Економија
Петровски: Отворањето нови рудници треба да биде приоритет, а не табу-тема
Став на Филип Петровски, дипломиран рударски инженер и актуелен генерален директор на рудникот ГРОТ, Република Србија
„Веднаш на почеток сакам да кажам дека јас сум “Економски активист”. Верувам дека само богата држава може успешно да ги реши еколошките, социјалните, културните и други проблеми на своите граѓани. Оваа наша убава држава страда од едно загадување кое е насекаде и се продлабочува, тоа е СИРОМАШТИЈАТА.
Како рударски инженер, се движам по траекторијата што го преобликува рударството на Балканот, непосредно учествувајќи во еволуцијата на модерното рударство и неговото спојување со одржливите практики. Почнав како помлад инженер во рудникот Саса, каде што со макотрпна работа ги имплементирав основните принципи на рударството. Преку посветеност и труд, ги поминав сите раководни места во рудникот Саса, а рудникот, кој претходно се мачеше, забележа значителен пораст на производството, достигнувајќи историска пресвртница и во мерките за безбедност при работа, но и во заштитата на животната средина. Во налет на затворањето на рудниците, пред една-две децении, го вратив во живот рудникот „Леце“ во Србија преземајќи сеопфатни инфраструктурни поправки и оперативно реструктуирање, со што производството се зголеми за 2,5 пати. Учествував и во развојот и трансформацијата на Рудниците „Злетово и Тораница“, применувајќи побезбедни и поефикасни методи на откопување. Мојата моментална функција како раководител на „Грот“ во Србија ја покажува мојата успешна кариера, но ја отсликува и еволуцијата на рударството, еволуирајќи од традиционален модел во современ модел кој ги испреплетува технолошките иновации, управувањето со животната средина и стратешкото планирање, покажувајќи ја конвергенција на современите рударски практики со императивите на зелената економија.
Истражувањата покажаа дека светот во кој живееме има осум милијарди луѓе кои ја делат оваа планета и до 2050 година веројатно ќе броиме поблиску до 9,5 милијарди. Урбанизацијата се зголемува со стапка од 60-80 милиони луѓе секоја година, светската економска активност расте со околу 3% годишно, а потребите за минерални суровини за изградба на инфраструктурата, производството на чиста енергија и создавањето на други производи неопходни за живот постојано се зголемува. Нема сомнение дека металите и неметалите за кои има гаранции дека се произведени на тој начин што ги исполнуваат сите еколошките стандарди и се запазени сите човековите права се сериозна потреба за унапредување на човечкиот живот, а тоа значи дека очекувањата на општеството од рударскиот сектор постојано ќе растат!
Од мое лично искуство можам да кажам дека рударството не само што ги поместува планините, туку ги движи и луѓето – физички, емоционално, политички и економски. Живееме во таканаречената „ера на миграција“, движењето на населението ги обновува државите, општествата и економиите ширум светот. Луѓето воглавно го поддржуваат патот на индустрискиот развој, на тој начин што продолжуваат со своите бизниси, развиваат нови бизниси и градат нови средства за живот. Други пак доаѓаат во потрага по средствата за егзистенција овозможени од една многу конкретна форма на развој – РУДАРСТВОТО. Тоа ги модифицира начините на живеење на локалното населениe, ги менува односите меѓу луѓето и природата, ја продлабочува интеграцијата на регионите богати со минерални суровини со големите финансиски центри и ги менува идеите за иднината.
Во последните неколку години, рударството постигна силен напредок во обезбедувањето и задржувањето на својата социјална лиценца за работа, станувајќи клучен партнер во изградбата на долгорочна социјална и физичка инфраструктура што создава позитивна придобивка за локалните и регионалните економии. Еве и неколку примери од нашето непосредно соседство:
Во 2018 борските рудници (сите за бакар и злато) во Република Србија ги купува кинеската компанија Зиѓин ( ZIJIN ), и вложи околу 3 милијарди долари во ревитализацијата на постоечките и отварање на нови рудници. Од тогаш до сега во Бор, Мајданпек и останатите околни градови се случува економски препород. Имено од регион во кој просечната плата беше една од најниските во Република Србија денеска е на второ место веднаш зад белградскиот регион. Иселувањето овде е заборавен поим напротив има доселување на работници од цела Србија. Во заштитата на животната средина вложувањата се повисоки од вкупните вложувања кои биле педесетина години назад. Моментално се изготвува план за инвестиција од нови 3,8 милјарди долари во отворање на подлабоките зони на рудниците.
