Ако Доналд Трамп ја повлече американската поддршка за Украина, Европа сама нема да може да ја пополни празнината, предупреди Володимир Зеленски пред, според него, најважната дипломатска посета од почетокот на руската инвазија пред три години.

„Има гласови кои тврдат дека Европа би можела да понуди безбедносни гаранции без Американците, а јас секогаш велам не“, рече украинскиот претседател во едночасовното интервју за Гардијан во претседателската палата во Киев.

„Безбедносните гаранции без Америка не се вистински безбедносни гаранции“, додаде тој.

„Оние кои ни помагаат да ја спасиме Украина ќе имаат можност да учествуваат во нејзината реконструкција, заедно со нивните компании и украинските компании. Ние сме подготвени да разговараме за сите овие детали“, рече тој.

Зеленски оваа недела ќе отпатува на Минхенската безбедносна конференција, каде што очекува да се сретне со американскиот потпретседател Џ. Венс, еден од најнепријателските членови на внатрешниот круг на Трамп кон Украина. На минатогодишната конференција, Венс, тогашен сенатор, одби да се сретне со Зеленски, а претходно изјави дека „не се грижи многу за тоа што ќе се случи со Украина, на овој или оној начин“.

Зеленски, исто така, планира состаноци со други членови на тимот на Трамп и влијателни сенатори во Минхен, но „се уште не одредил датум“ за средбата со Трамп, рече тој, иако неговиот тим работи на тоа. Трамп во текот на викендот рече дека најверојатно ќе се сретне со Зеленски оваа недела, а можно е украинскиот претседател да лета од Минхен до Вашингтон.

„Се надеваме дека нашите тимови ќе се договорат за датумот и распоредот за состаноци во САД; штом тоа е договорено, јас сум подготвен“, рече тој.

Во интервју за Фокс њуз емитувано во понеделникот вечерта, Трамп рече дека САД потрошиле стотици милијарди долари за Украина во изминатите неколку години. „Можеби ќе склучат договор, можеби не. Можеби ќе биде руски, можеби не, но ги вложивме сите тие пари и јас реков дека ги сакам назад“, рече Трамп.

Затоа, покрај веќе познатите пораки на Зеленски за геополитичките и моралните ризици од дозволувањето на Русија да надвладее, сега е додадена и нова порака, по мерка на американскиот претседател. Клучната идеја е дека САД ќе добијат приоритетен пристап до украинските „ретки метали“, што го разбуди интересот на Трамп, а тој неколкупати ја споменуваше оваа тема во последните медиумски настапи.

Зеленски рече дека идејата му ја кажал на Трамп уште во септември, кога се сретнале во Њујорк, и дека планира да претстави „подетален план“ за можностите за американските компании во повоената реконструкција на Украина и експлоатација на природните ресурси на Украина.

Украина ги има најголемите резерви на ураниум и титаниум во Европа, рече Зеленски, нагласувајќи дека „не е во интерес на САД“ овие резерви да паднат во рацете на Русија и потенцијално да бидат споделени со Северна Кореја, Кина или Иран.

„Ние не зборуваме само за безбедност, зборуваме и за пари… Вредни природни ресурси кои можеме да им ги понудиме на нашите партнери можности за инвестирање кои не постоеја порано… За нас тоа значи нови работни места, а за американските компании значи профит“, рече тој.

Зеленски истакна дека континуираната воена помош на САД е од клучно значење за безбедноста на Украина, наведувајќи го примерот на американските системи за противвоздушна одбрана Патриот.

„Само Патриот може да не заштити од сите видови ракети. Има и други системи во Европа, но тие не можат да обезбедат целосна заштита. Дури и од овој мал пример, јасно е дека без Америка, безбедносните гаранции не можат да бидат целосни“, рече тој.

Првите недели од претседателствувањето на Трамп веќе донесоа многу загриженост кај Украинците. Глобалното суспендирање на проектите на УСАИД, кое запре стотици организации кои работат во Украина во различни области, од помагање на воените ветерани до училишта и засолништа, предизвика немири. Трамп, исто така, во интервју за „Њујорк пост“ за време на викендот призна дека веќе разговарал со Путин по телефон во обид да започне преговори.

