Речиси 40 отсто од светската популација е нетолерантна на глутен, се вели во извештајот на Институтот за јавно здравје, објавен по повод 16 мај – Меѓународен ден за подигање на свеста за целијачна болест.

Секоја година, Националните здруженија за целијакија ширум светот овој ден го користат како можност да ја подигнат свеста кај јавноста за целијачната болест и други прашања поврзани со интолетанција на глутен. Во различни земји, се организираат кампањи и информативни сесии за споделување информации за најновите истражувања, третмани, кампањи за рана дијагноза и диети кои можат да им помогнат на луѓето со целијачна болест и проблеми поврзани со глутен за да ја подобрат својата состојба.

Целијакија или Целијачна болест е хронична автоимуна болест што се одликува со неподносливост на организмот на глутен, кој е белковина од пченица, јачмен, ‘рж и овес. Целијачна болест е медицинска состојба кај која имунолошкиот систем ги напаѓа сопствените ткива кога се конзумира храна што содржи глутен. Се верува дека повеќе од еден милион Европејци боледуваат од целијакија. На еден дијагностоциран болен има најмалку седум што не се препознаени (дијагностицирани). Знаењето за целијакија и одржувањето на здравјето кај оваа болест е на изразито ниско ниво. Болеста ги зафаќа сите возрасни групи од двата пола, Пријавените случаи на инфекција се повисоки кај жените отколку кај мажите. Ризикот од целијачна болест се зголемува кај оние со автоимуна болест на тироидната жлезда, дијабетес тип 1, Даунов синдром и Тарнеров синдром. Целијачна болест може да се развие на која било возраст, а може да се појави кај доенчиња или кај возрасни.

Симптоми на целијакија

Кога велиме целијакија, се мисли на автоимуно заболување, односно состојба при која организамот самиот се напаѓа, напаѓајќи го глутенот. Штетата настанува кај цревните ресички кои се одговорни за апсорбирање на нутриентите во тенкото црево,а глутенот ја оштетува слузницата на ѕидовите од тенкото црево. Во отсуство на здрави цревни ресички, апсорпцијата на неопходните нутриенти е нарушена и доведува до недоволна апсорпција на истите и со тоа до потхранетост. Оттука следува дека сите заболувања поврзани со нутритивните дефицити или недостатоци се возможни.

Последиците можат да бидат навистина сериозни. Различните симптоми на оваа болест долго може да бидат прикривани. Возрасните и децата можат да имаат различни симптоми на ова заболување. Децата најчесто имаат дигестивни симптоми, како надуености гасови, хроничнадијареа, стомачни болки, проблеми со столицата итн. Нутритивните дефицити знаат да бидат особено проблематични кај децата во развој, па така нетретирањето на оваа состојба може да доведе и кон поопасни импликации, како одложен пубертет, нарушено расположение, забавен раст и развој и пореметување на менструалниот циклус. Неспецифичноста на симптомите честопати може да води кон тешко препознавање на болеста. Повозрасните, покрај дигестивните, често имаат и други симптоми, како хроничен замор, анемија, депресивност, главоболки, болки во зглобовите, афти во устата, проблеми со фертилноста препознавање на состојбата.

Дијагностицирање

Ако консумирањето храна со глутен прави одредени проблеми, потребно е да се искомуницира со лекар и тој може да препорача подетално следење на исхраната или тестирање.

За дијагностицирање на целијакијата, но и за алергијата на пченица се препорачуваат крвни тестови, односно тестови кои утврдуваат присуство на специфични антитела (најчесто tTg-IgA тест).

Биопсијата пак (или ендоскопијата), се смета за најрелевантниот доказ за постоење на целијакија. Ако веќе се утврди оваа состојба, тоа може да биде индикатор за понатамошни испитувања за интолеранција на глутен.

Безглутенска исхрана

Кај целијакија, глутенот, кој е белковина што се наоѓа во пченицата, ‘ржта, овесот и јачменот, ја оштетува слузницата на ѕидовите од тенкото црево, што доведува до недоволна апсорпција на нутритиентите и со тоа до состојба поврзана со потхранетост. Штом глутенот се исфрли од исхраната, ѕидовите на цревата се обновуваат, но луѓето со овој проблем целиот живот мора да внимаваат на исхраната со цел да спречат повторно појавување на оштетувањето. Целијачната болест е сериозна, генетска автоимуна болест и во моментов не постои лек за неа. За 3 милиони Американци и 1 од 100 луѓе ширум светот со целијачна болест, единствениот третман е строго придржување кон диета без глутен. Нетолеранцијата на глутен е доста честа појава во денешно време и се карактеризира со негативни реакции на глутенот и се проценува дека 99 % од луѓето кои имаат нетолеранција на глутен, или целијакија, не се дијагностицирани со оваа состојба. Исто така, се проценува дека речиси 40 % од светската популација се нетолерантни на глутен.

