Германскиот канцелар Фридрих Мерц изјави дека се сомнева дека Русија стои зад серијата беспилотни летала видени над Германија во текот на викендот, вклучувајќи ги и оние што прекинаа десетици летови и оставија повеќе од 10.000 патници блокирани на аеродромот во Минхен.

Мерц нагласи дека фреквенцијата на вакви упади во европскиот воздушен простор е без преседан, дури и во споредба со Студената војна. Тој додаде дека ниту едно од беспилотните летала досега не било вооружено и дека сите летале за извидувачки цели.

Во последните недели, слични неидентификувани дронови се забележани над неколку европски земји. Во Данска, во последните недели се регистрирани бројни летови на неидентификувани дронови над воени објекти и аеродроми.

На пример, пријавени се летови над аеродромот Каруп и неколку дански аеродроми. Како резултат на тоа, властите привремено ги забранија летовите на цивилни дронови и го зголемија надзорот, а данското разузнавање потврди дека станува збор за „хибридни напади“ за кои ја обвинија Русија.

Сомнителни летови на дронови над воени бази и стратешка инфраструктура се пријавени и во Германија и Белгија. На пример, околу 15 дронови се забележани над белгиската воена база Елзенборн, а во Германија властите истакнуваат дека инцидентите стануваат сè почести, особено во близина на воени и индустриски објекти.

фото: принтскрин

Рускиот град Белгород и околните области беа погодени од прекин на електричната енергија синоќа. Причината беа нападите што ја оштетија регионалната енергетска инфраструктура, потврди гувернерот на Белгород, Вјачеслав Гладков, објави „Еуромајдан прес“. Белгород, главниот град на регионот што граничи со Украина, е дом на повеќе од 320.000 луѓе.

Meanwhile in Russia’s Belgorod right now pic.twitter.com/KKPnEv6B34

— Illia Ponomarenko 🇺🇦 (@IAPonomarenko) October 5, 2025

Нападот следи по сè почестиот модел на украински напади врз руската енергетска и нафтена инфраструктура, кампања што Украина ја засили во последните месеци.

❗️🇷🇺Belgorod Governor Gladkov confirmed damage to the region's energy infrastructure. He said an emergency meeting of the regional government would be held within the hour. https://t.co/cSQMXOnaZy pic.twitter.com/DQaeWl8ikv

— 🪖MilitaryNewsUA🇺🇦 (@front_ukrainian) October 5, 2025

Гладков во видео изјава објасни дека нападот предизвикал штета на електричната мрежа и дека на местото на настанот биле испратени екипи за итни случаи за да ја поправат. Тој додаде дека неколку болници биле префрлени на резервни генератори за да се обезбеди непречено работење.

Гувернерот не ја прецизираше точната локација на нападот ниту обемот на штетата, наведувајќи дека регионалните службеници сè уште ја проценуваат ситуацијата на терен.

Explosions reported in Belgorod, where a thermal power plant was hit. Local Russian sources say the city lost power following the strike. pic.twitter.com/Hu4VAUPN3J

— NOELREPORTS 🇪🇺 🇺🇦 (@NOELreports) October 5, 2025

Сепак, неофицијалните локални канали на Телеграм претходно објавија експлозии во трафостаницата Луч во Белгород, сугерирајќи дека таа можеби била цел на нападот, но оваа информација сè уште не е официјално потврдена.

фото: принтскрин

Од 12 октомври официјално стапува во сила новиот систем за влез и излез од ЕУ – наречен EEС. Системот ќе се воведува постепено, а треба целосно да се имплементира до 10 април 2026 година. Овој технолошки систем ќе собира биометриски податоци, како што се отпечатоци од прсти, фотографии од лице и основни информации за патување.

– ЕЕС ќе го модернизира и подобри управувањето со надворешните граници на ЕУ. Ќе обезбедува сигурни податоци за граничните премини, систематски ќе открива случаи на пречекорување на дозволениот престој, како и измама со документи и идентитет. Ова ќе придонесе за спречување на нерегуларната миграција и заштита на безбедноста на граѓаните на Европската Унија – објави претходно Европската комисија.

Како ќе изгледа постапката?