Зеленски рече дека е многу важно американскиот претседател прво да се сретне со украинската делегација пред средбата со Путин, но тој не сака да го критикува Трамп за неговите нејасни изјави.

„Очигледно е дека не сака сите да ги знаат деталите, а тоа е негова лична одлука“, рече тој.

Зборувајќи за суспензијата на програмата УСАИД, Зеленски рече: „Нема да се жалиме дека некои програми се замрзнати, бидејќи најважна ни е воената помош, а таа е зачувана, за што сум благодарен… Ако американската страна има способност и желба да ја продолжи својата хуманитарна мисија, ние сме целосно отворени за тоа, а ако не, ќе најдеме свој излез од оваа ситуација“.

Јавните изјави на Трамп за Украина досега беа фрагментирани и честопати контрадикторни, но една тема се издвојува – иако тој сака да постигне договор за ставање крај на војната, верува дека Европа треба да биде одговорна за одржување на мирот потоа.

Како одговор, францускиот претседател Емануел Макрон ја предложи идејата за европски мировни сили кои би можеле да бидат распоредени во Украина по евентуалниот прекин на огнот. Зеленски рече дека таквата мисија може да успее само доколку се изврши во голем обем.

„Кога станува збор за идејата на Емануел, ако тоа е дел од безбедносната гаранција, тогаш да, да има 100-150 илјади европски војници, тогаш да. Но, и тогаш не би биле на исто ниво со руската армија што ни се спротивставува“, рече тој.

Европа е сè уште далеку од тоа да се согласи да распореди борбени сили во Украина, потег со кој Путин веројатно нема да се согласи за време на преговорите. Зеленски рече дека помека мировна мисија најверојатно ќе биде неуспешна, освен ако нема гаранции дека ќе се спротивстави на Русија доколку Москва ги обнови непријателствата.

„Ќе бидам искрен со вас, мислам дека трупите на ОН или нешто слично никогаш не помогнале никому во историјата. Ние навистина не можеме да ја поддржиме таа идеја денес. Ние сме за мировен контингент ако тоа е дел од безбедносната гаранција, но повторно нагласувам дека без Америка тоа е невозможно“, додаде тој.

Ако Трамп успее да ги доведе Украина и Русија на преговарачка маса, Зеленски рече дека планира да и понуди на Русија едноставна размена на територии, откажувајќи се од земјиштето што Киев го држеше во руската област Курск од почетокот на ненадејната офанзива пред шест месеци.

„Ќе размениме една територија за друга“, рече тој, но додаде дека не знае кој дел од окупираната територија Украина ќе побара за возврат. „Не знам, ќе видиме. Но, сите наши територии се важни, нема приоритети“, рече тој.

Додека Зеленски го насочува своето внимание кон добивањето поддршка од Трамп, тој рече дека се уште е рано за конечни проценки на претходната администрација. Односите меѓу Киев и Вашингтон, наводно, се заладиле бидејќи тимот на Зеленски се разочарал од фокусот на Бајден на управување со ризиците од ескалација.

На прашањето дали мисли дека Бајден ќе остане запаметен во историјата како човекот кој помогна да се спаси Украина или како оној кој предоцна одговори на предизвикот од Русија, Зеленски се насмеа и рече дека е „многу тешко“ да се оцени тоа сега.

Тој ја критикуваше првичната неподготвеност на Бајден да и обезбеди оружје на Украина – „неизвесноста ѝ даде дополнителна доверба на Русија“ – но додаде дека Украина е благодарна за сета помош што следеше.

Конечната оценка, рече тој, ќе излезе само со текот на времето: „Историјата покажува дека има многу работи што не ги знаете – што се случувало зад сцената, какви преговори се воделе… Тешко е да се оцени сето тоа денес бидејќи не знаеме сè. Ќе знаеме подоцна, ќе знаеме сè“.