Вториот пример е во Босна и Херцеговина (БиХ) овие денови започнува со работа рудникот „Вареш“ каде инвеститор е фирмата Адриатик Металс (Adriatic Metals) и тоа е најголемата инвестиција во оваа бивша југословенска република од нејзиното осамостојување до денес. Овој проект во март минатата година доби статус како проект од посебно значење за БиХ бидејќи се очекува тој во растот на БДП да учестува со 2 %.
И трет пример и за мене најважен бидејќи се наоѓа на помалку од 100 км воздушна линија од нашиот југоисток во Грција т.е во Европската унија. Имено канадска компанија Елдорадо Голд Корпорејшн (Eldorado Gold Corporation) минатата година го заокружи финансирањето и отпочна со изградбата на рудникот Скурис (Skouries). Проектот Скурис, како дел од целокупниот комплекс на Рудниците Касандра (Kassandra Mines), ќе создаде значителни позитивни економска и социјална вредност на локално и национално ниво. Со над 3 милијарди американски долари, целосниот развој на Рудниците Касандра, кои ги вклучуваат Скурис, рудникот Олимпија, пристанишниот објект Стратони и фабриката за управување со јаловина Кокинолакас (Kokkinolakkas), претставува една од најголемите странски директни инвестиции во земјата и ќе и овозможи на Грција да стане една од водечките земји за производство на злато во Европа.
Земајќи го предвид сето ова, убеден сум дека такви позитивни движења ќе предизвика и долго најавуваниот рударски комплекс Иловица – Шутка, кој преку неговата изградба и работење ќе донесе сериозен економски бенефит за локалното население, но и за поширокиот струмички регион. Само така, нашата држава може да ги искористи позитивните движења на глобалните пазари на минерални ресурси, што силно ќе влијаат врз локалниот развој, но и развојот на целата држава. Како што трудот и капиталот ќе се движат за да му служат на растечкиот економски пејзаж, тоа ќе предизвика трансформација и пораст на природниот, произведениот, човечкиот, социјалниот, културниот и економскиот капитал на локалната заедница. На овие различни начини, овој рударски проект ќе го стимулира протокот на луѓе, капитал, идеи и моќ на променливи социјални стрктури. Овие движења и текови, ќе го издигнат регионот во кој се наоѓа проекот Иловица-Штука на многу повиско ниво на развој во однос на другите региони во Македонија“.
ПР
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
БРАКО ќе промовира ново електрично возило на саем во Минхен
БРАКО ќе претстави ново електрично возило од својот бренд Грин Машинс на светскиот саем IFAT, кој следната недела ќе се одржи во Минхен.
Возилото беше развивано две години од страна на инженерскиот тим за развој на БРАКО/Грин Машинс и е сосема ново техничко и функционално решение во програмата за производство на возила за одржување урбана хигиена.
Моделот 720 ZE работи на електричен погон и e со технологија од последната генерација, со вградени мотори во задните тркала и управување на сите четири тркала, поголем контејнерски простор, широка кабина за две лица, 360⁰ камера и оптимизиран начин на чистење.
Се очекува новиот модел да отвори уште повеќе пазари во светот, каде се бараат возила за одржување хигиена од овој габарит и перформанси.
Моделот 720 ZE беше најавен како концепт на саемот IFAT во 2022 гoдина и тимот за развој планираше да го развие во следните две години, во што и успеа и создаде возило кое е целосно замислено, проектирано и произведено во погоните на БРАКО.
Возилото во завршна фаза беше претставено пред гостите на прославата на 20-годишнината на Феро Инвест и БРАКО пред шест месеци, а сега во Германија ќе ја доживее својата светска промоција.
(ПР)
Економија
Почна пријавувањето за директни плаќања по програмата за финансиска поддршка во земјоделството за 2024 година
Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство заедно со Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој ги информира земјоделските стопанства, дека во период од 10 мај до 1 јули ќе можат да поднесат барања по Програмата за финансиска поддршка во земјоделството за 2024 година.