Голем дел од луѓето ја прифаќаат безглутенската исхрана поради промовирање на безглутенските производи, како поздрави, корисни при намалувањето на тежината и многу други бенефити кои и немаат баш некоја поткрепа во науката. Така, дури 63 проценти од Американците веруваат дека безглутенската исхрана може да го подобри нивното здравје, дури и менталното здравје, па една третина од нив се обидува да го избегнува глутенот во секојдневието.

Добро е тоа што во последно време има се’ повеќе ,,опции” на оброци и прехранбени производи кои се безглутенски. Безглутенската исхрана (односно избегнувањето на глутенот) е неопходна за лицата со целијакија и единствен третман,за да можат да ги избегнат воспалителните процеси во дигестивниот тракт и симптомите воопшто,а со тоа и да го подобрат сопственото здравје.

Министерството за здравство информира дека уште четворица пациенти, кои беа повредени во пожарот во Кочани, се враќаат од странство и ќе бидат задржани под опсервација на Клиниката за пластична хирургија и на Клиниката за хируршки болести „Св. Наум Охридски“.

Поконкретно, еден од пациентите пристигна во текот на вчерашниот ден од Софија, двајца се враќаат денес од Белград, а четвртиот треба да пристигне утре од Софија, со што во странските медицински центри ќе останат на лекување уште 11 пациенти од повредените во пожарот во Кочани. Пациентите што се лекуваат во странство се во стабилна состојба.

Специјалисти од Клиниката за пластична хирургија повеќепати во неделата редовно одат во Општата болница во Кочани и вршат преглед, преврски и тријажа на повредените пациенти, а воедно и специјалисти по физикална медицина и специјалисти по психијатрија се вклучени во третманот на лицата со изгореници.

Министерството за здравство континуирано ја следи состојбата со повредените пациенти со цел обезбедување најдобар можен третман, како и натамошна рехабилитација.

На покана на министерот за надворешни работи и надворешна трговија, Тимчо Муцунски, денес, во официјална посета на земјата престојува министерката за европски и меѓународни работи на Република Австрија, Беате Мајнл-Рајсингер. Ова е прва нејзина посета на Скопје по преземањето на функцијата на 3 март годинава.

Главен фокус на разговорите беше ставен на натамошното унапредување на билатералните односи и реафирмирањето на австриската поддршка за евроинтегративниот процес на државата. Заеднички беше констатирано дека односите меѓу двете земји се одлични – политички стабилни, економски силни и исполнети со заемна почит и доверба.

Особеен акцент беше ставен на економската соработка. Министерот Муцунски ја истакна улогата на Австрија како најголем странски инвеститор и нејзиниот значаен придонес за економскиот развој. Во таа насока ја потврди подготвеноста на Министерството и на Владата активно да придонесуваат кон зголемување на трговската размена, промоција на нови соработки и привлекување австриски инвестиции, особено во областите на инфраструктурата, туризмот и енергетиката.

„Односите меѓу нашите две земји се одлични – политички стабилни, економски силни и исполнети со доверба и заемна поддршка. Австрија е најголем странски инвеститор во нашата држава, што зборува за длабочината на економската соработка и за довербата во нашите институции. Особено ја цениме принципиелната и континуирана поддршка што Австрија ја дава на европската перспектива на нашата држава и на целиот регион. Како носител на групата земји пријатели на Западен Балкан, Австрија игра клучна улога во држењето на проширувањето високо на агендата на ЕУ“, истакна министерот Муцунски во обраќањето пред медиумите.

Значаен дел од разговорите беше посветен на евроинтегративниот процес, при што министерот Муцунски се заблагодари за континуираната и гласна поддршка од страна на Австрија. Соговорниците се согласија дека проширувањето на Европската Унија претставува геополитичка неопходност за безбедноста и стабилноста на континентот.

Министерката Мајнл-Рајсингер во рамките на заедничката прес-конференција истакна дека земјата е важен дел од Европа и дека Австрија силно ја поддржува нејзината европска перспектива.

„Гледаме колку е направено од ваша страна и колку отстапки сте направиле. Поминаа 20 години од почетокот на овој пат и сега сме должни билатералните прашања да останат билатерални, а не да стануваат пречка во процесот“, истакна таа.

На средбата oд страна на министерот Муцунски беше изразена благодарност за австриската помош и за солидарноста по трагичниот настан во Кочани кога повредените беа згрижени во болници во Виена и Грац – гест што уште еднаш ги потврдува пријателството и блискоста меѓу народите на двете земји.

Министрите разменија мислења и за актуелните меѓународни случувања, при што заеднички констатираа дека во време на глобални предизвици неопходна е силна координација меѓу партнерите. Потврдија дека двете држави стојат заедно на страната на мирот, почитта кон меѓународното јавно право и одбраната на основните демократски вредности.