Свет
Топлотни бранови низ целиот свет: „Многу е рано, не изгледа добро“

Поради неподносливата топлина, Торонто одлучи да ги држи своите градски базени отворени речиси до полноќ. Британците масовно бегаат кон брегот. Французите ги извлекоа вентилаторите од своите подруми за да им помогнат да ги преживеат жешките ноќи. Бројни концерти и спортски настани на отворено се откажани во Холандија. Сето ова покажува дека летото го достигна својот врв – но во однос на календарот, летото штотуку започна.
Топлинските бранови што ги погодија Канада, североисточниот дел на САД и северна Европа во последните денови имаат едно заедничко нешто: доаѓаат невообичаено рано. Временскиот период укажува на поширок тренд поврзан со климатските промени предизвикани од човекот – летните температури влегуваат во јуни порано и се задржуваат подлабоко во септември. Ова го продолжува периодот на потенцијално екстремни временски услови и го зголемува ризикот од топлотен удар, пишува Вашингтон пост.
„Дефинитивно гледаме продолжување на летото во последните месеци“, рече Карло Буонтемпо, директор на Европската служба за климатски промени Коперник. Промената се случува многу брзо.
Помеѓу 1979 и 2000 година, просечната температура на северната хемисфера обично надминувала 21 степен Целзиусов, означувајќи го најтоплиот период од летото, околу 10 јули, и траела околу пет недели, според податоците од Универзитетот во Мејн. Но, минатата година, најтоплата досега, таа просечна температура останала над 21 степен Целзиусов од 13 јуни до 5 септември.
Оваа година можеби сè уште не го следи истото историско темпо – но е неколку недели пред просекот од изминатите децении. Минатата недела, според најновите достапни податоци, просечната температура на северната хемисфера била 20,91 степен Целзиусов. „Во споредба со 20 век, ова е доста невообичаено“, рече Соња Сеневиратне, климатолог во ETH Zurich.
Иако продолженото лето може да звучи привлечно за некои, тоа носи и сериозни здравствени ризици, особено за постарите лица, хронично болните и оние кои не можат да си дозволат да се разладат. Во Европа, смртните случаи поврзани со топлина се зголемија за 30 проценти во последните две децении.
Истражувањата покажуваат дека топлотните бранови што пристигнуваат рано во сезоната можат да бидат поопасни од оние што пристигнуваат подоцна во сезоната, бидејќи телото сè уште не се адаптирало и луѓето не се подготвени да се справат со нив.
Агенцијата за заштита на животната средина на САД вели дека топлотните бранови станале подолги, почести и поинтензивни во последните 70 години. Сезоната во која се можни топлотни бранови, исто така, значително се прошири, од помалку од 50 дена во 1990-тите до 70 дена во 2020-тите.
Температурите над 32,2°C веќе опфатија повеќе земјиште од вообичаеното оваа година. Од почетокот на јануари до средината на јуни оваа година, 163 од 171 ден беа над просекот во однос на површината погодена од таква топлина.
Во јануари, март, крајот на април, мај и почетокот на јуни беа забележани повеќе области погодени од високи температури отколку во која било година од 1980 година, што се совпаѓа со продолжен ран топлотен бран во Јужна Азија.
Топлинските бранови во раните летни денови имаат широк спектар на ефекти – менување на моделите на раст на земјоделските култури, влошување на недостигот на вода и продолжување на сезоната на пожари. Оваа недела, на грчкиот остров Хиос беше прогласена вонредна состојба, а жителите беа евакуирани бидејќи пожарите ги опустошија шумските области, меѓу првите во годината. По години суви и екстремно топли сезони, Грција се подготви со рекорден број пожарникари.
Невообичаено високите температури стигнаа и до Швајцарските Алпи, каде што глечерите почнаа да се топат и да губат маса неколку недели порано од вообичаеното, рече глациологот Матијас Хус, раководител на швајцарската програма за следење на глечерите GLAMOS.
„Дефинитивно не изгледа добро за швајцарските глечери“, напиша Хус на социјалните медиуми.
Топлинските бранови не ги погодуваат само Северна Америка и Европа. Јапонија собори серија дневни рекорди за температура во последните денови. Температурите се исто така далеку над нормалата во Монголија, Русија и западна Кина – некои градови се дури 10°C над просекот.
Научниците јасно го поврзуваат зголемувањето на глобалните температури со емисиите на стакленички гасови што луѓето ги испуштаат во атмосферата – главно од согорување на фосилни горива – во текот на изминатите два века. Емисиите сè уште растат, а темпото на затоплување се забрзува: десетте најтопли години досега се случија во изминатата деценија. Земјата, исто така, заробува повеќе топлина во своите океани, што ги зголемува температурите на морето. А повеќе влага во атмосферата доведува до посилни урагани, циклони и поразорни поплави.
Кога топлотен бран ја погоди Британија пред неколку дена, научниците од групата World Weather Attribution рекоа дека таков настан може да се очекува на секои пет години. Пред индустриската ера, југоисточна Англија би доживеала сличен топлотен бран еднаш на секои 50 години. „Сите податоци покажуваат силно и статистички значајно зголемување на јунските топлотни бранови како што светот се затоплува“, заклучија научниците.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Шефoт на МААЕ: Центрифугите во нуклеарниот комплекс Фордо повеќе не се во функција

