Култура
Со предавањето на Алфредо Саад Фиљо завршува првиот дел на КРИК фестивал
Вечерва во 20,30 часот во МСУ, на програмата на КРИК фестивал за критичка култура, воведно предавање насловено „Кризата на неолиберализмот, кризата на демократијата“ ќе одржи Алфредо Саад Фиљо, професор по политичка економија на Универзитетот СОАС (SOAS) во Лондон.
Неолиберализмот е во криза. Финансискиот колапс од 2007/2008 беше привремено решен, создавањето светски финансиски меур се претвори во криза на демократијата, преку порастот на авторитарното наличје на неолиберализмот, кој зема замав во сé поголем број земји. Кога се на власт, авторитарните лидери постојано наметнуваат особено исклучувачка форма на неолиберализам, која им штети на сиромашните, ја промовира финансијализацијата и неолиберализацијата на секојдневниот живот и уште повеќе ги концентрира моќта, приходите и имотот.
Оваа сесија ќе ги испита корените на економската и политичката криза на неолиберализмот, фрактурите во глобалниот поредок, подемот на авторитарниот неолиберализам и можностите за левицата.
По предавањето, ќе се одржи разговор со професорот Алфредо Саад Фиљо и Бранимир Јовановиќ.
„Во рамки на КРИК секогаш настојуваме да излеземе од нашиот потесен фокус на културните и уметничките практики и да ги согледаме динамиките во поширокот општествен, политички и економски контекст. Општествената молекула е создадена од различните, взаемно поврзани атоми на дејствување, кои се во постојано преплетување, одбивање и привлекување.
Токму затоа, на последната вечер од првиот дел на КРИК 03, радосни сме да го објавиме предавањето на Алфредо Саад Фиљо, еден од водечките професори по политичка економија, чиј матичен универзитет повеќе од 15 години е Универзитетот СОАС (SOAS) во Лондон, каде што е и раководител на докторските студии.
Освен анализите во рамки на политичката екномија од марксистичка перспектива, тој длабко навлегува и во анализите на поврзаноста на авторитарните режими, новите фашизми, популизмот во корелација со кризата на демкоратијата заснована врз неолибералниот наратив“, вели Искра Гешоска, директорка на фестивалот.
Синоќешниот трет фестивалски ден беше посветен на Ангела Мелитопулос, уметничка од Германија, која предава на Кралската академија за ликовни уметности во Копенхаген, Данска.
Ангела Мелитополус е позната авторка, која се изразува преку видео инсталации, видео есеи, документарци и звучни дела, како и теоретски текстови. Нејзината работа ги истражува не-наративните својства на движечките слики, вметнувајќи ги во конструкти од политичка географија и нови архиви базирани на историјата на малцинствата, на пример, миграциони искуства, антикапиталистички движења и антифашистички отпори.
Таа претстави дел од нејзин видео есеј од 2002 година за автопатот „Братство единство“ во поранешна Југославија, односно за последиците на нејзиниот распад, во кој учества и професорот Небојша Вилиќ од Македонија.
Потоа, таа го претстави нејзиниот проект „Crossings“, со кој учествуваше на последното издание на Документа (2017), експериментална филмска медитација за кризата со мигрантите во Грција и како е таа поврзана со сложените реалности на делувањето на капиталот и искористувањето на ресурсите. Видео инсталацијата прикажува картографија на места, истории и сеќавања за да ја позиционира актуелната криза во подолгата историја на капиталистичко уништување што се пренесува насилно од тело на тело и од генерација на генерација.
„Повеќе се работи за следење на траги отколку за видео документирање, а кога се следат траги, тие треба и да се прочитаат и низ тој процес на прегледување, монтирање тоа станува процес на акција. Ако ве интересира мапирањето и односот кон пејсажот, се разбира, кој не ги исклучува луѓето, нужно ќе стигнете до прашањето на мигрантите. Автономијата на мигрантството се семта дека има политички потенцијал да ги смени политиките на државите, нешто што е надвор од контрола на државата“, вели Мелитополус.
Потоа следуваше и разговор помеѓу Ангела Мелитополус и Маурицио Лазарато, кој со свои теоретски текстови учествува во нејзините дела. Во овој дел тие се задржаа на важноста на микрополитиката, како значаен фактор и за иднината на светот.
„Иднината на светот ќе биде фашистичка, реакционерна и расистичка доколку не се направи поврзување помеѓу политиката и микрополитиките во заедниците“, реќе Лазарато. Со неговото предавање за политиките на задолжување и неофашистичкиот бран во светот беше отворено годинашното издание на фестивалот за критичка култура КРИК.
Синоќа во МСУ свој концерт имаше и грчката група „Millions of dead tourists“, кој познат и значаен дел од грката експериментална музичка сцена. Исто така, во текот на овие два дена се одржува работилница за критичко пишување во сферата на визуелните уметности „Јасно и гласно“.
Фестивалот КРИК на 7 декември продолжува со вториот блок програмски содржини.
