Во изминатите 100 дена работевме без штедење, кажа денеска на прес-конференција министерката за финансии Гордана Димитриеска Кочовска.

Изрази задоволство од постигнатото, бидејќи како што рече, е обезбедено финансирање за сервисирање на сите обврски до крајот на годината и постепено стабилизирање на јавните финансии.

Таа потенцира дека состојбата кога ја презела власта во делот на финансиите била повеќе од алармантна бидејќи на располагање имале 47 милиони евра на девизната сметка, додека на денарската или како што појасни основната буџетска сметка затекнале минус од 60 милиони евра и потрошени 71 процент од буџетскиот дефицит.

„За сто дена успеавме повеќе од сто проценти. Успеавме да изготвиме прекројување на државмната каса со што најдовме одговори на предизвиците кои ги наследивме и да го консолидираме Буџетот“, нагласи таа.

Во однос на кредитот од Унгарија кажа дека во текот на следната недела очекува да биде направен преносот на средствата а како што најави, ќе треба да се направи и дополнителна прераспределба во рамки на Буџетот.

Компаниите, средствата од кредитот, според нејзините очекувања, би можеле да ги користат пред Нова година.

„Во текот на следната недела очекуваме да биде направен преносот на средствата. Тука ќе треба да се направи и прераспределба во рамки на Буџетот. Ние ќе ги префрлиме парите кон Развојната банка на принцип на позајмица и таа понатаму ќе ги пласира. Мојата обврска беше да го потпишам кредитот, да ги обезбедам средствата, да ги префрлам на Развојната банка со склучен договор меѓу Министерството и Развојната банка, а понатаму Развојната банка и луѓето вклучени во целата постапка, треба да си ги преземат обврските и да ја продолжат понатамошната комуникација со комерцијалните банки“, изјави таа.

Министерката за финансии потенцира дека е против замрзнување на трговските маржи и според неа таквата мерка не носи никакви резултати.

„Никогаш не можам да се согласам со мерката на замрзнување на цени, маржи, тоа се сложени методологии за пресметка, и во државните институции нема доволно капацитет кој може точно да ги пресмета тие маржи и да потврди дека тоа е така. Во периодот кој следи очекувам да има промени во тој дел, и да не се продолжува на истиот овој начин, затоа што јас сметам дека ефектите нема да бидат толку големи колку што се очекува особено во услови кога имаме ниска инфлација“, појасни таа.

Спротивно на ова како што рече го подржува Законот за нефер трговски практики.

„Сметам дека тој повеќе ќе го регулира пазарот отколку овие математики кои ги правиме. Законот за нефер трговски практики многу поедноставно може да се проверува и следи во однос на она што значи замрзнување на цени.

На прашањето дали била осамена во моментот на носењето на одлуката за маржите на Влада одговори: Јас сум човек што има став и не го менувам така едноставно затоа што ниедна одлука досега не сум ја донела избрзано, ниту сум ја донела поради некаков инает туку само врз база на тоа што значи анализа на бројки и воочување на реалноста, одговори Димитриевска Кочовска на прашањето дали била осамена во моментот на носењето на одлуката за маржите на Влада.

„Ако сум добила податоци и гледам дека профитабиолноста не е таква каква што компаниите или некој друг се обидел да ја претстави јас неможам да замижам на тоа. Но независно дали сум била осамена или не, одлуката на Владата е конечна а јас само го кажувам мојот став и сметам дека е многу сложена проблематика особено во услови кога имаме проблеми од другата страна во однос на администрацијата и тоа кој ќе ги следи мерките и дали правилно ја анализирале методологијата како ќе стигнеме до таа бруто трговска маржа.

Дискутабилно е и темата со високите цени при услови на инфлација од 2 до 3 проценти. Кога има таква инфлација значи не може цените да пораснале и да се толку високи. Суштината е кои цени се виоски. Каде е најголемиот проблем, тоа се цените на зелените пазари, и во овој момент граѓаните кога работат и кога подготвуваат зимници тука е најголемиот ефект е тука е проблемот. Ова е комплексно прашање и не се решава само со замрзнување на цени во еден месец и носење на одлука на Влада. Кај нас проблемот се земјоделските производи. За жал од година во година имаме се помало производство на овие производи и се поголчем увоз“, кажа Димитриевска Кочовска во однос на прашањето за замрзнувањето на цените.