Генералниот директор на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), Рафаел Гроси, изјави дека нуклеарната програма на Иран претрпе огромна штета по неодамнешните напади од страна на САД и Израел, пренесува Анадолија.
„Нападите што започнаа на 13 јуни предизвикаа значителна физичка штета на три главни локации: Натанц, Исфахан и Фордо, каде што Иран ги концентрираше поголемиот дел од своите активности за збогатување и конверзија на ураниум“, изјави Гроси за француското радио RFI.
Тој нагласи дека има и други локации кои не биле погодени, но тврди дека штетата е исклучително значајна. „Вистина е дека, со оглед на намалените капацитети, ќе биде многу потешко за Иран да продолжи со темпото со кое работел досега“, истакна тој.
Додаде дека добро ја познава ситуацијата на одредени локации, но повтори дека е потребно инспекторите да излезат на местото на настанот, што не е лесно. Тој особено истакна дека центрифугите на локацијата Фордо повеќе не се во функција.
„Не можеме целосно да процениме, ниту некој може со сигурност да ја каже точната големина на штетата. Но, веќе знаеме дека, со оглед на моќта на тоа оружје и техничките карактеристики на центрифугите, тие повеќе не се во функција. Ова се машини кои бараат прецизно позиционирање, има ротори, делови, па штетата мора да биде целосна“, објасни тој.
Запрашан за одлуката на Иран да ја суспендира соработката со МААЕ, Гроси изрази голема загриженост и рече дека Иран не може еднострано да ја суспендира соработката.
„Присуството на агенцијата во Иран не е чин на добра волја. Тоа е меѓународна обврска. Иран е потписник на Договорот за неширење на нуклеарно оружје и како таков мора да биде предмет на инспекцискиот систем“, рече тој.
Додаде дека ако Иран одбие пристап до инспекторите, апсолутно ќе има последици. На крајот, Гроси рече дека останува разумен и реалистичен, со надеж дека е можно дијалогот да се обнови и инспекциите да продолжат.
Свет
Автобус полн со ученици падна од патот во река во Англија

Утрово околу 10:07 часот, училишен автобус на „Блустар“ што превезувал ученици од средното училиште „Бартон Певерил“ излетал од патот и паднал во реката во Истли. Во моментот на несреќата, во возилото имало 20 лица, односно 19 ученици и возач. Пет лица се хоспитализирани, од кои две со сериозни, но стабилни повреди.
„Сè уште не е познато зошто автобусот излетал од патот. Истрагата е во тек“, рече инспекторот Енди Тестер од полицијата во Хемпшир.
„Можам само да замислам какво застрашувачко искуство мора да било ова за децата и возачот“.
Според изјавите на службите за итни случаи, „бројни ресурси, две хеликоптерски единици, пет амбулантни возила и технички екипи за спасување беа веднаш испратени на терен“. Неколку лица, вклучувајќи го и возачот, беа привремено заробени во возилото, но сите беа успешно евакуирани.
Некои ученици успеаја сами да излезат од превртениот автобус, додека други чекаа помош. Околу 14 лица со полесни повреди беа прегледани и згрижени на лице место. „Беше многу хаотично, но сите служби реагираа брзо и професионално“, рече еден од присутните спасувачи.
Средното училиште Бартон Певерил веднаш отвори информативен центар за родители во The Hub во Бишопстоук и ги повика да не доаѓаат директно на местото на настанот. „Ги молиме родителите за трпение додека не се стабилизира ситуацијата“, соопшти училиштето преку социјалните мрежи.
Полицијата го затвори патот за истрага и отстранување на возилото, а се очекува сообраќајниот дел да остане затворен до пладне. Во спасувањето беа вклучени противпожарни екипи од неколку блиски градови, а граѓаните беа апелирани да ја избегнуваат областа додека трае интервенцијата.
Свет
Папата: Конфликтите на Блискиот Исток беснеат со ѓаволски интензитет

Папата Лав денес изјави дека конфликтите на Блискиот Исток беснеат со „ѓаволски интензитет“ без преседан и повика на поголемо почитување на меѓународното право, обраќајќи се пред католичките бискупи и претставниците на хуманитарните агенции што работат во регионот.
На состанокот одржан во Ватикан, папата рече дека земјите во регионот се „уништени од војни, ограбени од посебни интереси“ и дека „облак од омраза виси над нив, што го оневозможува дишењето на воздухот што е токсичен“.
„Денес, се чини, беснее конфликт полн со насилство и ѓаволски интензитет што не сме го знаеле претходно“, рече тој, додавајќи дека хуманитарната ситуација во палестинската енклава Газа е „трагична и нехумана“.
Лав, кој го наследи папата Франциско на чело на Католичката црква од 8 мај, минатиот месец го повика Израел да дозволи повеќе хуманитарна помош да влезе во Газа. Тој не го спомена Израел во својата денешна изјава.
Папата, кој е роден во Соединетите Американски Држави, не коментираше директно за неодамнешната 12-дневна војна меѓу Израел и Иран во која Соединетите Американски Држави бомбардираа осомничени ирански нуклеарни објекти, но ги повика земјите да покажат поголемо почитување на меѓународното право.
„Навистина е вознемирувачки да се види дека принципот дека „можеби ти дава право“ преовладува во толку многу ситуации денес, сè со цел да се легитимира остварувањето на сопствените интереси“, рече тој.
„Исто така е вознемирувачки да се сфати дека силата на меѓународното и хуманитарното право повеќе не е обврзувачка, туку е заменета со правото да се принудат другите да направат нешто“, додаде папата.