Свет
Што би значел пакт сличен на член 5 за Украина?
Безбедносните гаранции за Киев се клучно прашање во напорите да се прекинат борбите во текот на тековната руска инвазија врз Украина, а специјалниот пратеник на Белата куќа, Стив Виткоф, сега го стави терминот „сличен на член 5“ во центарот на вниманието.
Виткоф на 17 август за Си-ен-ен изјави дека за време на самитот на Алјаска било договорено дека Вашингтон и неговите сојузници може да ѝ понудат на Украина револуционерни гаранции во форма на заштита слична на член 5, иако не откри детали, пишува РСЕ.
Тој рече дека, по средбата на претседателот Доналд Трамп со Владимир Путин, Русија нема да има забелешки за ова како дел од можен мировен договор.
Таканаречениот договор за член 5 изгледа дека го позајмува концептот на колективна одбрана за примена надвор од системот на НАТО-договорот. Тоа не би ја направило Украина членка на НАТО – нешто што Трамп особено го исклучи.
Исто така, тоа не би барало автоматски интегрирани структури на алијансата; наместо тоа, би бил пакт скроен по мерка, кој би го креирале земјите подготвени да го потпишат.
Што би можело да значи „како член 5“
Секој паралелен систем за Украина целосно би зависел од текстот за кој страните би се договориле.
Не е важно името, туку ситните букви: кој на што се обврзува и колку бргу и силно е подготвен да дејствува доколку Украина повторно биде нападната.
Фразата потекнува од ќлен 5 на основачкиот договор на НАТО – клучната клаузула, која вооружениот напад врз една членка го третира како напад врз сите.
Спротивно на вообичаеното мислење, тоа не ги обврзува членките на НАТО да интервенираат целосно воена поддршка на друга членка доколку таа е нападната.
Она што е напишано е дека секоја членка на НАТО „ќе ѝ помогне на нападнатата страна или страни така што веднаш, индивидуално и во соработка со другите страни, ќе преземе мерки што ги смета за неопходни, вклучувајќи и употреба на вооружена сила“.
Од основањето на НАТО во 1949 година член 5 е применет само еднаш – по нападите на 11 септември. Тој чекор иницира операции и мерки за поддршка од алијансата, иако постоеја разлики во обемот и времето, т.е. моментот на придонесите.
Скептицизам и сеќавања на неисполнети ветувања
Токму овие специфики го поттикнуваат скепицизмот.
Украинците се претпазливи кон нејасните ветувања по меморандумот од 1994 година, со кој беа понудени безбедносни гаранции во замена за откажување од нуклеарното оружје што Украина го наследи по распадот на Советскиот Сојуз.
Тие гаранции не успеаја да ја одвратат руската агресија.
А скептични не се само Украинците. Полскиот министер за надворешни работи, Радослав Сикорски, забележа дека проблемот на Киев не е недостигот на гаранции, туку нивното непочитување.
„Од 1994 година Украина веќе имаше гаранции за независноста и неповредливоста на своите граници, вклучително и од Русија. На 22 април 2004 година Владимир Путин свечено го ратификува договорот за руско-украинската граница. Доволно е само да се почитуваат и војната е завршена“, напиша тој на мрежата X.
Поддршка од ЕУ
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во меѓувреме го поздрави предлогот и рече дека Европската Унија е подготвена да го направи својот дел.
„Како што често сум говорела, Украина мора да стане железно бодликаво прасе, несварливо за потенцијалните освојувачи“, рече таа.
Геополитички парадокс
Геополитички гледано, предлогот претставува парадокс. Ако гаранциите навистина го одразуваат одвраќачкиот ефект на НАТО, зошто Кремљ би ги прифатил? Еден можен одговор е дека Москва може да ги смета гаранциите надвор од НАТО за помалку автоматски или обврзувачки од членството во алијансата или како попреговорливи по обем и географија.
Кога Си-ен-ен експлицитно го прашаа дали Русија би дозволила да се реализираат гаранции како од член 5 на НАТО, Виткоф одговори: „Она што го кажав е дека постигнавме договор САД и другите европски земји ефективно да понудат формулација слична на член 5 за безбедносни гаранции“.
Од друга страна, ако гаранциите се ублажат за да се добие руска согласност, тие ризикуваат да не одвратат никого, а најмалку Москва.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Голем скандал во австралиската војска: илјадници жени биле жртви на сексуална злоупотреба
Четири австралиски војници поднесоа историска колективна тужба против австралиската војска обвинувајќи ги австралиските вооружени сили (АДФ) за сексуална злоупотреба, вознемирување и дискриминација.
