Свет
Што би значел пакт „сличен на Член 5“ за Украина?

Безбедносните гаранции за Киев се клучно прашање во напорите да се прекинат борбите во текот на тековната руска инвазија врз Украина, а специјалниот пратеник на Белата куќа, Стив Виткоф, сега го стави терминот „сличен на Член 5“ во центарот на вниманието.
Виткоф на 17 август за „Си-ен-ен“ изјави дека за време на самитот на Алјаска било договорено дека Вашингтон и неговите сојузници можат да ѝ понудат на Украина „револуционерни“ гаранции во форма на „заштита слична на Член 5“, иако не откри детали, пишува РСЕ.
Тој рече дека, по средбата на претседателот Доналд Трамп со Владимир Путин, Русија нема да има забелешки за ова како дел од можен мировен договор.
Таканаречениот договор за Член 5 изгледа дека го позајмува концептот на колективна одбрана за примена надвор од системот на НАТО-договорот. Тоа не би ја направило Украина членка на НАТО – нешто што Трамп посебно го исклучи.
Исто така, тоа не би барало автоматски интегрирани структури на алијансата; наместо тоа, би бил пакт скроен по мерка, кој би го креирале земјите подготвени да го потпишат.
Што би можело да значи „како Член 5“
Секој паралелен систем за Украина целосно би зависел од текстот за кој страните би се договориле.
Важно не е името, туку ситните букви: кој на што се обврзува и колку брзо и силно е подготвен да делува доколку Украина повторно биде нападната.
Фразата потекнува од Член 5 на основачкиот договор на НАТО – клучната клаузула која вооружениот напад врз една членка го третира како напад врз сите.
Спротивно на вообичаеното мислење, тоа не ги обврзува членките на НАТО да интервенираат целосно воена за поддршка на друга членка доколку таа е нападната.
Она што е напишано е дека секоја членка на НАТО „ќе ѝ помогне на нападнатата страна или страни така што веднаш, индивидуално и во соработка со другите страни, ќе преземе мерки што ги смета за неопходни, вклучувајќи и употреба на вооружена сила“.
Од основањето на НАТО во 1949 година, Член 5 е применет само еднаш – по нападите на 11 септември. Тој чекор покрена операции и мерки за поддршка од алијансата, иако постоеја разлики во обемот и тајмингот на придонесите.
Скептицизам и сеќавања на неисполнети ветувања
Токму овие специфики го поттикнуваат скепицизмот
Украинците се претпазливи кон нејасните ветувања по меморандумот од 1994 година, со кој беа понудени безбедносни „гаранции“ во замена за откажување од нуклеарното оружје што Украина го наследи по распадот на Советскиот Сојуз.
Тие гаранции не успеаја да ја одвратат руската агресија.
А скептични не се само Украинците. Полскиот министер за надворешни работи, Радослав Сикорски, забележа дека проблемот на Киев не е недостатокот на гаранции, туку нивното непочитување.
„Од 1994 година, Украина веќе имаше гаранции за независноста и неповредливоста на своите граници, вклучително и од Русија. На 22 април 2004 година, Владимир Путин свечено го ратификуваше Договорот за руско-украинската граница. Доволно е само да се почитуваат и војната е завршена“, напиша тој на мрежата X.
Поддршка од ЕУ
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во меѓувреме го поздрави предлогот и рече дека Европската унија е „подготвена да го направи својот дел“.
„Како што често сум говорела, Украина мора да стане железен дикобраз, несварлив за потенцијалните освојувачи“, рече таа.
Геополитички парадокс
Геополитички гледано, предлогот претставува парадокс. Ако гаранциите навистина го одразуваат одвраќачкиот ефект на НАТО, зошто Кремљ би ги прифатил? Еден можен одговор е дека Москва може да ги смета гаранциите надвор од НАТО за помалку автоматски или обврзувачки од членството во алијансата, или како попреговорливи по обем и географија.
Кога на „Си-ен-ен“ експлицитно го прашаа дали Русија би дозволила да се реализираат „гаранции како од Член 5 на НАТО“, Виткоф одговори: „Она што го кажав е дека постигнавме договор САД и другите европски земји ефективно да понудат формулација слична на Член 5 за безбедносни гаранции.“
Од друга страна, ако гаранциите се ублажат за да се добие руска согласност, тие ризикуваат да не одвратат никого – а најмалку Москва.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Трамп: Нетанјаху е воен херој, исто како мене

Американскиот претседател Доналд Трамп се нарече себеси „воен херој“ затоа што одобрил воздушни напади врз иранските нуклеарни објекти.
Појавувајќи се во радио емисијата на конзервативниот водител Марк Левин, Трамп рече дека израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху е воен херој затоа што работеле заедно.
„Тој е воен херој. Претпоставувам дека и јас сум. На никој не му е гајле. Но, и јас сум. Мислам, јас ги испратив тие авиони“, рече Трамп, очигледно алудирајќи на нападот што го нареди во јуни врз подземните нуклеарни објекти на Иран со цел уништување на нуклеарната програма на Техеран.
Нетанјаху е под потерница од Меѓународниот кривичен суд со месеци поради наводни воени злосторства во Газа.
Израелската офанзива врз Појасот Газа, која трае од нападот на Хамас на 7 октомври 2023 година, уби повеќе од 60.000 Палестинци, според извори контролирани од Хамас, додека Хамас тој ден убил околу 1.200 луѓе во Израел и киднапирал околу 200 и ги однел во Газа.
Самиот Трамп никогаш не служел во војна ниту служел во војската. За време на Виетнамската војна, тој добил пет одложувања на воената служба, вклучително и медицинско ослободување поради дијагноза на коскени израстоци на петиците кога имал 22 години.
Во 2015 година, тој предизвика контроверзии кога тврдеше дека републиканскиот сенатор од Аризона Џон Мекејн, кој поминал повеќе од пет години како воен заробеник во Северен Виетнам, не е воен херој затоа што, како што рече, повеќе ги сака луѓето кои не се заробени.
Во 2020 година, Атлантик објави дека Трамп приватно ги навредил паднатите американски војници, нарекувајќи ги „губитници“ и „наивни“. Трамп енергично ги негираше овие обвинувања.
Фото: ЕПА
Свет
Министерот ја одобри инвазијата на Газа, мобилизирани се 60.000 резервисти

