за кои не може да се преговара и да ги чуваат македонските државни и национални вредности, како и идентитетските обележја. Ова е ставот на лингвистите од Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје за статусот на македонскиот јазик во преговорите меѓу Македонија и Бугарија.
По последните случувања поврзани со можното отворање преговори со ЕУ за членство и со барањата на Бугарија да не се именува нашиот јазик како македонски, туку како официјален јазик на РС Македонија, научните работници во Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје го изнесоа својот став.
„Кога го имаме предвид јазикот, треба да се осврнеме на Европската повелба на фундаментални права, чиј чл. 22 гласи: ‘Унијата ќе ја почитува културната, религиозната и јазичната разноликост’. Сметаме дека при сите разговори што ги опфаќаат јазичните и идентитетските прашања секоја земја членка на ЕУ мора да ја почитува оваа европска определба. Всушност, овој член ги поставува како беспредметни притисоците од Бугарија, но го поставува и прашањето за отсуство на реакција од ЕУ во врска со споменатите притисоци.
Во однос на изнесените негаторски ставови од бугарска страна и ставовите дека наводно македонскиот јазик бил создаден во 1944 година, треба да го имаме предвид развојниот процес на македонскиот јазик. Во лингвистиката се прифатени и научно се фундирани фактите дека дијалектната диференцијација во Македонија почнала од 11 век, од кога може да се следат многубројни иновации, а основните црти на македонските дијалекти се проследуваат на преминот од 13 кон 14 век. Во текот на 19 век во Македонија се јавуваат многубројни дејци, кои исцрпно се занимаваат со посебните јазични особености на македонските говори во споредба со бугарските и српските говори, како што се: Х. Матов, П. Зографски, Е. Спространов, Т. Китанчев и други. Автентичната дејност и јазичен израз на Ѓорѓија Пулевски, кој во Речникот од три јазици во 1875 година пишува: „Наше отачество се велит Македонија и ние се именуваме сл. Македонци“, го отвора патот кон македонското наречје во книгите, речниците и во учебниците и кон обработката на историјата во книгата „Славјанско-македонска општа историја“. Кон втората половина на 19 век почнале во Македонија да излегуваат учебници на македонски говори од Димитар В. Македонски, Димитар Хр. Узунов, Кузман Шапкарев, Венијамин Мачуковски и др. и почнале да се отфрлаат бугарските учебници како неразбирливи за учениците. Во 1891 година е формирана Младата македонска книжовна дружина, која го издава списанието „Лоза“, во кое се употребуваат правописни правила што ги истакнуваат јазичните особености на македонските говори. Вистинска артикулација на идејата за македонски литературен јазик е книгата на Крсте Мисирков, „За македонцките работи“ од 1903 година, во која се изнесени основните критериуми за стандардизација на македонскиот јазик. Преку оваа книга и во списанието „Вардар“, Мисирков ја промовира правописната норма преку фонетската реализација на централните македонски говори. Македонскиот јазик во 1903 година бил и службен јазик на Македонското научно-литературно другарство во Санкт Петербург, на чие чело биле К. Мисирков и Д. Чуповски. Со прифаќањето на основните Мисиркови поставки за стандардизацијата на македонскиот јазик и нивна разработка се заокружи кодификацијата на македонскиот во 1944 година, чија јазична норма беше широко прифатена во сите сфери на општествениот живот“, велат лингвистите.
Според нив, од историска перспектива, за македонското малцинство е важно да се знае дека во периодот до 1948 се признаваат македонската нација и Пиринска Македонија, СР Бугарија, при што се постигнува и еден вид културна автономија, реализирана со: изучување на македонскиот јазик и историја, отворање Македонски народен театар во Благоевград (Горна Џумаја), печатење прилози на македонски јазик во „Пиринско дело“ итн. Таквата ситуација траела во изменета форма до 1958 година кога почнал стриктно да се промовира ставот дека македонска нација не постои, односно дека е тоа бугарска нација, а сето тоа се промовира и преку текстовите на БАН во врска со историјата и со јазикот. Бугарија како членка на ЕУ сѐ уште ја нема ратификувано Европската повелба за регионални и малцински јазици. Македонците во Бугарија го употребуваат својот дијалект во секојдневната комуникација, а единствено во Благоевград излегува весникот „Народна волја“ како периодичен весник за историја, култура и уметност, во кој се објавуваат текстови и на македонски стандарден јазик.
„Ако ги земеме предвид демократските постулати на ЕУ и потребата од нивно спроведување, Бугарија се поттикнува да ги примени средствата за унапредување на јазичните права на малцинствата, поточно: Конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи, Европската повелба за регионалните или малцинските јазици на ЕУ, Универзалната декларација за човекови права и Конвенцијата против дискриминација во образованието на ООН. За македонските лингвисти, како и за сите Македонци, без разлика дали се државјани на Република Македонија или не се, е неприфатлива и синтагмата македонски јазик според Уставот затоа што македонскиот им припаѓа на оние што го зборуваат, како што е, всушност, со сите други јазици во светот. Синтагмата македонски јазик според Уставот е бесмислена самата за себе и не соодветствува на општествените законитости зашто, за да постои еден јазик, не му е потребен устав. Современиот македонски јазик ги опфаќа сите негови пројави, и стандардната варијанта и разговорните варијанти, но и дијалектните, од коишто, всушност, е произлезен стандардниот јазик.
За разлика од стандардниот јазик, за дијалектните варијанти на македонскиот јазик, кои се протегаат и надвор од границите на Република Македонија: во егејскиот дел во Република Грција, во пиринскиот дел во Република Бугарија, во малопреспанскиот крај, Голо Брдо и Гора во Република Албанија и во неколку села во горанскиот крај во Косово – не е потребен устав. Неоспорни се фактите за протегањето на македонскиот дијалектен ареал, потврдени од врвни дијалектолози, и Македонци и странци, врз база на научни докази и факти. Притоа не треба да заборавиме дека имаме и голема македонска дијаспора што го зборува и изучува македонскиот јазик во многу земји во светот, каде што владеат правото и демократијата“, се вели во соопштението потпишано од 17 лингвисти.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Филипче: Мицкоски е скапо платен спроведувач на интересите на држави кои не ѝ мислат добро на Македонија

