И оваа година, Македонската филхармонија ќе го реализира традиционалниот концерт „Филхармонија на отворено“, кој ќе донесе разновидност и секако, несомнен квалитет. Во среда, на 19 јуни во Градскиот парк со почеток во 21 часот, под ѕвездите на скопското небо, одиме на футуристичко патување низ дел од филмографијата на најкреативниот режисер на сите времиња – Стенли Кјубрик, визионерот кој изврши огромно влијание врз светската филмска уметност.

Концертот носи наслов „Одисеја 2024“, кој е инспирација од неговиот револуционерен филм „2001: Вселенска одисеја“, но и кој ја најавува новата концертна сезона на Македонската филхармонија во јубилејот којшто годинава го слави оваа најстара национална институција – 80 години од постоењето.

Под диригентската палка на маестра Дијана Имери Илкоска, ќе бидат изведени музички теми од големите композиторски имиња од светот на класичната музика: Моцарт, Бетовен, Штраус, Росини, Хачатуријан, Елгар, Хендл, Пук и Шостакович, а кои ги одбележаа маестралните филмови: „Одисеја 2001“, „Пеколен портокал“, „Бери Линдон“ и „Очи широко затворени“.

Кјубрик на музиката гледал како едно од најмоќните оружја во неговите уметнички остварувања, па затоа и неговиот избор на дела бил мошне деликатен. Токму музиката на класичните композитори, ги прави филмовите на Кјубрик дотолку повеќе препознатливи, давајќи им посебна драматургија и естетика.

Три претстави во официјалната програма ќе бидат на програмата на шестиот ден на Македонскиот театарски фестивал „Војдан Чернодрински“ во Прилеп.

Први во 17 часот на сценaта на театарот во Прилеп ќе гостува Театарот за деца и младинци од Скопје со младинската „Франкенштајн“, по мотиви од истоимениот роман „Франкенштајн“ од Мери Шели. Режијата е на Кокан Младеновиќ. Улогите ги толкуваат: Ангела Димитрова, Бојан Кирковски, Maтеа Јанковска Наташа Петровиќ, Ненад Митевски, Никола Наковски и Симона Спировска.

Веднаш по претставата ќе следуваат разговори на тркалезна маса. Во 19.30 часот на сцената на Центарот за култура „Марко Цепенков“ ќе биде изведена „Едвард Втори“ во продукција на „Јордан Хаџи Константинов – Џинот“ – Велес. Претставата е во копродукција со Драмски театар „Масалитинов“, Пловдив. Претставата во режија на Андриј Жолдак, е по текст на Сашо Димоски според А. Жолдак и К. Марлоу. Улогите ги толкуваат: Борис Крстев, Илин Јовановски, Јована Миладинова, Васил Зафирчев, Јордан Витанов, Бранко Михајлоски, Кире Ацевски, Тодор Стојковски, Сандра Танчева – Марго, Марија Баркова, Леонида Гулевска, Бобан Алексоски и Тодор Стојковски. Театарот „Ацо Шопов“ од Штип ќе гостува на фестивалот вечерва во 22 часот на сцената на Прилепскиот театар, со претставата „Демонот од Дебар Маало“, според текст на Горан Стефановски, а во режија на Наташа Поплавска. Улогите ги толкуваат: Пеце Ристевски, Марија Минчева-Андонов, Ефтим Траjчов, Валентина Ѓоргиевска, Владимир Тулиев, Миле Вратеовски, Анѓелка Нашкова, Елена Шорова-Дербов, Раде Рогожарев, Стефанија Митовска и Даријан Петров.

Во 11 часот ќе биде промовирана книгата „За комичното и хуморот“ на Иван Џепароски, во издание на Театар Комедија. За книгата ќе зборува Дарко Спасов, директор на театарот и Ана Стојаноска, уметнички директор на фестивалот „Војдан Чернодрински“.

