Македонија
„Дали е потребен Закон за Уставниот суд?“ – отворена јавна дебата
Уставниот суд денеска организираше тркалезна маса на тема „Дали е потребен Закон за Уставниот суд?“, со што официјално ја отвори јавната дебата за потребата од донесување на посебен закон што би го регулирал работењето на Судот.
На настанот учествуваа уставните судии, претседателката на Република Северна Македонија, Гордана Сиљановска-Давкова, претставници на дипломатскиот кор, професори по уставно право и експерти од граѓанскиот сектор.
Тркалезната маса е организирана во рамките на ИПА 3 проектот „Зајакнување на капацитетите на Уставниот суд за оценување на уставноста и законитоста на донесените правни акти и заштита на човековите права“, финансиран од Европската Унија и спроведуван од конзорциумот ICE EEIG и Expertise Advisors.
Претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски, во своето обраќање ја нагласи потребата од донесување на Закон за Уставниот суд со кој ќе се регулираат клучните правни прашања и ќе се обезбеди самостојноста на Судот. Тој истакна:
„Потребно е да се интервенира во Уставот и да се предвиди уставен основ за Закон за Уставен суд, донесен со дво-третинско мнозинство. Ваквиот мој став е во линија со Мислењето на Венецијанската комисија по однос на предложените седум нацрт-амандмани на Уставот од 2014 година. Да се донесе уставен закон по примерот на хрватскиот закон за Уставен суд. Овој закон би го конкретизирал терминот „истакнат правник“, потоа начинот на избор на уставните судии. Јас сум отворен поборник седниците да се прикажуваат во живо на ТВ, за да разберат граѓаните како ги носиме одлуките, да нè запознаат и слушнат како размислуваме. Клучна е административната, буџетската и статусната самостојност и независност на судот која би се уредила со Закон.“
Претседателката, Гордана Сиљановска-Давкова, нагласи дека реформата на Уставниот суд е одамна задоцнета и неопходна:
„Јас сум за поширока надлежност на Уставниот суд, но тоа не може да се регулира со закон, бидејќи и да носиме закон за Уставен суд треба да интервенираме во Уставот. Можеме ние да го читаме како сакаме членот 113, меѓутоа јасно е таму дека акт за Уставниот суд не значи закон, бидејќи Уставниот суд не може да донесе Закон, тоа треба да го направи Парламентот. Денеска сум посреќна, кога гледам дека на некој начин пробива општоприфатениот став дека ни е потребен похрабар однос кон Уставниот суд, за да може тој да биде похрабар во односот кон трите власти, а исто така похрабар кон заштитата на човековите слободи и права.“
Амбасадорот на Европската Унија, Н.Е. Михалис Рокас, ја истакна важноста на реформите за владеењето на правото и демократијата:
„Зајакнувањето на Уставот не е само формално барање за членство во ЕУ, тоа е стратешка инвестиција во фер пристапот и владеењето на правото — нешто што им е потребно на граѓаните.
Тоа е реформа во која Уставниот суд треба да одигра многу важна улога. Од тие причини ЕУ го поддржува Судот во неговата работа и ги зајакнува неговите капацитети. Ја поддржуваме Северна Македонија да изгради силни, независни и кредибилни институции.“
Амбасадорката на СР Германија, Н.Е. Петра Дрекслер, ja повтори поддршката за секој напор за јакнење на институциите што ја штитат демократијата и основните слободи:
„Во Германија, Федералниот уставен суд е институција која ужива висока доверба кај граѓаните и која одигра витална улога во јакнењето на демократијата по Втората светска војна. Исто така, вашиот Уставен суд може да стане столб на доверба, независност и заштита на правата.
Силен и независен Уставен суд е клучен за владеењето на правото и за заштитата на човековите права.”
Амбасадорката на САД, Н.Е. Анџела Прајс Агелер, потенцираше дека ќе продолжат да го поддржуваат зајакнувањето на судството и Уставниот суд како чувари на човековите права:
„Независниот Уставен суд е еден од столбовите на демократијата и владеењето на правото. Кога судовите се силни, независни и транспарентни, тие не само што ја штитат слободата и правата на поединците, туку градат и доверба на јавноста во институциите.
Во САД, вербата во независно судство е основен принцип кој ја одржува демократијата жива, и среќни сме што можеме да ја поддржиме Северна Македонија на истиот пат.“
По воведните излагања, на тркалезната маса следуваше повеќечасовна експертска дебата на која беше презентирана Студија која е изработена од страна на тројцата правни експерти ангажирани од ИПА 3 проектот, Карстен Манке, Мартин Сопронов и Маргарита Цаца Николовска. Свое обраќање имаа и судиите на Уставниот суд, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева и проф. д-р Ана Павловска-Данева.
