Економија
Ако САД банкротираат, тоа ќе го „стресе“ целиот свет

Лидерите на Конгресот и Белата куќа се обидуваат да постигнат договор за подигнување на плафонот за тоа колку федералната влада може да позајми, само неколку недели пред законскиот рок. Доколку се пропушти рокот до 1 јуни, Министерството за финансии нема да може да го спречи банкротот на САД. Доколку преговорите пропаднат, државата повеќе нема да може да ги исполнува финансиските обврски, и економистите предвидуваат хаос.
Тој датум околу 1 јуни, наречен „Х-датум“, зависи од даночните приходи и трошоците, кои може драматично да се разликуваат од недела во недела, пишува „Вашингтон пост“.
– Тоа би била смртоносна комбинација, вели Марк Занди, главен економист на Мудис. Ако Конгресот не го подигне сегашниот плафон на долг од 31,4 трилиони долари, тоа би можело да метастазира и да го урне целиот финансиски систем, што на крајот ќе ја уништи економијата. Би имало домино ефект: прекинувањето на федералните плаќања би ѝ наштетило на економијата, што би и наштетило на берзата, што пак би и наштетило уште повеќе на економијата итн.
Тешко е да се пресмета односот помеѓу падот на вредноста на цените на домовите, зголемувањето на каматните стапки и дестабилизираниот глобален финансиски систем. Некои проценки велат дека повеќе од 8 милиони работни места би можеле да бидат избришани, каматните стапки на хипотеките би можеле да се зголемат за повеќе од 20 отсто, а економијата би можела да падне како за време на рецесијата во 2008 година.
Неизвесноста достигна ниво кое не е забележано со години откако тенкото републиканско мнозинство во Претставничкиот дом го услови подигнувањето на плафонот на долгот со намалување на трошоците. „Не знаеме: Ова никогаш не се случило“, вели Клаудија Сам, економист која работела во Федералните резерви. „Она што толку многу ме загрижува е што не можам да предвидам, и мислам дека никој не може, што ќе се случува на X+1?“, вели таа. Економистите предупредуваат дека најголемата опасност лежи во непредвидливоста, особено ако рокот се продолжува за недели или месеци. Ризиците драстично се зголемуваат доколку неизвесноста продолжи.
Волстрит веројатно би бил првата точка на неволја, пишува Вашингтон пост. Финансиските пазари досега не се потресени, во моментов цените на државните обврзници кои доспеваат околу крајниот рок пораснаа, но повеќето не ги забележуваат овие нестабилности. Но, како што Америка се приближува до 1 јуни, се очекува тензиите да растат. Стравувањата од суверено неисполнување на обврските ќе се бранат низ финансискиот систем акции, обврзници, заеднички фондови, деривати пред да се рашират во пошироката економија, велат експертите.
Акциите веројатно ќе паднат поради очекувањата за поширок економски пад, бидејќи каматните стапки растат и инвеститорите ги повлекуваат средствата од пазарот за да го зачуваат нивниот пристап до краткорочни пари. Последен пат американската влада беше блиску до банкрот за помалку од една недела во 2011 година во времето на претседателот Барак Обама. Главните берзански индекси паднаа за околу 20 отсто.
„Moody’s Analytics“ проценува дека цените на акциите би можеле да паднат за околу една петтина, со што ќе се избришат милијарди долари од богатството на домаќинствата и ќе се уништат пензионерските сметки на милиони Американци. Белата куќа проценува дека падот би можел да биде поблиску до 45 проценти. Пазарот на обврзници исто така би бил потресен, бидејќи вредноста на постоечките државни обврзници би пропаднала поради повисоките приноси на новите.
Ако економското забавување продолжи, влијанието брзо ќе се прошири од финансиските пазари на пошироката економија. Падот на богатството на домаќинствата низ целата земја би ги намалило трошоците, што исто така би и наштетило на економијата. Според една проценка, национален банкрот ќе ги зголеми каматните стапки на хипотеките над 8 проценти и ќе предизвика пад на продажбата на недвижен имот за 23 проценти. Најдрастичниот ефект би бил олабавување на плаќањата на десетици милиони американски семејства кои зависат од социјална помош, бонови за храна и Медикер.
Пробивањето на плафонот на долгот може да уништи 8 милиони работни места, предупредува Белата куќа. Доколку се надмине лимитот на долгот, претседателот Џо Бајден предупреди дека тоа би можело да ја доведе американската економија во слободен пад. Прекршувањето на границата на долгот може да уништи 8 милиони работни места, според неодамнешната анализа.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Економија
Народната банка го објави конкурсот за Годишната награда за млади истражувачи за 2026 година

Народната банка го објави конкурсот за Годишната награда за млади истражувачи за најдобар труд од областа на макроекономијата и банкарството за 2026 година. Наградата се доделува заради поттикнување на развојот на научната мисла и изработка на трудови од областа на макроекономијата и банките и банкарските системи, како и афирмација на млади и стручни кадри.
