Свет
Кина пронајде извори на енергија доволни за 60.000 години

Кина објави дека направила голем чекор во потрагата по одржливи извори на енергија со откритието што може да го промени глобалниот енергетски пејзаж.
Имено, во рударскиот комплекс Бајан Обо, едно од најважните наоѓалишта на ретки минерали во светот, геолозите идентификувале огромни наоѓалишта на ториум – радиоактивен елемент, кој, според експертите, би можел да ги задоволи енергетските потреби на Кина во следните 60.000 години. Ова откритие од дури милион тони ториум многумина веќе го нарекуваат пресвртница во развојот на нуклеарната технологија и транзиција кон чиста енергија.
Откритието доаѓа во време кога Кина забрзано бара алтернативни извори на енергија за да ја намали зависноста од јаглен, да го стабилизира снабдувањето и да ги намали емисиите на стакленички гасови.
Бидејќи областите богати со ториум се мапирани на дури 234 локации во Кина, Пекинг одлучи да вложи напори во развојот на технологии што би можеле да ја направат основа за идните нуклеарни централи.
Ториумот е радиоактивен елемент, кој се наоѓа во природата во многу поголеми количини од ураниумот. Научниците го гледаа како можна замена за ураниумот во нуклеарните реактори со децении, но само во последните неколку години имаше сериозни инвестиции во развојот на технологии што би можеле да го користат. Главната предност на ториумот е тоа што може да произведе многу повеќе енергија од ураниумот – процените сугерираат дека ториумот има до 500 пати поголем енергетски потенцијал од ураниум-232, кој вообичаено се користи во нуклеарните централи.
Реакторите со ториум произведуваат помалку радиоактивен отпад, побезбедни и постабилни се и носат помал ризик од топење на јадрото. Дополнително, отпадот што се создава со неговото распаѓање е радиоактивен за пократок временски период, така што проблемот со долгорочно складирање на нуклеарниот отпад е значително намален.
За разлика од ураниумот, ториумот не може лесно да се користи за производство на нуклеарно оружје, што го прави поприфатлив од безбедносна перспектива. Конечно, ториумот е пообилен, поевтин за екстракција, а депозитите се порамномерно распоредени во светот.
Ториумот го има и во Европа, иако наоѓалиштата се помали од оние во Азија или Австралија. Во Европа најзастапен е во Норвешка, а значителни количини се откриени и во Финска, Шведска, Франција и во Португалија.
Поголемиот дел од ториумот во Европа се наоѓа во форма на моназитни песоци, кои често се појавуваат заедно со руди од ретка земја и титаниум. Норвешка е особено интересна бидејќи нејзините наоѓалишта се поврзани со големи наоѓалишта на ретки минерали во јужниот дел на земјата.
Иако Европа во моментот нема големи проекти за развој на реактори за ториум како Кина, интересот за ториумот расте токму поради тоа што нуди можност за користење на домашните ресурси за сигурно и стабилно снабдување со енергија, без зависност од увоз на ураниум или фосилни горива.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Зеленски: Подготвени сме да го потпишеме договорот за минералите со САД и да седнеме на преговарачката маса што поскоро

Украинскиот претседател, Володимир Зеленски, изјави дека е подготвен да го потпише договорот за минералите и безбедност со САД и да работи под „силното водство“ на претседателот Доналд Трамп.
Иако призна дека неговата средба со претседателот Доналд Трамп не поминала според планираното, Зеленски ја повтори посветеноста на Украина за мир и го пофали Трамп што и дал ракети „Јавелин“ на украинската војска.
I would like to reiterate Ukraine’s commitment to peace.
None of us wants an endless war. Ukraine is ready to come to the negotiating table as soon as possible to bring lasting peace closer. Nobody wants peace more than Ukrainians. My team and I stand ready to work under…
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) March 4, 2025
Во изјавата објавена на „Икс“, тој рече:
„Би сакал да ја повторам посветеноста на Украина за мир. Никој од нас не сака бескрајна војна. Украина е подготвена да седне на преговарачка маса што е можно поскоро за да се доближи до траен мир. Никој не сака мир повеќе од Украинците. Мојот тим и јас сме подготвени да работиме под силно водство на претседателот Трамп за да постигнеме мир што ќе трае“.
„Подготвени сме да работиме брзо за да ја завршиме војната, а првите чекори би можеле да бидат ослободување на затвореници и прекин на огнот во воздухот – забрана за ракети, беспилотни летала со долг дострел, бомби насочени кон енергија и друга цивилна инфраструктура – и итен прекин на огнот на море, доколку Русија го стори истото. Тогаш сакаме брзо да поминеме низ сите следни фази и да работиме со САД за да постигнеме силен конечен договор.
Навистина цениме колку Америка направи за да и помогне на Украина да го зачува својот суверенитет и независност. И се сеќаваме на моментот кога ситуацијата се промени кога претседателот Трамп и даде „Јавелин“ на Украина. Ние сме благодарни за тоа.
Нашиот состанок во Вашингтон, во Белата куќа во петокот, не помина според планираното. Жал ни е што се случи тоа. Време е да се постават работите на место. Би сакале идната соработка и комуникација да биде конструктивна.
Што се однесува до договорот за минерали и безбедност, Украина е подготвена да го потпише во секое време и во секој погоден формат. Овој договор го гледаме како чекор кон поголема безбедност и солидни безбедносни гаранции и искрено се надевам дека ќе функционира ефективно“, рече тој.
Претходно денес САД ја запреа финансиската поддршка за Украина.
Регион
ЕУ: Американските санкции кон Канада и Мексико ја загрозуваат економската стабилност