За една година ВМРО-ДПМНЕ ја заглави државата на меѓународен план, станавме држава заложник на туѓи интереси, кажа претседателот на Социјалдемокртаскиот сојуз на Македонија, Венко Филипче, на вечерашната трибина „Мугра на Слободата“, во Крушево.
Тој рече дека Владата на ВМРО ДПМНЕ од држава со јасна иднина напред, ја направи држава заложник на туѓи интереси.
„За една година ВМРО-ДПМНЕ ја заглави државата на меѓународен план. Од држава со јасна иднина напред, станавме држава заложник на туѓи интереси кои што ја раководат оваа власт преку финансиско заложништво. Мицкоски е скапо платен спроведувач на политики на држави кои не и мислат добро на Македонија, туку ја гледаат само како поле за своите геостратешки интереси“, рече Филипче.
Тој обвини дека Мицкоски со новите задолжувања направил вистинско предавство на интересите на државата.
„Долговите од 7 милијарди евра ќе бидат камен околу вратот за секој млад човек и за развојот на државата во следните 10 години. Ова е вистинско предавство на националните интереси, вистинско предавство на државата“, рече Филипче.
Во обраќањето пред присутните граѓани во Крушево, Филипче рече дека премиерот Мицкоски ја турка Македонија во амбисот на криминалот, корупцијата, самоволието, киднапирајќи ја европската иднина за државата.
Македонија
(Видео) Филипче: Димитриевски му слугувал на Мицкоски за да се спаси од политички прогон

На вечерашната граѓанска трибина „Мугра на слободата“ која се одржа во Крушево, претседателот на СДСМ, Венко Филипче, во своето обраќање рече дека кумановскиот градоначалник Миксим Димитриевски му слугувал на Мицкоски за да се спаси од политички прогон.
„Максим Димитриевски конечно се потврди за што е влезен во коалиција со Мицкоски и која беше неговата цел. Не била само поделбата на СДСМ. Негова цел била да се спаси од правен прогон. Скандалозно е и преседан е во судството на само еден ден од носење на пресуда обвинението против него да се повлекува. И ова е јасен знак дека тој е политички заштитен од Христијан Мицкоски и дека е сега негов вечен должник. Јасно е зошто тројанскиот коњ Димитриевски беше задолжен да го дели СДСМ. Сега повеќе никој не му верува“, рече Филипче.
Оценувајќи ги меѓупартиските релации, тој во своето обраќање партиите ВМРО-ДПМНЕ и ЗНАМ ги нарече колаборациоалисти.
„ВМРО-ДПМНЕ и нивниот привезок ЗНАМ се колаборационисти. Со години лажат и шират хистерија дека тие ќе се „бореле со Бугарите“, а впрочем тие се тоа. Нема кој нема бугарски пасош од нив и не е проблем да имаш бугарски пасош, од било која причина – економска, социјална или лична – но лицемерно е да се правиш патриот дека ќе се бориш против „бугарски диктат“ а да имаш фирми во Бугарија, државјанства, и разни други интереси. За нив може ЕУ, за другите не може“, рече Филипче.
Македонија
Мицкоски: Ќе воведеме обврска институциите да одговорат на барањата на граѓаните, задолжително и во најбрз рок

Ќе воведеме обврска институциите да одговорат на барањата на граѓаните, задолжително и во најбрз рок, најави премиерот и претседателот на ВМРО-ДПМНЕ Христијан Мицкоски на денешната трибина во Струмица насловена „Една година ги градиме темелите на македонското земјоделство и храна“.
„Свесен сум дека мора да направиме и многу други работи. И работиме на тоа. Мора да се знае дека граѓаните ќе бидат на прво место. Затоа предвидуваме гаранција за услуга, во рок од 5 дена во сите општини и институции. Тоа нема да биде желба , туку закон. Секој граѓанин ќе добие одговор. Навреме, точно и без чекање. Ќе воведеме нова услуга каде администрацијата, за првпат, ќе биде таа што ќе го бара граѓанинот, а не спротивно. Ставаме крај на молкот, одложувањата и бирократската ароганција. Ќе обезбедиме гарантиран максимум на чекање во институциите. Ќе постојат јасни граници и секое прекршување ќе се казнува. Почит за времето на граѓанинот ќе биде основна вредност на новата јавна администрација. Ќе воведеме Јавна листа со времиња на чекање по сите здравствени установи. Транспарентноста ќе стане стандард, пациентите ќе знаат каде ќе добијат најбрза услуга“, кажа Мицкоски.
Тој истакна дека во образованието ќе се воведе предмет за изучување на вештачката интелигенција.
„Воведување предмет за изучување на вештачка интелигенција во образованието. Нема повеќе да учиме само за минатото, ќе ги подготвиме генерациите за иднината, за новата економија, за дигиталната ера што веќе тропа на вратата. Ова е визијата што ја градиме“, посочи Мицкоски.