КРИК – фестивал за критичка култура е отворе (Критика – Реакција – Идеја – Конфронтација) има цел да ги промовира уметничките и културните практики како општествено релевантни алатки кои ќе придонесат за еманципација и демократизација на социо-културниот контекст. КРИК застанува во одбрана на правото на критичка култура, која постојано ќе ги поместува границите на еманципаторските политики во социо-културниот простор.
КРИК е отворена платформа низ која се истражуваат и изучуваат можностите на проникнување помеѓу естетското и политичкото, помеѓу уметничките практики и нивното влијание врз пошироката демократизација на општеството. Во рамки на КРИК се промовираат теориските, социо-културните, економските и уметничките практики како важна алатка со која може да се менуваат општествените наративи.
КРИК – Фестивал за критичка култура се реализира во соработка со: Мутлимедијалниот Институт (MI2), од Загреб, kuda.org од Нови Сад, Berliner Gazette од Берлин, n.b.k. Video-Forum од Берлин, платформата Светот околу нас – критиката во регионот, организирана од партнерските организации kulturpunkt.hr и Kurziv (Хрватска), SEECult (Србија), SCCA – Љубљана (Словенија), Проектниот простор Прес ту егзит (Македонија).
Контрапункт – асоцијација за развој на критичка теорија, социо-културен активизам и современи културни практики и КРИК – фестивал за критичка култура се поддржани од: Гете-институт Скопје, Министерство за култура на Република Македонија, Фондација отворено општество – Македонија, Фондацијата Култура нова од Хрватска и Креативна Европа 2014 – 2020.
Логистички партнери на фестивалот се: НУ Музеј на современа уметност – Скопје, Младински културен центар и порталот окно.мк Постојани стратешки партнери на Контрапункт и на КРИК се: МаМа од Загреб и kuda.org од Нови Сад.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
„Интер(но)фејс“ на Борис Шемов во „Мала станица“
На 18 декември 2025 година, со почеток во 20.00 часот, во Мултимедијалниот центар „Мала станица“, во рамките на програмските активности на Националната галерија, ќе биде отворена изложбата „Интер(но)фејс“ на уметникот Борис Шемов, курирана од д-р Ана Франговска.
„Интер(но)фејс“ е мултимедијален проект кој се фокусира на односот меѓу човекот и вештачката интелигенција, на улогата на јазикот како визуелно, идеолошко и комуникациско средство, како и на пост-интернет естетиката како нова културна реалност. Преку различни медиумски форми – текстуални интервенции, видео-содржини, алгоритамски и дигитални процеси – изложбата отвора прашања за моќта, контролата, технологијата и трансформацијата на субјектот во современиот дигитален контекст.
Насловот „Интер(но)фејс“ упатува на двојната природа на интерфејсот – како техничка површина на комуникација меѓу човекот и машината, но и како внатрешен, идеолошки простор во кој се преговараат значењата, одлуките и позициите на моќ. Изложбата го третира интерфејсот не само како функционален медиум, туку како критичка зона на судир меѓу човечкото искуство и алгоритамската логика.
Проектот се надоврзува на актуелните уметнички и теориски дискурси за постхуманизмот, визуелната култура и дигиталната медијација на реалноста. Во таа рамка, „Интер(но)фејс“ ја поставува вештачката интелигенција не како неутрален технолошки алат, туку како активен фактор во креирањето на современите културни, политички и етички релации.
Изложбата „Интер(но)фејс“ може да се посети во периодот од 18 до 24 декември 2025 година во Мултимедијалниот центар „Мала станица“, Национална галерија, Скопје.
Култура
Концерт на Драган Ѓорѓевиќ-Сузуки и Дино Имери во Музејот на македонската борба
На 17 декември (среда), со почеток во 20 часот, во амбиентот на Музејот на македонската борба, ќе се одржи концерт на двајцата истакнати уметници од регионалната и меѓународната сцена – виолончелистот Драган Ѓорѓевиќ Сузуки, еден од најценетите и највлијателни виолончелисти во регионот, и пијанистот Дино Имери, волшебникот на пијаното.
Сузуки е препознатлив по својата извонредна техничка виртуозност, длабока музикалност и силно сценско присуство, а критиката и публиката го вбројуваат меѓу најдобрите виолончелисти на Балканот. Заедно со Дино Имери, еден од најреномираните македонски пијанисти, тие носат концертна вечер од врвен уметнички ранг.
Публиката ќе има можност да ужива во внимателно избрана програма со дела од: Бетовен, Шнитке, Шуман, Дебиси, како и композиции од Имери Илкоска, носејќи свеж и современ израз во концертната вечер.
Концертот е со слободен влез, претставувајќи ретка можност за љубителите на класичната музика да доживеат висок уметнички квалитет и инспиративна интерпретација.
Култура
(Фото) Одржан традиционален предновогодишен концерт на Воениот оркестар
Под мотото „Заедно посилни во хармонија на звуците“, вчеравечер во Македонската филхармонија во Скопје се одржа традиционалниот предновогодишен концерт на Воениот оркестар на Армијата, овој пат збогатен со настап на музичари од Централниот оркестар на Вооружените сили на Романија.