Европската Унија изрази длабоко жалење поради одлуката на САД да воведат царини за увоз од Мексико и Канада велејќи дека тоа „ризикува да ја наруши светската трговија и да ја загрози економската стабилност на двете страни на Атлантикот“.
„ЕУ цврсто се противи на протекционистичките мерки, кои ја поткопуваат отворената и фер трговија. Ги повикуваме САД да го преиспитаат својот пристап и да работат кон кооперативно, засновано на правила решение, кое ќе биде од корист за сите страни“, рече Олоф Гил, портпарол за трговија на Европската комисија, во денешната изјава.
Доналд Трамп ја исполни својата закана дека ќе воведе високи царини на три од водечките трговски партнери на САД, при што тарифите за Канада и Мексико стапија во сила денеска. Ова предизвика брза реакција од Пекинг и Отава.
Поради зголемените стравувања од трговски војни, берзите во Азија и Европа паѓаат.
Овие царини ризикуваат да ја нарушат глобалната трговија, да им наштетат на клучните економски партнери и да создадат непотребна несигурност во време кога меѓународната соработка е потребна повеќе од кога било, изјави портпаролот на Европската комисија.
„Мексико и Канада не се само блиски сојузници на ЕУ, туку и витални економски партнери“, рече тој додавајќи дека овие царини се закана за „длабоко интегрираните синџири на снабдување и инвестициските текови“.
Европа е под закана и од американските санкции. Европската комисија предупреди дека ќе реагира цврсто и веднаш на новите мерки на американскиот претседател, кои би биле насочени против неа.
Свет
Фон дер Лајен: ЕУ има два можни пата пред себе

Во новиот геополитички контекст Европа се соочува со два пата по кои може да оди – да продолжи како досега или да го искористи моментот и да ги мобилизира огромните ресурси што ги има за одбрана на демократијата, нагласи претседателката на ЕК, Урсула фон дер Лајен, во писмото до лидерите на земјите членки на ЕУ.
„Има два можни пата пред нас. Првиот е да го поминеме овој период со усвојување менаџерски пристап, кој ни овозможува да дејствуваме на ситуацијата на теренот, во Украина или на друго место, поединечно или постепено“, им напиша Фон дер Лајен на лидерите на ЕУ пред вонредниот самит, кој ќе се одржи в четврток, посветен исклучиво на европската одбрана и на поддршката за Украина.
„Втората е да ја искористиме можноста, да ги мобилизираме огромните ресурси што ги има Европа, да го повикаме нашиот колективен дух да ја одбраниме демократијата. Верувам дека втората опција е нашиот единствен избор. Тоа е, во крајна линија, нашата цел“, се вели во писмото.
Taa вели дека втората опција бара ослободување на европскиот индустриски и производствен капацитет и негово фокусирање на безбедноста. „Безбедноста е она на што почива нашиот просперитет и од што зависи нашата слобода. Затоа мораме да воспоставиме пречка против оние што сакаат да ни наштетат“, се наведува во писмото.
Претседателката на Комисијата наведува дека Европа многу им е благодарна на Соединетите Американски Држави за поддршката и улогата што ја имаа за нивната безбедност во текот на децениите.
„Како претседателка на Комисијата, силните односи со САД се една од моите главни цели, билатерално и преку групата Г7“, посочува таа додавајќи дека контекстот во кој се наоѓаме денес радикално и драстично се менува.
„Темлите врз кои беше изграден целиот повоен европски политички и економски поредок се разнишани до срж. А кога европскиот поредок е разнишан, историјата нè учи дека целиот меѓународен систем може да се дестабилизира“, се наведува во писмото на Фон дер Лајен.
Во своето писмо до лидерите на земјите членки претседателката на Комисијата наведе план од пет точки за вооружување на Европа, кој може да мобилизира речиси 800 милијарди евра.
Најголем дел од оваа сума, околу 650 милијарди евра, би обезбедиле земјите членки од своите буџети, а преостанатите 150 милијарди би ги обезбедиле преку заедничко задолжување.