„Блу Ориџин“, вселенската компанија на основачот на „Амазон“, Џеф Безос, успешно ја лансираше својата џиновска ракета „Њу Глен“, што претставува клучен момент за компанијата. Ракетата полета од Флорида, носејќи два сателити на НАСА на долго патување до Марс, и за прв пат компанијата успеа безбедно да ја слета првата фаза од ракетата на офшор платформа. Двојниот подвиг претставува голем чекор напред во напорите на „Блу Ориџин“ да стане сериозен конкурент на „СпејсИкс“, објавува CNN.

Ракетата „Њу Глен“ полета од вселенската станица „Кејп Канаверал“ непосредно пред 16 часот по локално време во четвртокот. Лансирањето на мисијата, наречена „Ескапејд“, првично беше закажано за недела, но беше одложено поради лоши временски услови. По успешното полетување, „Блу Ориџин“ постигна уште една клучна цел: првата фаза од ракетата, позната како бустер, успешно слета на офшор платформа наречена „Џеклин“ по мајката на Безос.

pic.twitter.com/tcU5bePWbL

— Jeff Bezos (@JeffBezos) November 14, 2025

Ова е огромно достигнување за компанијата, особено по неуспешниот обид за слетување за време на нејзиниот прв лет во јануари. Во тој момент, моторите не успеаја да се рестартираат за слетувањето, но инженерите се чини дека го решија тој проблем во текот на изминатите десет месеци. Можноста за повторна употреба на првата фаза од ракетата е клучна за деловниот модел на компанијата бидејќи значително ги намалува трошоците за лансирање, стратегија што ја усоврши нејзиниот главен конкурент, SpaceX.

New Glenn испорача два сателити во вселената за мисијата Escapade, која има една од највозбудливите мисии од сите – истражување на Марс. Но, нивниот пат до Црвената планета ќе биде индиректен. Сателитите прво беа испратени во Lagrange Point 2 (L2), гравитациски стабилна точка во вселената на околу 1,5 милиони километри од Земјата, каде што ќе „чекаат“ вистински момент за да го продолжат своето патување.

Кон крајот на 2026 година, кога Марс и Земјата ќе бидат во оптимална позиција, сателитите ќе го напуштат L2 и ќе се упатат кон нивната крајна дестинација. Се очекува тие да влезат во орбитата на Марс во септември 2027 година. Дури тогаш ќе започне нивната научна мисија: проучување на атмосферата на Марс за да се открие зошто планетата ја изгубила својата густа атмосфера пред милијарди години и мерење на нивоата на зрачење, што е клучно за идните човечки мисии.

„За време на мисијата Ескапејд, двата сателити истовремено ќе ја измерат речиси целата горна атмосфера и магнетосфера на планетата, на надморски височини помеѓу приближно 160 и 10.000 километри“, се вели во соопштението од Универзитетот во Калифорнија, Беркли, кој ја води мисијата. „Координираните набљудувања од повеќе точки се неопходни за разоткривање на синџирот на причина и последица во системот.“

Фото: принтскрин

Вчера во близина на Сењ, Хрватска се урна турски противпожарен авион, при што загина пилотот. Контактот со авионот AT802, во сопственост на турската Генерална дирекција за шумарство (OGM), беше изгубен во четврток вечерта, а министерот Ибрахим Јумакли подоцна го потврди трагичниот исход.

Детали за летот и несреќата
Според соопштението на Министерството, објавено од турските медиуми, два противпожарни авиони AT802 полетаа од Чанаккале во среда, 12 ноември, за Загреб за закажано одржување. Поради лошите временски услови, тие беа принудени да ја поминат ноќта на аеродромот во Риека.

Летот за Загреб продолжи во четврток во 17:38 часот по турско време, но поради ново влошување на времето, тие одлучија да се вратат во Крк, каде што се наоѓа аеродромот Риека. По враќањето на аеродромот во Риека, тие влегоа во облаци на надморска височина од 1500 метри. Едниот авион успеа да помине низ нив и успешно слета, но радио-контактот со другиот беше изгубен во 18:25 часот.

Веднаш започна операција за пребарување и спасување во координација со хрватските власти, соопшти турското министерство.