– Пристигнување на граничниот премин
Доколку патувате првпат, односно сè уште не сте се регистрирале во системот, ќе бидат земени ваши биометриски податоци: фотографија од вашето лице + отпечатоци од прсти.
Податоците за внесување (време, место) се евидентираат автоматски во системот.
– Излегување од Шенген
При излегување, системот ќе го регистрира, односно ќе го одреди времето и местото на излегување, а вие ќе го поврзете со внесените податоци.
– Последователни посети/повторен влез
Кога повторно ќе патувате во Шенген, системот ќе ги користи собраните податоци за да ве „препознае“ (лице/отпечатоци) и да провери дали сте влегле/излегле претходно, дали сте го пречекориле дозволениот престој, дали имате активни забрани итн…

Процесот треба да биде побрз бидејќи нема да мора повторно да ги внесувате сите податоци.

Постапката се очекува да трае од 3 до 5 минути по лице, што значи до 20 минути за полн автомобил.

Во преодната фаза (октомври 2025 до април 2026 година), можни се „олеснувања“:
– Некои од граничните премини нема веднаш да бараат биометрија или нема да ги обработуваат сите патници преку EEС.
– Пасошите сè уште може да се печатат во некои случаи.
– Можни се повремени исклучоци за да се избегне метеж.

Кои податоци ги собира системот?

– Податоци за пасош (име, број на пасош, датум на раѓање, итн.).
– Биометриски податоци: отпечатоци од прсти и фотографија од лице.
– Датум и место на влез и излез од Шенген зоната.
– Информации за тоа дали патникот го пречекорил дозволениот престој, како и дали на патникот претходно му бил одбиен влез.

Дали патниците мора да го напуштат возилото за време на постапката?

– Засега нема конкретни информации што потврдуваат дали патниците ќе мора да го напуштат возилото за време на постапката. Сепак, некои експерти сметаат дека ова сепак ќе биде обврска поради задолжителното фотографирање, но и дека веројатно ќе зависи од премин до премин.

Кои земји ќе бараат EEС?

– ЕЕС ќе го применуваат 29 европски земји:
• 25 членки на ЕУ (сите освен Кипар и Ирска): Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија и Шведска.
• 4 земји кои не се членки на ЕУ, а се дел од Шенген зоната: Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија.

Што ако одбиете?

Доколку одбиете да ги дадете вашите биометриски податоци, ќе ви биде одбиен влез на територијата на европските земји што го користат EEС.

За кого не се применува системот EEС?

EEС не се однесува на:
– Граѓани на европските земји кои користат EEС, како и Кипар и Ирска.
– Граѓани кои не се државјанки на ЕУ кои имаат карта за престој и се тесно поврзани со граѓанин на ЕУ.
– Државјани кои не се членки на ЕУ кои патуваат во Европа како дел од меѓукомпаниски трансфер или за цели на истражување, студирање, обука, волонтерска работа, програми за размена на студенти, образовни проекти и сл.
– Лица ослободени од гранични проверки или на кои им се дадени одредени привилегии во врска со граничните проверки (на пр. шефови на држави, прекугранични работници итн.).
– Лица кои не се должни да ги преминуваат надворешните граници исклучиво на граничните премини и во текот на работното време.
– Лица кои имаат важечка дозвола за локален граничен сообраќај.
– Членови на екипажот на патнички и товарни возови на меѓународни поврзувачки патувања.
– Лица кои поседуваат важечки Документ за олеснет железнички транзит или важечки Документ за олеснет транзит, под услов да патуваат со воз и да не слегуваат од возот на територијата на земја-членка на ЕУ.

Наскоро се воведува и EТИАС

Од следната година, покрај системот EEС, македонските граѓани ќе мора да го користат и EТИАС – електронско овластување, кое бара патниците однапред да се регистрираат преку апликација, да платат такса од 20 евра и да ги достават следните информации:
– Податоците и пасошот се внесуваат онлајн.
– Таксата се плаќа електронски.
– Одобрението овозможува патување во Шенген зоната без дополнителни процедури.

Совети за патниците

– Проверете го вашиот пасош:
Пасошот мора да важи најмалку 3 месеци по датумот кога планирате да ја напуштите ЕУ и мора да биде издаден во последните 10 години.
– Планирајте го вашето време:
Кога се најавувате за прв пат, одвојте уште неколку минути за да ги регистрирате вашите биометриски податоци.
– Останете во тек со новостите:
Информациите за EEС се предмет на промена. Редовно проверувајте ја официјалната веб-страница на ЕУ.
– Бидете подготвени да ги проверите информациите со превозникот со кој патувате:
Авиокомпаниите или другите превозници може да бараат дополнителни информации пред качувањето.