Своите експертски видувања ги споделија и професорите по уставно право, проф. д-р Татјана Каракамишева, проф. д-р Денис Прешова, проф. д-р Јетон Шасивари и проф. д-р Рената Тренеска Дескоска, а се вклучија и претставници од граѓанскиот сектор, Дарко Аврамовски од „Коалицијата – Сите за правично судење“ и Бојан Трпевски од Македонското здружение на млади правници.
Дебатата придонесе кон продлабочување на јавната дискусија за можностите и моделите за идно законско регулирање на Судот, во насока на јакнење на владеењето на правото и заштитата на човековите права во Република Северна Македонија.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Од ВМРО-ДПМНЕ велат дека планот за управување со квалитетот на воздухот во Скопје ќе го спремаат докажани експерти
Имплементацијата на мерки кои ќе бидат предвидени во План за управување со квалитетот на воздухот во Скопје ќе го спремаат експерти со докажано искуство и успешни проекти позади нив, а не ПР кампањџии, се вели во соопштението од Советничка група на ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата на Град Скопје.
Мерките од овој план ќе бидат поддржани од градските власти и ќе се бара мерливост на резултатите и отчетност во реализацијата.
За дел од мерките ќе бараме помош при финансирањето, а дел од мерките од овој план ќе се финансираат од пари на граѓаните и тие не смее веќе да се трошат како до сега, во проекти со сомнителен квалитет, без мерливи резултати и подготвувани од аматери.
Прашањето на чистиот воздух е прашање на нашето здравје. А нашето здравје и здравјето на нашите деца нема да им го довериме на оние кои својот успех го мерат само во бројот на лајкови кои ловат во матното поле на паниката која ја создаваат кај граѓаните, туку во мерливи резултати.
Прашањата поврзани со квалитетот на воздухот ќе ги решаваме со вклученост на вистински стручњаци, затоа што се работи за здравјето на нашите деца, а не на кариерата на некој опозициски советник.
Светските примери на градови кои влегле во борбата со аерозагадувањето и успешно се борат, покажуваат дека посветената борба трае долги години и не започнува со ПР акции на денот кога воздухот е најзагаден, туку со систематски поставен План за управување со квалитетот на воздухот и имплементација на неговите мерки.
Македонија
Сиљановска Давкова: Турската заедница има значаен придонес во сите сфери на општествениот развој на државата
Уште од формирањето на македонската држава е не само гарантирано, туку и практично овозможено правото на образование на турски јазик, како неразделно од етничкиот и културниот идентитет на Турците, рече претседателката Гордана Сиљановска-Давкова денеска во обраќање на приемот, којшто по повод 21 Декември, Денот на наставата на турски јазик, го организираше Сојузот на турски невладини организации во Македонија – МАТУСИТЕБ, со поддршка на Турската агенција за соработка и координација – ТИКА.
Сиљановска Давкова истакна дека македонската држава отсекогаш ги препознавала различните идентитети, вклучително и турскиот, како вредност, сила и предност.
– Со обезбедување не само индивидуални, туку и колективни права коишто, денес, ги надминуваат стандардите на многу високоразвиени демократии, успеавме да изградиме демократски модел на соживот! Сепак, свесна сум дека во реалната/практичната примена на уставно утврденото право на образование на турски јазик постојат недорешени прашања и потешкотии, но и решеност и подготвеност за нивно надминување преку координирана, одговорна и ефикасна соработка меѓу локалната самоуправа и централните институции, рече претседателката Сиљановска Давкова.

Нашите сограѓани од турско потекло овде, како и лицата од македонско потекло коишто живеат во Република Турција, наведе претседателката, се најцврстата човечка врска меѓу нас и пријателската Република Турција.
– Вие сте најсилната алка на македонско-турските односи. Верувам дека во периодот што следи, заедно со претседателот на Република Турција, господинот Реџеп Таип Ердоган, ќе продолжиме да ги продлабочуваме овие односи во духот на пријателството и на меѓусебната почит, подвлече претседелката Сиљановска Давкова.
Таа посочи дека празниците како овој не се само повод за радост и свеченост, туку и моменти кога повторно се потсетуваме на нашите обврски кон општеството и државата во којашто живееме.

