Свет
Комисијата на СЗО: Топлотните бранови повеќе не се климатска закана, туку здравствена криза

Екстремните временски услови што ги засегаат Европа и Централна Азија повеќе не се само климатска закана, туку и сериозен проблем со јавното здравје, предупреди Паневропската комисија за клима и здравје во отворено писмо до владите и здравствените власти на 53-те земји членки на европскиот регион на Светската здравствена организација.
Комисијата вели дека европскиот регион доживува сè почести, интензивни и смртоносни топлотни бранови. Последиците често се скриени во статистиката под причини, како што се срцеви и мозочни удари или респираторни проблеми, но причината, велат тие, е јасна.
Постарите лица, лицата со попреченост, бремените жени, малите деца, работниците на отворено и оние што живеат во лошо изолирани станови се особено изложени на ризик.
Смртните случаи поврзани со топлината се зголемија за 30 % во последните две децении, со повеќе од 100.000 смртни случаи поврзани со топлината регистрирани во 35 европски земји само во 2022 и 2023 година.
Јуни 2025 година беше најжешкиот месец регистриран во Западна Европа, со два силни топлотни брана што пристигнаа пред врвот на летото.
Климатските промени, предупредуваат тие, исто така шират болести што некогаш беа ретки – локално преносливите случаи на денга-треската во ЕУ/ЕЕА се зголемија за 368 % помеѓу 2022 и 2024 година.
Топлотните бранови предизвикуваат пораст на приемите на пациенти, особено со кардиоваскуларни, респираторни и бубрежни проблеми.
Менталното здравје е исто така засегнато – спиењето е полошо, анксиозноста се зголемува, а когнитивната функција ослабува. Луѓето со ментални заболувања се особено ранливи бидејќи некои лекови го отежнуваат регулирањето на телесната температура.
Во исто време здравствените работници се исто така изложени на исцрпеност и прегревање.
Комисијата нагласува дека акциските планови за екстремна топлина спасуваат животи и треба да се спроведат итно, а не за неколку години.
Загадувањето на воздухот предизвикува повеќе од половина милион предвремени смртни случаи во европскиот регион секоја година, главно поради согорувањето фосилни горива. Намалувањето на емисиите значи почист воздух и помалку смртни случаи – повеќе од 5 милиони животи би можеле да бидат спасени на глобално ниво.
Зголемувањето на зелените површини во градовите ја намалува изложеноста на топлина, го подобрува менталното здравје и ги намалува сметките за енергија. Се проценува дека зголемувањето на урбаните зелени површини за 30 % би можело да ги намали смртните случаи поврзани со топлината до 40 %.
Комисијата вели дека ваквите мерки се паметни инвестиции и повикува на редефинирање на економските индикатори за успех, со фокус на здравјето, благосостојбата, праведноста и одржливоста.
„Не можеме да го занемариме здравјето – ниту нашето ниту здравјето на планетата. И двете се непроценливи и двете се изложени на ризик“, се вели во писмото потпишано од 14 члена на комисијата, вклучувајќи поранешни премиери, министри и водечки меѓународни експерти.
Фото: ЕПА
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Денес се очекува важна одлука на НАТО за оружјето за Украина

Американскиот претставник во НАТО, Метју Витакер, изјави дека очекува големи најави од европските сојузници за финансирање на купувањето оружје за Украина преку програмата „ПУРЛ“, која овозможува Киев да набавува оружје од САД со европски средства.
Витакер порача дека системот функционира непречено и ефикасно, додека САД очекуваат зголемени придонеси.
Според Институтот Кил, воената помош за Украина во јули и август била за 43 проценти помала отколку во првата половина од годината.
Во петок, украинскиот претседател Володимир Зеленски ќе се сретне со американскиот претседател Доналд Трамп во Белата куќа, каде ќе разговараат за воздушна одбрана и набавка на оружје со долг дострел.
Свет
Кина уништува десетици илјади мапи кои не го прикажуваат Тајван како дел од нејзината територија