Адвокатите што ги застапуваат жените изјавија дека очекуваат илјадници поранешни војници на АДФ да се приклучат на тужбата, која беше поднесена во Федералниот суд на Австралија во петокот.
Според тужителите, чии имиња се чуваат во тајност од правни причини, инцидентите вклучуваат насилно притискање до ѕид и допирање, како и будење голи и покриени со модринки по забави со машки офицери.
Портпарол на австралиската војска изјави дека се развива нова стратегија за спречување сексуално насилство и дека таквото однесување нема место во вооружените сили.
Тужбата е отворена за сите жени што служеле во австралиската војска помеѓу 12 ноември 2003 година и 25 мај 2025 година, а е поднесена преку адвокатската канцеларија JGA Saddler.
Една од тужителите, припадничка на воздухопловните сили, беше една од само двете жени во зграда со речиси 200 машки вработени. Таа рече дека била подложена на сексистички коментари, непристојни разговори и ѝ биле прикажани порнографски фотографии без согласност.
Таа исто така рече дека нејзиниот претпоставен ѝ рекол дека „жените не треба да бидат платени толку колку мажите бидејќи не се толку силни“.
Друга тужителка, припадничка на морнарицата, рече дека била подложена на вулгарни коментари и несакани допири за време на обуката, а додека служела во странство, била зграпчена и бакната од колега додека се обидувала да избега.
Голем извештај за самоубиствата меѓу австралиските ветерани објавен минатата година откри дека имало приближно 800 пријави за сексуален напад во рамките на АДФ помеѓу 2019 и 2024 година.
Сепак, се проценува дека стапката на непријавување е дури 60 проценти, а извештајот истакнува дека ова претставува „само дел од сите форми на сексуално недолично однесување што се случуваат во системот“.
Адвокатот Џош Ајлвард од JGA Saddler, кој го води случајот, рече дека „заканата од војна не е најголемиот страв за жените во австралиската војска, туку стравот од сексуално насилство на работното место“.
„Тие се пријавија да ја бранат својата земја, а не да мора да се бранат од своите колеги војници секој ден, само обидувајќи се да ја работат својата работа“, рече тој.
Портпаролот на АДФ призна дека „сè уште има работа што треба да се направи“ додавајќи дека „сиот воен персонал има право на почит и заслужува позитивна работна средина во австралиските вооружени сили“.
фото: принтскрин
Свет
Ердоган: Турција е подготвена да биде домаќин на самитот на Путин и Трамп
Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган изјави дека Турција е подготвена да биде домаќин на самит меѓу Русија и САД истакнувајќи дека Истанбул веќе ја потврдил својата улога како место за дипломатски иницијативи насочени кон мир во Украина.
„Важноста на Турција и Истанбул во мирната визија за решение во Украина повторно стана јасна. Подготвени сме да организираме преговори во секое време. Штета што средбата во Будимпешта не се одржа“, изјави Ердоган за новинарите по враќањето од турнејата од земјите во Персискиот Залив.
Тој нагласи дека секој дијалог може да придонесе за прекин на конфликтот во Украина и потсети дека Турција инсистирала на потребата од праведен и траен мир од самиот почеток.
„Од самиот почеток се залагавме за мир, работевме на него и ја нагласувавме можноста за праведно решение. Имаме добри односи со двете страни и ја стекнавме довербата и на Москва и на Вашингтон. Ова ни дава предност на патот кон мирот и ние сме решени да ја искористиме оваа позиција во корист на човештвото“, рече турскиот лидер.
Ердоган потсети дека преговорите меѓу руската и украинската делегација во Истанбул во 2022 година ги донесоа првите конкретни резултати во врска со договорот за извоз на жито преку Црното Море, што, како што рече, е доказ дека Турција повторно може да игра клучна улога во процесот на стабилизација.
Фото: принтскрин
Свет
Инцидент пред посетата на Трамп: маж нападна полицаец со нож во близина на американската амбасада во Токио
Маж вооружен со нож е уапсен денес во близина на Амбасадата на САД во Токио, објавија јапонските медиуми, а инцидентот се случил неколку дена пред планираната посета на американскиот претседател Доналд Трамп на јапонската престолнина.
Еден полицаец е повреден во нападот, но степенот на неговите повреди е непознат, објави „ТБС њуз“, според полициски извори.
Мотивот за нападот засега е непознат.
Трамп ќе се сретне со јапонскиот цар Нарухито и новоизбраниот премиер Санае Такаичи за време на неговиот престој во Јапонија од 27 до 29 октомври, објави јапонската влада, според „Ројтерс“.
Полициската управа во Токио мобилизирала дополнителни 18.000 луѓе за да ја зголеми безбедноста за време на посетата, објави претходно „Кјодо њуз“.
Фото: принтскрин

