Забава
Судот пресуди: ‘Среќен ти роденден’ им припаѓа на сите

Најпознатата и најраширена славеничка песна „Среќен ти роденден“, сепак, им припаѓа на сите, одлучи судот во Лос Анџелес отфрлајќи го барањето на компанијата „Warner Music“ и натаму да ѝ биде признаваат авторските права на оваа композиција.
Песната „Среќен ти роденден“ е неизоставен дел од роденденските забави ширум светот, и ја има својата верзија на речиси сите јазици, од англискиот и францускиот до арапскиот и јапонскиот, па дури е преведена и на „клингонски“.
Но доколку и да песната „Happy Birthday to You“ беше сеприсутна, сепак, таа беше приватна сопственост. На неа правата ги полагаше дискографската компанија „Warner Music“, сé додека тројца американски уметници кои сметаат дека песната му припаѓа на целиот свет, а не на корпорација, не одлучија тоа да го разрешат по судски пат.
Пеењето на песната на приватните роденденски веселби беше бесплатно, но за нејзино јавно изведување требаше да се платат авторски права. Компанијата годишно на неа заработувала до два милиона долара, што „Happy Birthday to You“ ја прави една од највносните песни на сите времиња. Произведувачите на играчки, програмери на мелодиите за мобилните телефони, синџирите ресторани и детски игротеки, сите плаќаат за користење на песната од 500 до неколку десетици илјади долари. Многумина филмски или театарски уметници поради тоа ја одбегнуваа.
Режисерката Џенифер Нелсон, која работела на документарен филм за потеклото на оваа песна морала да плати 1.500 долари за да ја користи, па одлучи „Warner Music“ да го даде на суд. Ѝ се придружија уште двајца уметници, музичар кој ја објавил „Happy Birthday to You“ на албум и режисер кој бил непријатно изненаден од фактура од 3.000 долари затоа што песната ја користел на филм. „Таа песна претставува голем дел од нашите животи. Не е чесно што мораме да ја плаќаме“, изјави Нелсон.
Компанијата „Warner Music“ ги стекнала авторските права во 1935 година и го обновила во 1963 година. Обвинителите сметаа дека тоа незаконски. Нелсон неодамна „непобитен“ доказ – песнарка објавена во 1922 година во којашто се наоѓа „Happy Birthday to You“ без „copyright“, што според американскиот закон ги анулира сите подоцнежни барања за авторски права. А тие, и онака, важат 70 години, па песната објавена во 1922 година би требало да биде јавно достапна веќе повеќе од две децении.
Федералниот суд во американската сојузна држава Калифорнија одлучи во вторникот во полза на тужителите. Окружниот суд Џорџ Кинг донел одлука дека песната му припаѓа на светот. Со тоа е ставен крај на оваа двегодишна правна битка меѓу грст филмаџии и мегакомпанијата, пишува The Los Angeles Times.
„’Happy Birthday to You’ најпосле е слободна Конечно оваа шарада заврши“, изјави адвокатот Рендал Њумен, кој ги затапуваше тужителите на судот и ја сметаше оваа битка како судир на Давид и Голијат. Од „Warner Music“, пак, соопштија дека ќе ја разгледаат можноста за натамошна правна битка за авторските права.
Инаку се смета дека корените на песната се стари повеќе од еден век. Во 1893 година, композиторката од американската сојузна држава Кентаки, Мидред Хил и нејзината сестра Пети, учителка во детска градина, заедно ја компонирале песната изворно насловена „Good Morning to You“м како експериментално наставно средство – едноставна мелодија којашто децата би требало лесно да ја запаметат и да ја повторат.
Песната со малку зборови лесно можела да се прилагоди и за други потреби, па ја пееле во разни прилики. Така, на една роденденска забава во Кентаки и настанала верзијата „Happy Birthday to You“ којашто се децении подоцна стана составен дел од американската поп култура. Тоа е првата песна користена на музичка телеграма и првата песна отпеана во Вселената. Мисионерите од Кентаки прво ја донеле во Европа и така започнала да се шири по светот.
„Ја слават сите култури ширум светот и им припаѓа на сите. Тоа е народна песна“, смета Нелсон./крај/мф/сн
Извор: The Los Angeles Times
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Наука
230 милиони луѓе живеат во опасност од топењето на ледените покривки