Кој може да учествува?
Право за учество на Конкурсот имаат државјаните на Република Северна Македонија на возраст до 35 години. Вработените во Народната банка и членовите на Советот на Народната банка немаат право на учество на Конкурсот.
Што треба да содржи трудот со којшто се конкурира?
Tрудот треба задолжително да содржи и осврт кон македонската економија на соодветната тема. Трудот не смее да надминува 80.000 карактери со празните места (без фуснотите, прилозите, графиконите, табелите, апстрактот, библиографијата, анексите) и препорачливо е да има стандардна структура на научно истражување, коешто ги содржи следниве основни делови:
апстракт;
осврт на консултираната литература од областа којашто се истражува;
опис на методите на истражување коишто се користат во трудот;
анализа;
заклучни согледувања и
библиографија.
Дали може да се конкурира и со труд којшто веќе бил објавен?
Авторите имаат право да конкурираат на Конкурсот за избор на најдобар труд и со труд коишто веќе бил објавен, но не пред 1 јануари 2024 година. При поднесувањето труд којшто веќе бил објавен, авторот треба да наведе кога и каде бил објавен трудот.
Како и каде се поднесуваат трудовите?
Трудовите се поднесуваат до Народната банка со назнака: „За Годишната награда на Народната банка на Република Северна Македонија“, по електронски пат, во формат „word“, на е-адресата: [email protected]. Покрај трудот, авторот треба да достави и биографски податоци. Доставените трудови ќе имаат третман на материјали со доверлив карактер.
Еден автор има право да поднесе само еден труд. Трудовите се поднесуваат на македонски, албански или на англиски јазик.
Според кои критериуми ќе се вреднуваат трудовите?
Релевантност на истражуваното подрачје за македонскиот случај;
Соодветност на освртот на литературата од анализираното подрачје;
Јасност во дефинирањето на проблемот и на целите на истражувањето;
Соодветност на описот на контекстот и информациите (соодветност на анализата на трендовите во анализираното подрачје во Република Северна Македонија);
Соодветност на користениот статистичко-економетриски пристап;
Конзистентност и логичност на тезите во трудот;
Заклучоци и препораки и нивната соодветност.
Кој е крајниот рок за доставување на трудовите?
Краен рок за доставување на трудовите е 1 февруари 2026 година.
Од што се состои Годишната награда?
Наградата е во парична форма, којашто за првонаградениот труд изнесува 130.000 денари, додека втората награда изнесува 65.000 денари.
Каде е објавен конкурсот?
Конкурсот е објавен на следнава врска.
Економија
Нов репер во компактната класа: претставен целосно новиот Audi Q3

· Претставен новиот Audi Q3 во својата најдобра форма: динамични и моќни пропорции на SUV избалансирани со пространа внатрешност.
· Ефикасност, динамика на возење и удобност: нов систем на амортизери, моќна хибридна технологија и ефикасни мотори.
· Дигитален придружник за секој ден: помош при возење и технологија за осветлување и иновативен концепт за контрола за уште поголема удобност.
Audi Q3 е добро воспоставен бестселер во премиум компактниот сегмент повеќе од десет години. Новата, трета генерација поставува нови стандарди во неколку аспекти. Надворешноста на модерниот SUV буди самодоверба и емоции. Бројни иновативни карактеристики го претвораат Audi Q3 во дигитален придружник. Тие обезбедуваат првокласно корисничко искуство и исто така обезбедуваат поголема удобност и безбедност за возачот и другите учесници во сообраќајот благодарение на многуте системи за помош. Во прилог на добро избалансираната шасија, дигитализацијата на светлата исто така ги зголемува придобивките за клиентите. Висок степен на персонализација и адаптивни светлосни функции со висока резолуција се овозможени со новата микро-LED технологија во дигиталните Matrix LED фарови. Друга карактеристика на новиот Audi Q3 е ефикасноста, делумно електрифициран мотор со внатрешно согорување со блага хибридна технологија и хибриден модел со електричен опсег до 119 километри.
Гернот Делнер, извршен директор на AUDI AG изјави: “Со вкупно повеќе од два милиони возила продадени ширум светот од лансирањето на првата генерација, Audi Q3 е еден од нашите најдобро продавани модели и има висок статус во нашето портфолио на производи. Со третата генерација на Audi Q3, ние обновуваме важна семејство на модели како дел од нашата иницијатива за производи и го зајакнуваме нашиот опсег со моќен хибрид со приклучување и ефикасни мотори со внатрешно согорување. Новиот модел комбинира ефикасност, динамика на возење и удобност. Во прилог на ефикасните и делумно електрифицирани мотори со внатрешно согорување, Audi Q3 нуди нова адаптивна амортизација која овозможува баланс помеѓу удобност и динамика. Џефри Буко, член на Управниот одбор за технички развој на AUDI AG, додава: “Со ентериерот на Audi Q3, ние ја пренесуваме дигиталната сцена од целосна во компактна класа. Иновативниот оперативен концепт и бројните системи за помош ја зголемуваат безбедноста и удобноста и го прават Audi Q3 идеален дигитален придружник за секојдневниот живот.