– Основачот на модерна Турција и син на македонската држава, големиот Мустафа Кемал Ататурк, мудро рекол: „Татковината најмногу ја сака оној што најдобро ја извршува својата должност“. Водејќи се од оваа максима, нашата заедничка должност е јасна: каде и да се наоѓаме, што и да работиме, да ја извршуваме својата задача чесно, посветено и одговорно. Само така ќе придонесеме за нејзиниот развој и за нејзиното заслужено место меѓу европските држави, порача претседателката.
Според Сиљановска Давкова, наставниците се особено заслужни за едукацијата на турски јазик на бројни генерации ученици, воспитувајќи ги во духот на соживот и одговорност за заедничкиот живот во мултикултурното македонско општество.
Претседателката во обраќањето истакна дека припадниците на турската заедница имаат значаен придонес во сите сфери на општествениот развој на државата, почнувајќи од образованието и културата, до спортот и политиката.
Ја нагласи и важноста на интензивната турско-македонска меѓудржавна соработка и се заблагодари за континуираната турска финансиска подршка, особено преку ТИКА, со чие разбирање и помош се реновираа важни верски објекти, се подобрија здравствените капацитети, се модернизираа научните и образовни инстититуции, се подржааа земјоделските иновации.
За Сиљановска Давкова, сограѓаните од турска припадност, како и турските граѓани од македонско потекло во Република Турција, се најцврстата врска меѓу нас и Република Турција, што мора да се негува и зацврстува.

На настанот се обратија и: Фатих Улусој, турски амбасадор во земјава, Мустафа Шентоп, поранешен претседател на Големото национално собрание на Република Турција, како и организаторот на настанот, Тахсин Ибрахим, претседател на МАТУСИТЕБ, на кои, вклучувајќи ја и претседателката, им беа доделени признанија за истакнатата улога во градењето и зацврстувањето на турско-македонското пријателство.
– Доделените награди на најуспешните ученици на натпреварите во поезија, проза и цртање на Денот на наставата на турски јазик ја потенцираа важноста на знаењето, креативноста, стручноста и компетентноста, без коишто нема прогрес на заедницата, ниту европеизација на државата!, информира Кабинетот на претседателката.
Македонија
Грипот се шири брзо, раст од над 31 проценти за една недела
Во периодот од 8 до 14 декември, во Република Северна Македонија се пријавени 126 случаи на грип и заболувања слични на грип, што претставува зголемување од 31,3% во споредба со претходната недела, покажуваат најновите податоци од здравствените власти.
Најмногу заболени се регистрирани во Тетово (30 случаи) и Куманово (20), а веднаш потоа следи Македонски Брод (18). Во Скопје се пријавени 15 случаи. Иако по број на пријави не е прв, Македонски Брод има највисока инциденца – 178,0 заболени на 100.000 жители.
Според старосната распределба, најзасегната е групата 15–64 години со 97 случаи. Кај лицата над 65 години регистрирани се 16 случаи, додека кај децата бројките се пониски: 7 случаи кај групата 5–14 години и 6 случаи кај 0–4 години.
Во Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) биле тестирани 24 материјали, при што се детектирани 4 позитивни случаи на грип: три Influenza A(H3) и еден Influenza A(H1)pdm09. Дополнително, регистриран е и еден случај на RSV тип B, додека SARS-CoV-2 не е детектиран.
Кумулативно, од почетокот на сезоната 2025/2026, регистрирани се 998 случаи на грип/заболувања слични на грип, што е зголемување од 51,2% во однос на истиот период минатата сезона.
Најголем број пријави има во Гостивар (244) и Куманово (241), а Македонски Брод повторно се издвојува со највисока инциденца – 583,5 на 100.000 жители.
Вакцинацијата против грип останува најсигурна заштита, посочуваат здравствените власти. За сезоната 2025/2026 обезбедени се 80.000 бесплатни четиривалентни вакцини за ризичните групи:
-
лица над 65 години,
-
деца од 6 до 59 месеци,
-
лица со хронични болести,
-
бремени жени,
-
здравствени работници.
Според досегашните податоци, вакцинирани се 78.730 лица (со бесплатни или комерцијални вакцини).
Епидемиолошкиот надзор покажува дека грипот сè уште има спорадична активност низ земјата, а процентот на позитивност е под 10%, што укажува дека сезоната не е во полн интензитет. Сепак, бројот на пријавени случаи постојано расте, па се апелира на зголемено внимание, особено кај ризичните групи.
Министерството за здравство и ИЈЗ препорачуваат:
-
често миење раце,
-
избегнување големи гужви,
-
топло облекување, доволен одмор и внес на течности/витамини,
-
доколку се разболите: останете дома, избегнувајте блиски контакти, покривајте нос и уста при кашлање/кивање и користете заштитна маска при контакт со блиски.