Ново истражување покажува дека светските ледени покривки на Гренланд и Антарктикот се топат и се поместуваат. Ова може да предизвика пораст на нивото на морето и големи миграции од крајбрежните области.
Научниците сакале да дознаат која е „безбедната граница“ на глобалното затоплување за опстанокот на ледените покривки. Тие ги користеле податоците од сателити, климатски модели и други извори, дури и ДНК од октоподи.
Резултатите се загрижувачки. Дури и ако светот успее да го ограничи затоплувањето на 1,5 степени Целзиусови, ледениот покрив може да продолжи да се топи брзо. Тоа ќе доведе до зголемување на нивото на морето, што ќе има сериозни последици.
Ледените покривки на Гренланд и Антарктикот имаат доволно мраз што може да го подигне нивото на морето за околу 65 метри. Топењето на мразот е главната причина за порастот на морската вода. За последните 30 години, порастот на морето се забрзал двојно.
Околу 230 милиони луѓе живеат на помалку од еден метар надморска височина. Зголемувањето на морето ќе ги натера многу да се иселат од крајбрежните области.
Научниците велат дека е тешко точно да се предвиди кога ќе дојде до голем колапс на ледените покривки. Но, знаат дека опасноста постои и дека „безбедните“ температурни прагови сè повеќе се намалуваат.
Првично се мислеше дека покривките ќе се дестабилизираат при зголемување од околу 3 степени, но сега истражувачите сметаат дека не е доволно е ни 1,5 степен.
За да се спречи брз колапс, светот треба да го ограничи затоплувањето на најмногу еден степен над прединдустриското ниво. За тоа е потребно драстично намалување на согорувањето на фосилни горива. Сепак, тоа изгледа тешко, бидејќи многу земји, вклучително и САД, сè уште користат нафта, јаглен и гас.
Забава
(Видео) Чанта „Јастог“ – модно парче или луксузен фетиш за мажи?

Модно парче или луксузен фетиш за мажи? И чини повеќе од 15.000 евра
Чантата „Јастог“ (чанта во облик на јастог) од Луј Витон, која дебитираше во јануари, повторно ги преплави социјалните мрежи и модните портали.
Иако не е нова чанта, интернетот повторно полуде по ова бизарно парче, кое всушност е комбинација од статусен симбол и моден хумор.
Чантата е дизајнирана од Фарел Вилијамс во соработка со легендарниот јапонски дизајнер на улична облека Ниго, а беше претставена на машката ревија на Луј Витон за есен 2025 година.
Louis Vuitton FW25 Lobster bag by Nigo 🦞 pic.twitter.com/YdfT8U49uc
— Ovrnundr (@Ovrnundr) January 24, 2025
Чантата е, како што пишуваат странските медиуми, најголемата ѕвезда на колекцијата, иако е само дел од поширок „змиски момент“ што се протегаше низ целата линија – од приврзоците во облик на клешти до декорациите на популарните чанти „Keepall“.
Овој моден хит чини огромни 18.000 долари, но за најлојалните обожаватели на Луј Витон (и колекциите на Фарел), ова очигледно не е пречка.
Интересно е што јастогот како мотив не е ништо ново во модата – уште во 1937 година, Елса Скјапарели соработувала со Салвадор Дали на иконски фустан со принт од јастог, а темата за луксузни ракообразни животни повремено се враќа на модните писти преку работата на дизајнери како што се Џон Галијано, Том Браун и Филип Трејси (кои исто така создадоа декорација во форма на јастог за Лејди Гага во 2010 година).
Откако Фарел Вилијамс го презеде кормилото на машката мода на Луј Витон во 2023 година, тој воведе голем број интересни шари во чантите на брендот – како легендарната Millionaire Speedy со дијаманти или чантата со шари од вафли, која, иако никогаш не влезе во производство, предизвика многу реакции.
Судејќи според социјалните медиуми и модните портали, чантата со јастог повторно стана „ИТ“ парче ова лето. Одговорот на прашањето „зошто сега?“ може да лежи во комбинацијата од славата на Фарел, уличната естетика на Ниго и – секако – вечната моќ на Луј Витон да ги претвори обичните (или не толку обични) животни во луксузни фетиши.
Забава
Кисела Вода организираше бесплатна заедничка полуматурска забава

Синоќа во спортската сала на ООУ „Невена Георгиева Дуња“ се одржа првата бесплатна, заедничка полуматурска прослава за сите ученици од деветто одделение во Општина Кисела Вода. Настанот беше дел од проектот „Мисија Полуматура“, по иницијатива и организација на градоначалникот Орце Ѓорѓиевски и општината, што претставува нов пристап во одбележувањето на еден од најзначајните моменти за секој деветоодделенец.
На забавата настапуваа DJ Napster, дуото Два Бона и бендот Хепи Енд. На сцената настапија и самите полуматуранти, кои добија простор да го покажат својот талент.
Пред салата беше поставена и фото кабина и “дрво за пораки”, каде беа овековечени стотици насмевки и среќни спомени кои ќе ги следат полуматурантите во нивниот понатамошен живот.
„Јас, и како градоначалник и како човек, верувам дека секое дете, без разлика од која средина доаѓа, заслужува еднаква можност за радост, за убави спомени, за достоинствено одбележување на важните животни моменти. И токму затоа, вечерва – сите деветтоодделенци се еднакви. Без разлики, без поделеност. Оваа иницијатива не произлезе од некаков формален план или стратегија – произлезе од срце. Од вистинска потреба да покажеме дека можеме поинаку. Дека можеме да изградиме општина која навистина ги слуша младите – но уште поважно – општина која реагира и реализира. Ни беше важно не само да организираме прослава, туку да создадеме простор во кој вие, младите, ќе бидете активни креатори. И вие тоа го направивте“, рече градоначалникот Орце Ѓорѓиевски во своето кусо обраќање пред полуматурантите.