Во споредба со својот претходник, новиот Audi Q3 има уште поемоционален дизајн. Широката Singleframe предна решетка и елегантните конусни фарови се целосно интегрирани во аеродинамичниот концепт. Гледано од страна, хоризонталната линија помеѓу фаровите и задните светла визуелно го дели автомобилот на два дела, создавајќи специјална дистрибуција на светлина и сенка.
Задниот дел е украсен со опционални дигитални OLED задни светла, надополнети со континуирана LED светлосна лента и осветлени прстени. Ова ниво на технологија за осветлување понудено во новиот Audi Q3 е достапно за прв пат во компактниот сегмент од Audi.
Предниот дел на компактниот SUV има дигитални Matrix LED фарови кои користат микро-LED модул за прв пат во Audi Q3. Употребата на оваа микро-LED технологија значително го подобрува осветлувањето и на тој начин обезбедува силен контраст на патот. Функциите за насочување на светлината сега се многу потесно поврзани со функциите за помош на возачот. Дигиталните дневни светла со LED технологија, кои се состојат од 23 сегменти од секоја страна, создаваат карактеристични светлосни потписи кои го прават возилото лесно препознатливо на патот.
Во ентериерот, новата контролна единица на воланот значи повеќе простор за складирање на централната конзола, ново корисничко искуство и подобро чувство за простор. Управувачката единица на воланот за прв пат интегрира две нови рачки на воланот. Рачката од десната страна служи како селектор на брзината, додека левата како контролен елемент за функциите на светлината и метличките на ветробранско стакло. Исто така, за прв пат во компактниот сегмент на Audi, можно е да се нарача акустично стакло за предните странични стакла, што ја прави подобра внатрешната акустика, особено при големи брзини. Волуменот на багажникот од 488 литри исто така ја демонстрира практичноста на Audi Q3. Со склопената клупа на седиштето, просторот за складирање на Audi Q3 се зголемува до 1.386 литри. Седиштето може да се поместува по должина, а нејзиниот агол може да се прилагоди. Автомобилот има капацитет за влечење до 2.100 килограми.
Почетниот модел во фамилијата на Audi Q3 е Audi Q3 SUV TFSI 110 kW, четирицилиндричен бензински мотор со блага хибридна технологија. Audi Q3 SUV TDI 110 kW е особено погоден за возење на долги растојанија. Audi Q3 SUV e-hybrid 200 kW може да полни до 50 kW со еднонасочна струја во идеални услови и е помоќен и ефикасен од било кога. За таа цел е инсталирана високонапонска батерија со бруто капацитет од 25,7 kWh (нето 19,7 kWh). Оваа батерија овозможува електричен опсег до 119 километри.
Дополнително развиената стандардна амортизација обезбедува подобрено искуство при возење. Спортската амортизација и амортизацијата со контрола на амортизерите со два вентила се достапни како опции за оптимално избалансирано возење. Еден од најдобрите моменти за помош при возење е адаптивниот асистент за возење Plus. За уште поголема безбедност на патот, внатрешната камера го следи возачот за знаци на поспаност и недостаток на концентрација. Напредниот систем за паркирање им овозможува на клиентите да го научат Audi Q3 на индивидуални маневри за паркирање, а новата помош за возење на назад сигурно ќе помогне при излегување од непрегледни простори.
(ПР)
Економија
Славески – Паолучи: Народната банка е важен фактор за стабилноста

Гувернерот на Народната банка, Трајко Славески, оствари прва работна средба со директорот на Светската банка во Северна Македонија, Масимилијано Паолучи.
На средбата беше нагласено дека Народната банка е кредибилна институција и столб на макроекономската и финансиската стабилност во земјата. Двајцата соговорници ја истакнаа важноста на досегашната успешна соработка меѓу двете институции и изразија подготвеност за продлабочување на партнерството, особено во контекст на структурните реформи, дигитализацијата и унапредувањето на сеопфатноста и отпорноста на економијата.
Гувернерот Славески посочи дека Народната банка и во иднина ќе биде отворена за соработка во областа на техничката помош и анализа, особено преку проекти коишто ќе придонесат за натамошно зајакнување на институционалниот капацитет, како и за поддршка на политиките за финансиска вклученост и одржлив развој.
Директорот Паолучи истакна дека Светската банка е свесна за значајната улога на Народната банка во одржувањето на стабилноста и на довербата во економијата и изрази подготвеност за понатамошна поддршка на процесите важни за економскиот напредок на земјата.
_______________