Израелскиот министер за одбрана, Израел Кац, го одобри планот на армијата за освојување на Газа и даде зелено светло за мобилизирање на околу 60.000 резервисти за спроведување на операцијата, потврди неговото министерство.
Според планот, поканите ќе бидат испратени во неколку бранови – најголемиот, со околу 40.000 до 50.000 резервисти, е закажан за 2 септември, додека следните се планирани за крајот на 2025 година и почетокот на 2026 година. Оваа бројка доаѓа покрај десетиците илјади резервисти кои веќе се мобилизирани, а армијата најави продолжување на нивната служба за дополнителни 30 до 40 дена. Во еден момент, до 130.000 војници би можеле да учествуваат во операцијата.
Планираната офанзива против Хамас вклучува пет дивизии со вкупно 14 бригади – од пешадија и оклопни единици, до артилерија и инженерство, заедно со единици за поддршка, логистика и разузнавање. Дел од мобилизираните нема да учествуваат директно во операцијата, туку ќе ги заменат војниците на другите фронтови.
Операцијата е со кодно име „Гидеонова кочија Б“, продолжение на претходната операција во која израелската армија ја презеде контролата врз 75 отсто од територијата на Појасот Газа. Подготовките веќе започнаа. Нахал и 7-та оклопна бригада дејствуваат во округот Зејтун на работ на Газа, додека бригадата Гивати отвори нова офанзива во Кафр Џабалија.
Во исто време, според израелските медиуми, Израел подготвува масовна евакуација на цивили. Се проценува дека околу еден милион Палестинци ќе го напуштат градот, а армијата веќе поставува шаторски населби и засолништа на југ.
Најавено е отворање на нови точки за дистрибуција на помош и најмалку две дополнителни болници. Исто така, постојат планови за повторно отворање на Европската болница во Кан Јунис, затворена откако под неа беше откриен тунел на Хамас. Во тек се и преговори со ОН и други организации за зајакнување на медицинската инфраструктура.
Според планот на Израел, офанзивата ќе се спроведува во фази. Прво, цивилите ќе бидат предупредени да го напуштат градот, а рокот за евакуација е поставен за 7 октомври, втората годишнина од нападот на Хамас врз Израел. После тоа, израелските сили ќе го опколат, а потоа ќе влезат во градот, вклучувајќи ги и областите кои сè уште не се целосно исчистени од инфраструктурата на Хамас.
Плановите за нападот доаѓаат и покрај тоа што Хамас претходно оваа недела објави дека се согласува со предлогот за прекин на огнот. Доколку се постигне договор за ослободување на заложниците и прекин на огнот, операцијата би можела да биде суспендирана. Но, израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху се чини скептичен кон понудата на Хамас досега.
Според официјалните податоци, милитантите во Газа сè уште држат 50 заложници киднапирани на 7 октомври 2023 година, меѓу кои и телата на најмалку 28 убиени. Се верува дека дваесет лица се живи, а израелските власти стравуваат дека уште двајца се во критична состојба. Во исто време, Хамас сè уште го држи телото на израелски војник убиен во 2014 година, пишуваат израелските медиуми.
Свет
Захарова: Картата на Украина од Белата куќа беше шлаканица за Зеленски

Kартата на Украина што беше прикажана во Овалната соба на Белата куќа за време на посетата на Володимир Зеленски беше, како што рече Марија Захарова, „шлаканица што требаше да го освести“. Таа го изјави ова во радио програмата на Спутник.
„Тоа беше толку силна шлаканица што требаше да ги отрезни сите оние кои неколку години, одвоени од историјата, од географијата, од реалноста, постојано повторуваа приказни за бојното поле, каде што наводно сè ќе се одлучи, без дури ни да разберат за што зборуваат“, рече Захарова.
„Оваа шлаканица веројатно требаше магично да го разбуди Зеленски“, продолжи таа. „Не мислам дека ќе биде лесно за некого да го вразуми, но барем некакво размрдување – да му покаже нему, и на сите што ги штити или што се кријат зад него, колку изгубиле, колку се коцкале“, рече Захарова.
Би-Би-Си забележа дека на мапата прикажана во Овалната соба, околу 20 проценти од териториите се обележани со розова боја. Би-Би-Си го нарече тоа „застрашувачки потсетник за Украинците во просторијата за моменталната состојба по речиси четири години војна“. Тие додадоа дека присуството на мапата е јасен начин Трамп да го зголеми притисокот врз Зеленски да се согласи на размена на територии за мир.