По пречекот на претседателката и врховен командант на Вооружените сили Гордана Сиљановска-Давкова и интонирањето на химната на Романија и македонската химна, здружениот оркестар, под диригентската палка на мајор Каталин Ион од Вооружените сили на Романија, концертот го започна со свечена фанфара, a продолжи со позната љубовна тема од Романија. Првиот дел беше заокружен со популарен сплет на светски хитови аранжирани за дувачки оркестар и композицијата „Концертна прослава”, со мотиви од романското поднебје.

По него, под раководство на диригентот на Воениот оркестар на Армијата, потполковник Горан Илијевски, следеа блок на нумери од македонското поднебје, во кој беа опфатени фолклорни теми, народни песни, но и незаборавни забавни македонски евергрини.

Во третиот и последен блок, кој беше посветен на армиските припадници кои се секогаш подготвени да ја одбранат татковнината и да им помогнат на нашите сограѓани, покрај светски познати нумери со новогодишна тематика, беше изведена и македонската композицијата „Нашата Армија“, која претставува силен музички омаж на посветеноста и службата кон татковината.

Овој традиционален музички спектакл, покрај претседателката и врховен командант на Вооружените сили Гордана Сиљановска-Давкова, го проследија и министерот за одбрана Владо Мисајловски, началникот на Генералштабот на Армијата генерал-мајор Сашко Лафчиски, министри во Владата, пратеници во Собранието на Република Северна Македонија, претставници на дипломатскиот и воено-дипломатскиот кор акредитирани во Република Северна Македонија, активни и пензионирани генерали на Армијата, припадници на Министерството за одбрана, Генералштабот и командите на Армијата и други гости.

Мотото на традиционалниот предновогодишен концерт е уште еден доказ за сплотеност со сојузниците. Вчерашниот настан, преку хармонијата на звуците и универзалниот јазик на музиката, потенцира дека музиката продолжува да нè обединува и сплотува, ги поврзува луѓето кон заеднички вредности и стремежи и претставува мост помеѓу различни култури и традиции.



