Култура
КРИК – фестивал за критичка култура
Вечерва, во Мзејот на современата уметност, завршува првиот дел на седмото издание на КРИК – фестивал за критичка култура, во организација на „Контрапункт“, на тема „Во постојан отпор“. На иницијатива на фестивалот првпат во живо имаме две од најзначајните андерграунд-издавачки куќи од Бугарија – Amek Collective & Kontingent Records. Во 19.30 ќе се одржи разговор со уметниците Ангел Симитчиев, Мартин Луканов, Иван Шентов, како и презентирање на бугарските издавачки куќи Amek Collective & Kontingent Records.
Ќе се одржи уметнички разговор со визионерите зад бугарската сцена на дрон/амбиент/шум, кои бргу се проширија поради нивната работа од доцните 2000 години. Разговорот ќе го водат и модерираат филозофот Станимир Панајотов, кој веќе има соработувано со „Амек“ и кој ќе помогне да се расплете приказната зад чудниот успех на овие музички жанрови на бугарската андерграунд-сцена, заедно со Ивана Драгшиќ, диџејка и претставничка на локалната андерграунд-сцена.
„Амек колектив“ почна како „направи сам букерски“ колектив во 2008 година. Воден од Ангел Симитчиев и Мартин Луканов, кои претежно работат во Софија, Бугарија. „Амек“ има донесено над 90 изведби на странски и локални звучни, експериментални и амбиентални уметници. Од 2011 година тие редовно издаваат музика на касета и винил. Во моментот „Амек“ прави двемесечни радиоемисии – шумна неделя (Канал 103, Скопје) и Comfort Club (Black Rhino Radio, Букурешт).
„Контингент рекордс“ е „направи сам“ label и букер-човек-армија од Софија, Бугарија. Основан во 2004 година од Иван Шентов, „Контингент“ издава музика од разни формати и од разни жанрови, меѓу кои може да се најде дрон-шум, амбиентален, експериментален, изговорен збор, нојз рок, кора/панк, лоу-фај и слично. „Контингент рекордс“ исто така го издава и годишниот бугарски фанзин Sustainer.
Во 21 часот во живо ќе настапат Шентов, Симитчиев, Луканов, што е ретка музичка тријада, која досега во живо свирела само во неколку пригоди. Скопската публика ќе биде една од првите што ќе посведочи за најновиот музички расплет на оваа соработка помеѓу три клучни фигури на актуелната бугарска дрон, нојз и амбиентална музичка сцена.
Ангел Симитчиев е бугарски музичар и композитор со корени во хардкор панк-сцената. Надвор од неговата соло музичка рутина, неговите дела постојат во соработка со видеоарт, (краток) филм, уметничка инсталација, реклами, мода, театар, современ танц и перформанс. Тој е ½ од бугарскиот издавач на експериментална музика и букинг-екипа „Амек колектив“. Ангел Симитчиев е доктор по музикологија (Институт за уметнички студии при Бугарската академија на науките) и магистер по медиумска композиција и електроакустична музика (Национална музичка академија „Проф. Панчо Владигеров“). Од 2014 година предава звучна уметност на Националната академија за уметности во Софија.
Мартин Луканов е основач на експерименталниот музички label и букинг-екипа Amek Collective. Тој е магистер по медиумски студии (Универзитетот во Софија) и моментно работи на докторат по културни студии. Тој е помошник-уредник на списанието „Југоисточна Азија – Медиумски студии“, член на уредуничкиот одбор на Riffs, списанието за популарна музика, и предава популарна култура на Новиот бугарски универзитет и на Универзитетот во Софија.
Иван Шентов е музичар, композитор и писател, кој е роден и израснат на музичката сцена во Софија. Тој е поранешен член на КПД-0, сега веќе непостоен, но сè уште еден од најпознатите софиски бендови од 2000 години. Во моментот Иван Шентов е на чело на „Контингент рекордс label“, која донесе во Софија плејада турнеи од меѓународната нојз и панк-сцена.
Инаку, вчеравечер во КСП „Центар – Јадро“ беше отворена изложбата „Сенките на занаетите: инсталација на светлина-сенка-звук“ од турскиот уметник Билал Јилмаз. Кураторка на проектот е Лидија Хаѕиоану од Грција. Изложбата ја отвори Искра Гешоска, програмски уредник на фестивалот, која им заблагодари што по Истанбул и Ајвалик, Скопје е третиот град за кој изработија мапа на занетите и рече дека се надева на продолжување на соработките со македонските креативци, кои ја посетуваа работилницата што се одржа во рамките на овој проект. Изложбта во КСП „Центар – Јадро“ ќе може да се види до 7 јули.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Костадиновска-Стојчевска: „Правината се танчи, ама не се кинит“ – нов мурал во Прилеп во рамки на “Цртај на македонски”
Министерката за култура, Бисера Костадиновска-Стојчевска, денеска на промоцијата на новиот мурал на Центарот за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп, порача дека младите преку уметноста оддаваат почит кон личностите кои имаат непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја.
