Култура
Кинотеката потсетува: Пет години од смртта на Кирил Ценевски (1943-2019)
![](https://makfax.com.mk/wp-content/uploads/2024/06/kiril-cenevski-715x400-1.jpg)
Денес, на 17 јуни, навршуваат точно пет години од смртта на Кирил Ценевски, еден од најголемите синеасти на македонската кинематографија.
Неговиот првенец и дебитантски игран филм ЦРНО СЕМЕ од 1971 година постави нови параметри во филмското творештво и своевремено беше најнаградуван македонски филм („Златна арена“ за режија и „Златен венец“ за дебитанско остварување на Пулскиот фестивал; „Жар-птица“ за најдобар режисер на Московскиот фестивал, итн.), а во 1972 година беше и југословенски кандидат за американската филмска награда „Оскар“.
Роден во Крива Паланка во 1943 година, Ценевски уште како студент на Архитектонско-градежниот факултет во Скопје покажал интерес за филмот преку киноаматерски активности. Првпат професионално на филм е ангажиран како помошник на режисерот Љубиша Георгиевски во филмот ЦЕНАТА НА ГРАДОТ (1970). По извонредниот успех на ЦРНО СЕМЕ, Ценевски во 1975 година го снима историскиот спектакл ЈАД, повторно со Дарко Дамески во главната улога и Љубе Петковски зад камерата, досега единствен македонски филм со средновековна тематика.
Сè до 1980-та кога ја реализира социјално-психолошката драма ОЛОВНА БРИГАДА за рударите во внатрешноста на Македонија, Ценевски за „Вардар филм“ изработува серија документарни филмски портрети на добитниците на „Златниот венц“ на Струшките вечери на поезијата. Тоа се филмовите за Леополд Седар Сенгор, Фазил Хисни Дагларџа, Еугенио Монтале, Рафел Алберти и Ежен Гилвик, сите по сценарио на поетот и тогашен директор на „Варадр филм“, Анте Поповски, снимени се на повеќе локации во светот – Дакар, Струга, Милано, Париз, Охрид, Џенова, Буенос Аирес, Рим, итн.
ЈАЗОЛ, послениот игран филм кој Ценевски го сними во 1985 година е повторно историска драма, овој пат од времето на Втората светска војна, со мартовската депортација на македонските Евреи во 1943 година како кулминација на драмскиот заплет.
„Она што на Ценевски секогаш му поаѓаше од рака – најмногу поради неговиот неприкосновен и особен сензибилитет – беа умешноста и силата на внатрешното, иманентното кадрирање на филмската слика, како и умешноста на рафинираниот однос со другите филмски елементи – без разлика дали тие отсликуваат и прикажуваат сурово насилство или идеолошки судири. Впрочем – грубоста, очајот, немирот, бесот итн. – во филмовите на Ценевски секогаш успеваат да се стекнат со длабока внатрешна рамнотежа, така што при гледање на филмот, тие не секогаш нужно асоцираат на ужас – туку повеќе асоцираат на самиот живот – во сета своја целосност и полнотија. Нему му успевше, и тоа не пластично, туку ументички слоевито и длабоко, да отвори простор за триумф на човековата слобода и на вистинските хумани вредности“ – ќе истакне Маријана Терзин-Стојчиќ од Југословенска кинотека, Белград, во својот освртот за ликот и делото на Ценевски по повод смртта на режисерот во 2019 година во списанието „Кинопис“.
Кирил Ценевски беше добитник и на награди со кои домашната културна јавност го валоризира неговото творештво – Државната награда „11 Октомври“ во 1972, „Златниот објектив“ на Кинотеката на СР Македонија во 2013 година за посебен придонес во развојот на македонската кинематографија, како и „Златната ѕвезда на македонскиот филм“, истата година, доделена од Друштвото на филмски работници во рамки на ИФФК „Браќа Манаки“ во Битола.
Во 2019 година Кинотеката објави ДВД издание со четирите дигитално реставрирани играни филмови на Ценевски.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
![](https://makfax.com.mk/wp-content/uploads/2022/08/makfax_logo_350px.jpg)
Култура
Изложба на македонскиот сликар Стефан Хаџи-Николов во Крива Паланка
![](https://makfax.com.mk/wp-content/uploads/2024/06/thumbnail_b7e07bee-f891-44b8-ae57-093748b22b8e.jpg)
Самостојна изложба на познатиот македонски сликар Стефан Хаџи-Николов ќе биде отворена во сабота, 29 јуни, во галеријата на ЛУ Градски музеј Крива Паланка, со почеток во 20,00 часот.
Изложбата е на иницијатива на Градскиот музеј кој од оваа година започнува со организирање годишни изложи на по еден учесник на Меѓународната ликовна колонија „Свети Јоаким Осоговски“, што се одржува во истоимениот манастриски комплекс.
Стефан Хаџи-Николов е долгогодишен учесник на колонијата и член на Организацискиот одбор, со кого започнува серијата изложби во локалната музејска установа. Член е на ДЛУМ од 1984 година, досега има реализирано повеќе од 75 самостојни изложби и над 100 групни изложби во земјата и странство. Добитник е на бројни награди и признанија меѓу кои и највисоките државни награди и тоа: „23-ти Октомври“ за долгогодишни остварувања во културата и уметноста и „13-ти Ноември“ за долгогодишни високи остварувања во сликарството. Ги има добиено и наградите „Климент Охридски“, „Вангел Коџоман“, „Константин Мазев“, „Лазар Личеноски“, а особено се издвојува наградата „Златни феномени“, доделена од бугарската асоцијација „Феномени“ (АСФЕН). Хаџи-Николов е првиот Македонец кому му е доделена оваа награда , врачена на неговата изложба во софискиот центар „ЦУМ“ во 2002 година.