Kинеските царински службеници во источната покраина Шандонг запленија пратка од 60.000 карти наменети за извоз, опишувајќи ги како „проблематични“ бидејќи погрешно го означиле островот Тајван, кој Пекинг го смета за дел од својата територија.
Покрај тоа, властите наведуваат дека мапите изоставуваат важни острови во Јужното Кинеско Море, каде што територијалните претензии на Пекинг се преклопуваат со оние на соседните земји, вклучувајќи ги Филипините и Виетнам, пишува „Би-Би-Си“.
Според официјалното објаснување, „проблематичните“ мапи не можат да се продаваат бидејќи „го загрозуваат националното единство, суверенитетот и територијалниот интегритет“ на Кина.
Географските мапи се чувствителна тема за Кина и нејзините ривали, особено кога станува збор за гребени, острови и карпи во Јужното Кинеско Море.
Кинеската царина објави дека таканаречената линија со девет цртички, по која Пекинг полага право на речиси целото Јужнокинеско Море, не е нацртана на спорните карти. Таа линија се протега стотици километри јужно и источно од најјужната кинеска покраина Хаинан.
Запленетите карти, исто така, не ја прикажуваат поморската граница меѓу Кина и Јапонија. Властите додадоа дека картите погрешно ја означиле покраината Тајван, но не прецизираа точно во што се состои грешката.
Кина го смета Тајван за своја територија и не ја исклучува можноста за употреба на сила за да го стави под своја контрола. Од друга страна, Тајван се смета себеси за независен од кинеското копно, со свој устав и демократски избрано раководство.
Тензиите во Јужнокинеското Море повремено ескалираат, а најновиот инцидент се случи минатиот викенд, кога се судрија кинески и филипински бродови.
Манила го обвини кинескиот брод дека намерно се удрил во филипинскиот брод и користел воден топ. Пекинг, сепак, тврдеше дека инцидентот се случил откако филипинскиот брод ги игнорирал повторените предупредувања и опасно се приближил до кинескиот брод.
Филипините и Виетнам се исто така многу чувствителни на прикажувањето на Јужното Кинеско Море на картите. Филмот „Барби“ од 2023 година беше забранет во Виетнам и цензуриран на Филипините токму поради сцената на која е прикажана карта.
Свет
УНИЦЕФ предупредува на голем пад на хуманитарната помош поради глобалните мерки за штедење

Глобалните намалувања на помошта за развој веќе го погодија буџетот на УНИЦЕФ оваа година, со сериозни последици за децата, предупреди агенцијата на Обединетите Нации, а се очекуваат и понатамошни намалувања на средствата за нејзината работа.
Извршната директорка, Кетрин Расел, изјави за медиумската група „РНД“ дека агенцијата очекува пад од најмалку 20 проценти во глобалните средства за хуманитарни и долгорочни програми за деца и семејства. Таа додаде дека иако УНИЦЕФ се обидува да го искористи секој долар, децата неизбежно ќе страдаат.
Во јули, државниот секретар на САД, Марко Рубио, го објави официјалниот крај на странската помош преку Агенцијата на САД за меѓународен развој (УСАИД).
Таа агенција е една од најголемите хуманитарни организации во светот, која водеше бројни програми низ целиот свет – од помош за борба против ХИВ/СИДА до постконфликтна обнова. Германија, исто така, го намали буџетот за помош за развој како дел од мерките за штедење.
Во декември 2024 година, УНИЦЕФ објави дека во 2025 година ќе ѝ бидат потребни околу 9,9 милијарди долари за итна помош за 109 милиони деца во 146 земји погодени од конфликти и кризи.
Расел предупреди дека намаленото финансирање може да доведе до помалку вакцинации, полоша медицинска грижа и прекинато образование, што пак може да ги дестабилизира земјите и да ја зголеми веројатноста за конфликт.
Студија објавена во медицинското списание „Лансет“ заклучи дека намалувањата на финансирањето на УСАИД може да резултираат со повеќе од 14 милиони дополнителни смртни случаи во текот на следните пет години, вклучувајќи околу 5 милиони деца под петгодишна возраст.