Советот на Народната банка одржа редовна седница на која беше разгледан и усвоен најновиот Извештај за ризиците во банкарскиот сектор за второто тримесечје од 2024 година.

Во Извештајот се наведува дека во вториот квартал од 2024 година, банките работеа во поповолно домашно макроекономско окружување, во време кога геополитичкиот контекст сѐ уште е нестабилен и создава неизвесност и зголемени ризици за следниот период. Притоа, во овој квартал растот на депозитите на банките беше поумерен, но тој и натаму е солиден и овозможува одржување на кредитниот раст, којшто малку забрза во вториот квартал од годината.

Солвентноста на банкарскиот систем и натаму бележи тренд на подобрување. Стапката на адекватност на капиталот достигна ниво од 19%, коешто е највисоко од 2006 година наваму. Задржувањето на добивките остварени во минатата година овозможи натамошно зајакнување на капиталните позиции на банките, додека без малку 40% од сопствените средства на банкарскиот систем отпаѓаат на заштитните слоеви на капиталот или се „слободни“ над потребното минимално ниво и може да се употребат за покривање на неочекуваните шокови и загуби. Повисоките показатели за солвентноста главно се темелат на распределбата на добивкaта од минатата година, а во голема мера се поддржани и од повисоките регулаторни и супервизорски барања за одржување повисок капитал од страна на банките, што пред сѐ е поврзано со заштитните слоеви на капиталот и капиталниот додаток утврден врз основа на супервизорска оцена. Имајќи предвид дека Народната банка во неколку наврати најави зголемување на противцикличниот заштитен слој на капиталот, што ќе почне да се применува во наредниот период, се очекува дека солвентноста на банкарскиот систем и натаму ќе се подобрува.

Ликвидноста на банкарскиот систем и натаму е на задоволително ниво, профитабилноста се подобри, но побавно од лани, додека кредитното портфолио на банките го задржа квалитетот. Спроведените стрес-тестирања покажуваат отпорност на банкарскиот систем на симулираните шокови.

Општо земено, и во вториот квартал од 2024 година банкарскиот сектор ја задржа својата стабилност, со подобрена солвентност, добра ликвидност и задржан квалитет на кредитното портфолио. Сепак, условите и натаму се неизвесни, а ризиците за светската и домашната економија на краток и на среден рок сѐ уште постојат. Оттука, потребна е натамошна претпазливост во управувањето со ризиците и во водењето на политиките, а Народната банка е подготвена да ги употреби сите неопходни инструменти и да презема соодветни мерки со коишто ќе се придонесе за задржување на стабилноста на девизниот курс, ценовните нивоа и на банкарскиот сектор.

На Советот на Народната банка беа разгледани и други точки од редовното работење на централната банка.

На предлог на Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини, Владата донесе уредба за гаранции за потекло на електрична енергија, со што се отвора патот кон издавање гаранции на потекло (Guarantees of origin – GOs) од страна на националниот оператор на пазарот на електрична енергија – МЕМО.

Гаранција за потекло, како што се појаснува во соопштението е електронски документ, чија цел е обезбедување доказ за потрошувачите дека определен удел или количина енергија е производена од обновливи извори на енергија. Овие гаранции за потекло се користат во Европска Унија со цел следење и потврдување на потеклото на електричната енергија, со што се промовира еколошка одговорно, транспарентност и доверба на потрошувачитена енергетскиот пазар.

„Гаранциите за потекло се од огромна важност, особено за домашните компании, кои извезуваат на европскиот пазар, кои ќе може да докажат дека во оперативниот процес користат чиста енергијата, т.е. енергија од обновливи извори, а со тоа го намалуваат јаглеродниот отпечаток.
Националниот оператор на пазар на електрична енергија – МЕМО ќе го воспостави и води регистарот на гаранции на потекло, односно нивно издавање, евидентирање пренос, признавање, укинување или поништување. Во изминатиот период МЕМО, со поддршка на Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини, стана член – набљудувач на Асоцијацијата на издавачките тела (Association of issuing bodies – AIB), која е водечка европска асоцијација за енергетска сертификација посветена на обезбедување транспареност преку стандардизација на гаранциите за потекло“, додаваат од Министерството.