Изложбата на Стефан Хаџи-Николов е дел од богатата програма на манифестацијата „Крива Паланка –Град на културата2024“.
Култура
Тартиф во режија на Андреј Цветановски премиерно во Тетовскиот театар
![](https://makfax.com.mk/wp-content/uploads/2024/06/tartif-2.jpg)
На 28 и 29 јуни во 20 часот во Тетовскиот театар премиерно ќе биде одиграна претставата Тартиф според Молиер, а во режија и адаптација на Андреј Цветановски.
Претставата изобилува со визуелни слики и емотивни конфликти меѓу ликовите. Самиот Молиер важи за еден од најзанчајните автори на класичната драматургија и е предизвик за целата екипа, која работеше на ова дело интензивно, вдахнувајќи креативен печат и убава енергија.
„Силните луѓе создаваат мирни времиња. Мирните времиња создаваат слаби луѓе. Слабите луѓе создаваат тешки времиња. Тешките времиња создааваат силни луѓе. И така се во круг. Низ оваа максима се обидовме да ја погледнеме вечната тема на најголемиот лицемер во класичната драматургија, Тартиф. Но дали е тој лицемерот или луѓето кои зависат од неговата способност? Низ силна и емотивни ситуации се случува трилер претстава која се заснова на замрсените односи на една фамилија, и нивната постојана опсесија за богатство. Низ сите тие ликови и нивните завери ја осовременивме и донесовме во денешни услови приказната распадот на фамилијата, а со тоа и на системот. Дали компанијата беше во постојан пад и пред да се појави Тартиф? Дали корените на фамилија Пернел се распаѓаат од мирните времиња во кои живее новата аристократија?“, изјави режисерот на претставата, Андреј Цветановски.
Во претставата играат: Тартиф – Ѓорѓи Нешкоски; Оргон – Петрит Незири; Елмира – Миа Кантарџиева – Петровска; Дорина – Марија Цветановска; Дамис – Марко Богдановски; Клеант – Арѓенд Хасани; Маријана – Ирена Мирческа; Валер – Абдула Османи; Пернел – Берат Салиу; Лојал – Шкумбин Зеќири.
Сценографијата ја потпишува Сергеј Светозарев, костимите се дело на Медина Хоџа, додека зад музиката стои Димитар Андоновски.
Проектот е подржан во годишната програма на Министерството за култура и е втора премиера од програмата на Тетовскиот театар за оваа година, после премиерата Пациентот на Фројд од Миро Гавран во режија на Гент Чајани.
Култура
Месец јули во Кинотека – фокус на македонскиот игран филм
![](https://makfax.com.mk/wp-content/uploads/2017/06/filmy-kotorye-izmenili-moyu-zhizn-kinoteka.jpg)
Легендарните ЛЕБ И СОЛ имаат композиција која никако не се заборава. Станува збор за вечната хит нумера од нивната дискографија СКОПЈЕ. Скопје има микро клима – изгор лето, кочан зима. Стихот изгор и тоа како го чуствуваме. Токму затоа КИНОТЕКА НА МАКЕДОНИЈА нуди релаксација, а истовремено и интелектуален стимул. На летната кино сцена, во добропознатиот манир на МИРНО ЛЕТО, месецов ќе бидат прикажани остварувања од нашата национална кинематографија, со постар, но и со понов датум на реализација.
Ќе се прикаже и филмот ЖЕД, на исто така легендарниот и наш филмски и театарски режисер, Димитрие Османли. Тоа е втор долгометражен игран филм во продукција на Филмско студио – Скопје и на дистрибутерската куќа „Македонија филм“. Еден од најугледните филмски критичари во светот, Роналд Холовеј, во специјалното издание на Кинотеката на Македонија на англиски јазик „Kino – Macedonian film“, за ЖЕД оценува дека се работи за „пофален одговор“ на македонската кинематографија на интернационалниот успех на југословенскиот „црн бран“… Не смее да се изостави ниту проекцијата на ВОЛЧЈА НОЌ, во режија на Франце Штиглиц и според сценарио на македонскиот писател Славко Јаневски. Токму ова остварување е вториот гран филм во историјата на седмата уметност кај нас.
Во рамките на месечнава понуда, на летната кино сцена МИРНО ЛЕТО, ќе се прикажат и квалитетните современи остварувања како фестивалскиот миленик ИСЦЕЛИТЕЛ, ДОМАЌИНСТВО ЗА ПОЧЕТНИЦИ, РУГАЊЕ СО ХРИСТА, хитот на кино благајните БАЛ-КАН-КАН, култниот постмодерен омнибус СКОПЈЕ РЕМИКС.
Средината на овој месец е резервирана за содржините селектирани од филмскиот фестивал СИНЕДЕЈС.
Репертоарската понуда се заокружува со прикажувањето на филмските материјали кои се однесуваат на земјотресот што го зафати нашиот главен град во 1963-та, како и со промоцијата на „Македониум: Драматургија на недовршеното“. Тоа е колаборативен филм на режисерката Теона Стругар Митевска и уметниците Христина Иваноска и Јане Чаловски, работен врз основа на истоимената книгата на Иваноска и Чаловски, која се фокусира на приказната за „Македониум“, најистакнатиот меморијален комплекс изграден во социјалистичка Македонија.
Токму оваа месечна понуда на КИНОТЕКА покажува дека нашата кинематографија и тоа како има значајни дела, наслови кои предизвикуваат своевиден земјотрес, на емоции, на впечатоци. Пред сè, тие претставуваат извор на инспирација за помладите, а благопријатен флешбек за постарите кино-проследувачи.