Хрватската агенција за истражување на воздухопловни, поморски и железнички несреќи, исто така, ја пријави несреќата.

„На 13 ноември 2025 година, околу 16:53 часот по локално време, во близина на Криви Пут беше пријавен падот на авионот „Ер Трактор“ АТ 802, со ознаки OR 2025. Авионот летал по кружна рута од аеродромот Риека до Загреб и назад.

Агенцијата за истражување на воздухопловни, поморски и железнички несреќи беше известена за инцидентот веднаш по настанот од страна на OKC-MUP и, во согласност со одредбите од Регулативата (ЕУ) бр. 996/2010, започнува безбедносна истрага“, се вели во соопштението на Агенцијата.

Пронајдени остатоци, потврдена е смртта

Министерот за земјоделство и шумарство, Ибрахим Јумакли, објави дека спасувачките екипи ги пронашле остатоците од исчезнатиот авион. „Остатоци од противпожарниот авион на нашата Генерална дирекција за шумарство, со кој беше изгубен контактот, беа пронајдени во близина на градот Сењ во Хрватска. Изразувам сочувство до семејството и најблиските на нашиот пилот кој загина во оваа тешка несреќа. Нека почива во мир. Сочувство до нашата шумарска организација и до сите наши луѓе“, рече министерот Јумакли.

Откриен идентитетот на пилотот
Генералниот директор на Дирекцијата за шумарство, Бекир Карачабеј, го потврди идентитетот на загинатиот пилот.

„По полетувањето од аеродромот во Риека, радиоконтактот со авионот беше изгубен поради лоши временски услови. Остатоци беа пронајдени во близина на Сењ. Во операцијата за пребарување и спасување предводена од Хрватскиот центар за контрола на воздушниот сообраќај (ATC), беше утврдено дека нашиот пилот Хасан Бахар загинал. Му посакувам Божја милост на нашиот маченик и изразувам сочувство до неговото ожалостено семејство и нашата организација“, рече Карачабеј во објава на социјалните мрежи.

Пилотот веќе преживеал една несреќа
Според турските медиуми, пилотот Хасан Бахар веќе преживеал авионска несреќа на крајот на август оваа година.

На 29 август, тој учествувал во гаснење на пожар во населбата Јатаган во Мугла, кога неговиот противпожарен авион се урна. Бахар потоа била извлечена од остатоците како повредена, но го загубила животот во вчерашната несреќа во Хрватска.

фото: принтскрин

Јапонија ќе претрпи „катастрофален пораз“ од кинеската војска ако се обиде да употреби сила за да интервенира над Тајван, соопшти денес кинеското Министерство за одбрана, интензивирајќи ја својата реторика во врска со изјавите на јапонскиот премиер Санае Такаичи за островот, објави Ројтерс.

Такаичи предизвика дипломатски спор со Пекинг откако минатата недела му кажа на парламентот дека кинескиот напад врз Тајван може да претставува „ситуација што го загрозува опстанокот“ за Јапонија и може да предизвика воен одговор од Токио.

Врвниот кинески дипломат во Осака ја сподели веста за забелешките на Такаичи за Тајван на мрежата X и коментираше дека „валканиот врат што се турка себеси треба да биде пресечен“, што ја поттикна јапонската амбасада во Пекинг да поднесе протест до кинескиот заменик-министер за надворешни работи Сун Веидонг.

Портпаролот на кинеското Министерство за одбрана Џијанг Бин рече дека зборовите на Такаи се исклучително неодговорни и опасни.

„Доколку јапонската страна не ги научи лекциите од историјата и се осмели да преземе ризици, или дури и да употреби сила за да се меша во прашањето за Тајван, ќе претрпи катастрофален пораз од Народноослободителната армија, која е силна како челик, и ќе плати висока цена“, рече Џијанг во соопштението.

Во меѓувреме, јапонскиот радиодифузер НТВ денес објави дека кинеската амбасада во Токио им наредила на своите вработени да избегнуваат излегување поради загриженост за зголемување на антикинеските чувства.

На редовната прес-конференција, главниот портпарол на јапонската влада, Минору Кихара, го повтори ставот на земјата за Тајван, велејќи дека Токио сака мирно решавање на проблемот преку дијалог.

Фото: принтскрин