Монографијата „Театар Куманово 75 години (1948-2013)“ беше промовирана вчера, а за неа зборуваа авторите – тројца драматурзи и актерката Кети Дончевска-Илиќ. Нaјавувајќи го ова дело – историја за кумановскиот театар насловено „Театар Куманово 75 години (1948-2023), режисерот Милош Б. Андоновски потенцираше дека ова е прва од ваков вид монографија за театарот. Имало само печатено издание за периодот 1961-1971 година. За уредникот на монографијата, актерката Кети Донческа Илиќ, најфасцинантна е енергијата која се чувствува низ страниците и фотографиите на монографијата. -Во монографијата се концентриравме на фотографиите. Посебно од гостувањата на театарот. За жал, за некои претстави не најдовме материјал, ама многу е битно што под секоја фотографија се и имињата на актерите. Инаку, театарот веќе четврта година се реновира, тоа е тешка ситуација зашто сме „кираџии“ во Домот на културата. Се надеваме дека наскоро ќе заврши, зашто се пробиени сите рокови, објаснува Дончевска Илиќ.

На монографијата работеле тројца драматурзи и еден актер. Драматургот Сашо Костовски смета дека е внесена историјата и на градот, и на театарот, особено се посебни деталите забележани во инспициентските тетратки.

-Се пренесува сета енергија низ 75-те години, која ги опфаќа сите чувства. Внимание привлекоа нотираните, интересни, необични моменти во инспицинтските тетратки. На пример, кој кога задоцнил на претстава, кој дошол поднапиен. Тоа е историја. Посебно пријатно вчудовидува што во 60-тите години од минатиот век годишно имало дури 12 премиери, рече Костовски. Инаку, сите режисери, родум од Куманово, режирале во кумановскиот театар.

Впечатоци од претставата „На дното“ во режија на Ќендрим Ријани, на Битолскиот театар сподели публиката присутна во Центарот за култура. Се отворија прашањата за театарот и претставите кои зборуваат за проблемите во општеството што е и смислата на театарската уметност. -Голема обврска е да се донесе тој социјален реализам во директен контакт со публиката која на малата сцена во Центарот за култура речиси беше во директен контакт со дејството и актерите кои на сцена беа 17, рече модераторката Јована Горѓиовска.

Изложбата „Поместени граници“ е веќе традиционална изложба од годишната програма на ДЛУМ, одобрена од Министерството за култура.

Оваа година, изложбата има за цел со иновативен артистички пристап да го промовира новиот простор на ДЛУМ на Бул. „Илинден“ 63, Скопје.

Примарната цел на претстојниот настан е да го означи почетокот на новото поглавје за Друштвото и да привлече внимание и поддршка за реновирање и адаптација на просторот.

Друштвото на ликовни уметници на Македонија ова претставување го разработи во соработка и активно учество на Уметничкиот совет на ДЛУМ и ко-кураторот Стефан Александар Јовановски.

Изложбата „Поместени граници“ и целиот настан има за цел активно да ги вклучи членовите на ДЛУМ, сите генерации уметници, како и целата културна јавност во поддршка за активирање на овој нов простор. Замислената трансформација во иднина вклучува претворање на просторот во галерија, канцеларија, изложбен простор и простор за работилница, а со тоа максимизирање на неговиот потенцијал и подобрување на неговата улога во уметничката заедница. Продолжувајќи, целта на овој настан е јавно да се запознае новиот простор на пошироката публика, означувајќи го почетокот на новото поглавје за ДЛУМ. И покрај тоа што е најстарото здружение во оваа област, во последниве години се бори да ја задржи престижната репутација.

Со јасна визија и посветеност од клучните чинители постои оптимизам за потенцијалниот успех на настанот и последователните напори за ревитализација. Со искористување на ентузијазмот и креативноста на своите членови Друштвото е подготвено да тргне на возбудливо патување кон трансформирање на својот простор во современ културен центар.