− „Цртај на македонски“ со креативни уметнички идеи го заштитува и го промовира македонскиот јазик. Насликан е уште еден мурал преку кој младите уметници оддаваат почит кон личностите со непроценливо значење за нашиот идентитет, култура и историја − рече Костадиновска-Стојчевска, која додаде дека во изминатите три години младите со своите креативни идеи на автентичен начин ги популаризираат македонскиот јазик и нашата уникатна народна мудрост.
Муралот е дел од конкурсот на Министерството за култура, „Цртај на македонски“, а го изработи визуелната уметница Ивана Самандова, во организација на „Факултет за работи што не се учат – ФРУ“. Муралот, на кој е насликан цитатот „Правината се танчи, ама не се кинит“ од македонскиот културен деец, собирач на умотворби и фолклорист Марко Цепенков, е дел од поддржаниот проект на Самандова, „Јазикот коски нема, ама коски кршит“.
– Преку конкурсот „Цртај на македонски“ во изминатите три години ги поттикнавме младите на креативност. Отворивме нови можности за поддршка и презентација на нивниот талент – рече министерката за култура и додаде дека за три години преку овој конкурс се доделени пет милиони денари за реализација на над 60 дела.
„Министерството за култура останува посветено кон младите автори за чие творештво секогаш имаме посебна почит и обврска да го прикажеме на публиката“, истакна Костадиновска-Стојчевска денеска на промоцијата на новиот мурал на предната фасада на Центарот за култура „Марко Цепенков“ во Прилеп.
Култура
„Златен објектив“ за Столе Попов
Кинотеката го одбележува својот роденден, односно датумот кога во „Службен весник“ е објавен Законот за формирање на Кинотеката – на 29 април, во далечната 1974 година.
И, иако Кинотеката формално започнува да работи со полн капацитет и со полна организациска структура дури две години потоа, во 1976 година, кога ги добива своите први канцеларии и депо и започнува да собира архивски материјали, формирајќи ги првите аудиовизуелни збирки и организирајќи ги првите кинотечни филмски проекции – сепак го одбележува како свој роденден 29 април секоја година.
Последниве две децении, по тој повод и околу тој датум – Кинотеката го објавува годишните добитници на сега веќе традиционалното признание „Златен објектив“, кое Кинотеката им го доделува на филмски автори и работници, кои преку својот професионален ангажман придонеле во создавањето, развојот, промовирањето и популаризацијата на македонската кинематографија. Досегашни добитници на ова признание, досега биле: режисерите Бранко Гапо, Трајче Попов и Кирил Ценевски, актерот и режисер Коле Ангелов, аниматорите Дарко Марковиќ и Тонкица Митровска, монтажерите Димитар Грбевски, Олга Луковска-Дончиќ и Спасе Тасевски, директорите на фотографија Драган Салковски, Љубе Петковски и Благоја Дрнков, продуцентот Панта Мижимаков, филсмките критичари Илинденка Петрушева и Благоја Куновски Доре, композиторот Љупчо Константинов, костимографите Елена Дончева и Зорица Тодорова-Младеновиќ, тон-мајсторот Глигор Паковски, сликарот Коле Манев и филмскиот работник Коста Крпач.
Оваа година, пак, „Златниот објектив“, по одлука на Управниот одбор на Кинотеката, ќе му биде доделен на Столе Стојан Попов – режисер, сценарист, продуцент и автор, кој во голема мера ја задолжил националната кинематографија – како со својот наградуван филмски опус, така и со својот педагошки и менаџерски ангажман на полето на филмската уметност и филмското образование:
Столе Попов е роден 1950 година во Скопје, а во 1973 година дипломира на Академијата за театар, филм и телевизија во Белград. Снима уште како студент, а со првите документарни филмови како филмски професионалец – ОГАН (1974) и АВСТРАЛИЈА, АВСТРАЛИЈА (1977), тој веќе се етаблира како талентиран филмски творец со препознатлив стилски и естетски сензибилитет. Од 1978 година, се вработува во „Вардар филм“ – и веќе следната, 1979 година, со ДАЕ, документарецот за ромското население во Скопје – станува прв македонски автор кој е номиниран за престижниот американски „Оскар“, тогаш како претставник не само на македонскта, туку и на југословенската кинематографија во тоа време. Потоа, снима бројни рекламни филмови – за Алкалоид, ГП Маврово и ХЕК Југохром, а првиот негов игран филм – ЦРВЕНИОТ КОЊ, го реализира во 1981 година. По тоа следуваат долгометражните филмови СРЕЌНА НОВА ‘49 (1986), ТЕТОВИРАЊЕ (1991), ЏИПСКИ МЕЏИК (1997) и ДО БАЛЧАК (2014), поголем број негови менторски и продуцентски проекти, како и неговиот професорски ангажман на Факултетот за драмски уметности во Скопје. Член е на Европската филмска академија, а еден период беше и директор на државната продуцентска куќа „Вардар филм“ во тоа време.