Во наведениот период земјоделските стопанства можат да поднесуваат барања за: растително производство по обработлива земјоделска површина со поледелски и градинарски култури, за одржување на постоечки површини со овошни и лозови насади како и површина за производство на сертифициран семенски и саден материјал, сточарско производство за обележани грла говеда, овци и кози, за маторици, презимени пчелни семејства како и за заклани говеда во кланица, како и за органско земјоделско производство.
Земјоделските стопанства своите барања ги поднесуваат во електронскиот систем на АФПЗРР, а доколку имаат потреба од помош или поддршка можат да се обратат во подрачните единици на МЗШВ.
Аплицирањето е преку линкот www.ipardpa.gov.mk – Директни плаќања е-субвенции. Со отварање на овој линк, во полето „Известувања/упатства“ достапни се деталните упатства за поднесување на барањето, Листата на потребни документи како и Програмата и Уредбата за директни плаќања во кои детално се претставени условите и висината на финансиската поддршка.
Економија
Ангеловска-Бежоска на форумот на Виенската иницијатива: Капитализираноста на македонскиот банкарски систем порасна двојно повеќе од ЦЈИЕ
Гувернерката Ангеловска-Бежоска, како претставничка на шесте централни банки од Западен Балкан во Одборот на „Виенската иницијатива“, учествуваше на Годишниот форум на панел-дискусијата посветена на банкарските системи во Централна и Југоисточна Европа (ЦЈИЕ), којшто оваа година се одржа во Вилнус, Литванија.
И покрај шоковите од невидени размери, банкарските системи во регионот, вклучително и македонскиот, покажаа високо ниво на отпорност. Македонскиот банкарски систем не само што ја задржа стабилноста, туку и уште повеќе ја зголеми. „Резултатите од овие напори се видливи. Капитализираноста на нашиот банкарски систем во споредба со претпандемичниот период е зголемена за близу 2 п.п., што е двојно повеќе од порастот во регионот на ЦЈИЕ и во моментов е највисока во изминатите 17 години, а квалитетот на капиталот е на историски високо ниво. Овие трендови во голема мера ги одразуваат зајакнувањето на регулативната рамка, на супервизијата и макропрудентните мерки преземени од страна на Народната банка“, посочи Ангеловска-Бежоска.
Притоа, особено е важно што и во овие кризни години имаше солидна кредитна поддршка за граѓаните и компаниите (просечен кредитен раст од околу 7%). Во услови на циклус на монетарно затегнување, каматните стапки на кредитирање пораснаа, но растот беше помал од растот на каматните стапки во ЕУ. Со тоа домашните каматни стапки на кредитите значително се приближија до каматните стапки во ЕУ и разликата меѓу нив е историски најниска. Во овој момент, просечната каматна стапка изнесува 5,5%, односно е двојно пониска во споредба со периодот пред Големата финансиска криза, кога изнесуваше околу 11%, во просек.
Гувернерката се осврна и на финансиската писменост и заштитата на корисниците на финансиските услуги, коишто се значајни за носење соодветни финансиски одлуки, но и за зголемување на конкурентските притисоци и за понуда на поконкурентни финансиски услови. „Финансиската писменост, едукацијата и заштитата на потрошувачите, коишто се стратешки приоритети на Народната банка, се важни за клиентите за да можат подобро да ги разберат и правилно да ги споредат понудите меѓу различните банки. Неодамна формиравме посебна организациска единица за финансиската писменост и заштитата на потрошувачите. Под водство на Народната банка, беше усвоена и првата национална Стратегија за финансиска инклузија и писменост, додека регулативната рамка беше зајакната минатата година, вклучително и преку усвојување на Насоките за банките и штедилниците за добри практики за заштита на потрошувачите, фер и транспарентни односи, врз основа на јасни и лесно разбирливи информации за производите и услугите што ги обезбедуваат. Беа преземени и мерки за зголемување на транспарентноста преку споредба на надоместоците за најрепрезентативните банкарски платежни услуги, коишто заедно со либерализацијата на пазарот на платежни услуги, ја поттикнуваат конкуренцијата во системот“, истакна Ангеловска-Бежоска.
„Виенската иницијатива“ е платформа којашто ги поврзува меѓународните финансиски институции, банкарските регулатори и претставниците на банкарските групи од Европа, присутни во регионот на ЦИЈЕ и секоја година, од 2009 година до денес, организира собири во областа на финансиите на кои сите засегнати чинители зборуваат за идните насоки во политиките поврзани со банкарскиот сектор и за поопшти макроекономски прашања.