Темата на „Поместени граници“ е концепт во кој ликовните уметници ги истражуваат различните конотации на границите, без разлика дали се физички, имагинарни, природни, реални, политички или емотивни, кои ги разграничуваат и завршетоците и почетоците. Уметниците сè повеќе усвојуваат мултидисциплинарен и интердисциплинарен пристап кој ги надминува традиционалните граници, со што се проширува или целосно го занемарува поимот граници.
Оваа тематска изложбена серија има за цел да истражува во комплексноста околу границите и нивното еволуирачко значење во современиот уметнички израз. Со испитување на тоа како уметниците се движат и предизвикуваат граници, без разлика дали се буквално или метафорични, серијата се обидува да предизвика мисла и дијалог за темите на вклучување, трансформација и меѓусебна поврзаност.

Концептот се фокусира на клучната улога на Друштвото, кое опстојува повеќе од 77 години и може да се пофали со база на податоци од 800 членови, вклучувајќи ценети основачи и наследство на реномирани уметници. ДЛУМ служи како мост меѓу генерациите,и го отелотворува континуитетот и еволуцијата во македонската ликовна заедница, преносот на традиција и поттикнувајќи соработка помеѓу потврдени и етаблирани уметници и млади таленти кои се појавуваат.
Изложбата вклучува дела на етаблираните автори: Душан Перчинков, Симон Шемов, Коле Манев, Васил Василев, Костадин Танчев – Динка, Ана Темкова и помладите автори: Ана Трајковска, Ана Спасова, Тања Ристевска, Дорина Тенева, Kристијан Јованоски, Игор Tанески и Ана Вчкова.

Прифаќање на поканата за учество на членови од различни генерации да учествуваат на настанот служи како моќен симбол на посветеноста на Друштвото за премостување на генерациските јазови и поттикнување на соработка меѓу различни возрасни групи. Тоа го зајакнува идентитетот на Друштвото каде уметници од сите возрасти се здружуваат за да ја прослават креативноста и традицијата.

Дизајнот на креативата на проектот е дело на Христијан Санев, како и основната идеја на годинешната изложба.

Оваа година, концептот на изложбата е делата да се изложат виртуелно, заради специфичноста и руинираноста на просторот во оваа фаза. Концептот предвидува стратешко поставување на QR-кодови низ просторот преку кои ќе се претстават делата на уметниците, истакнувајќи ги потенцијалните позиции за идни уметнички инсталации. Со оглед на загриженоста за безбедноста и желбата да се избегне прикажување уметност во недовршена средина, се одлучивме за виртуелна изложба во физичкиот простор. Секој QR код поставен на различни локации во зградата ќе се поврзе со 3Д претставување на уметноста со зголемена реалност (AR), која го подобрува искуството на гледачот преку потенцирање на дигитална содржина во физичката средина. Преку AR, посетителите можат да ги гледаат уметничките дела, виртуелно, како што би се појавиле во завршен и куриран амбиент, и покрај моменталната состојба на физичкиот простор.

Овој простор претставува значителна надградба од претходните канцеларии на организацијата, кои не само што беа во лоша состојба, туку и не беа достапни за јавноста. Новиот простор, сместен на многу атрактивна област, има значителен потенцијал поради неговиот капацитет, одлична локација и можноста да се трансформира во раздвижен центар со голем број посетители. Со голем обем на пешаци-минувачи од областа со ресторани, градскиот парк, канцелариите, областа со кафулиња и пошироката станбена областа, новиот простор е добро позициониран за да привлече разновидна публика. Неговата близина до овие различни погодности гарантира дека тој останува видлив и достапен за очите на јавноста, а со тоа го мотивира Друштвото да одржува постојано присуство и ниво на активност преку редовни настани како што се работилници и изложби. Овој активен ангажман со заедницата поттикнува чувство на поврзаност и релевантност, воспоставувајќи го новиот простор како динамичен центар во локалниот културен пејзаж.

Изложбата ќе ја отвори претседателката на ДЛУМ, Јана Манева Чупоска, претседателката на Уметнички совет Маја Рауник Кирков, ко-кураторот Стефан Александар Јовановски, претставник на присутните колеги уметници.

Отворањето ќе биде на 13.6.2024 г., четврток, во 19.00 часот пред фонтаната „Лотус“ во Градскиот парк во Скопје.