Во 2011 година – неговите филмови (три документарни и четири играни дела) беа дигитално реставрирани и објавени во форма на ДВД-издание – што воедно беше и првиот проект за дигитална реставрација реализиран од страна на Кинотеката.
Речиси сите негови филмови – и документарните и играните – се наградувани на бројни регионални и на светски фестивали, а некои од нив – како на пример ТЕТОВИРАЊЕ и СРЕЌНА НОВА ’49 – се здобиваат и со култен статус кај различни генерации од тогашната домашна македонска и југословенска публика, и тој статус само се зголемува и продлабочува со минувањето на времето…! Тоа е и еден од најголемите и вистински показатели за неговата авторска оригиналност и специфична филмска естетика и квалитет – заедно со неговата филмска оставштина и залог помеѓу поновите генерации на филмски автори и промислувачи на филмот кои дошле и доаѓаат по него – поттикнати, окуражени и инспирирани од неговиот длабок естетски и специфичен филмски опус, и од неговиот високо значаен стилски авторски белег кој тој го остава во македонската кинематографија…
По повод Денот на Кинотеката – на 29. Април, 2024 година – сите кинотечни печатени и електронски изданија на Кинотеката досега: значајниот број издадени книги од областите на кинотечната и филмска наука, историја и уметност, сите изданија на кинотечното списание КИНОПИС и сите ДВД-изданија на Кинотеката – ќе се продаваат со „роденденски“ попуст од 50%, во просториите на Кинотеката.
Свеченото доделување на „Златниот објектив“ на нашиот голем доајен на филмската уметност – Столе Попов – ќе се одржи кон крајот на мај оваа година, во просториите на Кинотеката.
Култура
УКИМ донесе Одлука за основање на Фондација „Горан Стефановски“
Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје донесе Одлука за основање на Фондација „Горан Стефановски“. Одлуката, на предлог на Ректорската управа, денеска, во очи на роденденот на овој великан на македонската драма – 27 април, ја донесе Сенатот на УКИМ, по што ќе започне постапката за носење на основачките акти и избор на органите на Фондацијата.
Фондацијата се основа на иницијатива на Факултетот за драмски уметности – Скопје, каде што Стефановски долги години ги предаваше драмските занаети, пред да го продолжи својот животен пат во Велика Британија. Во органите на Фондацијата, освен претставниците на академската заедница и на семејството на Стефановски, ќе партиципира и Драмскиот театар од Скопје, на чија сцена драмите на овој автор ги доживеаја најголемите успеси.
Цели на Фондацијата ќе бидат заштита и негување на оставината на делото на нашиот најголем современ драмски автор Горан Стефановски, како трајна културна вредност, публикување на објавени и необјавени негови трудови, во печатен и електронски формат, подобрување на достапноста на неговото творештво на сите светски јазици, градење на културата – посета на театар и однос кон драмските уметности кај новите генерации, но и проекти за промоција и поттикнување на македонското драмско творештво воопшто.
Фондацијата ќе обезбеди стипендирање на образованието во сите степени на талентирани ученици и студенти во областа на драмските уметности, поддршка и унапредување на талентираните ученици, студенти и млади кои аматерски се занимаваат со филм и театар. Исто така, таа ќе го поттикнува и поддржува неформалното образование за создавање драми, ќе организира едукативни дебати, работилници и семинари, уметнички и научни конференции, како и хуманитарни проекти од сценскоизведувачка и аудиовизуелна природа за поддршка на ранливи категории.
Великанот на македонската драмска уметност, Горан Стефановски, почина пред пет години во Кентбери, Англија, на 66-годишна возраст. Автор е на култните драми: „Диво месо“, „Лет во место“, „Јане Задрогаз“, „Дупло дно“, „Тетовирани души“, „Демонот од Дебар маало“ и многу други. Беше еден од креаторите на популарната ТВ-серија „Бушава азбука“ и на повеќе филмски сценарија. Завршил Филолошки факултет во Скопје – англиски јазик и книжевност. Студирал драматургија на театарската академија на Универзитетот во Белград, каде што и магистрирал на тема: „Сценските напатствија како основа на драматургијата на Семјуел Бекет“. Работеше во драмската редакција на Телевизија Скопје, а потоа како асистент на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Во 1986 година ја основал Катедрата за театарска и филмска драматургија и бил професор по драматургија на Факултетот за драмски уметности во Скопје.
Добитник е на наградите: „Стале Попов“, „11 Октомври“, „Војдан Чернодрински“, „Стериина награда“. Стефановски беше и дописен член на МАНУ.