Откривањето и докажувањето на корупцијата е тежок и компликуван процес, тврдат експертите

Откривањето и докажувањето на корупцијата е тежок и компликуван процес, тврдат експертите

Во синџирот институции најпасивна улога игра Јавното обвинителство што постапува само по сознанија, а не и по сопствена иницијатива

КАТИЦА ЧАНГОВА

Корупциските случаи се губат на патот од Министерството за внатрешни работи до судот. И покрај тоа што во полицијата има кривични пријави за корупција, она што стигнува кај судот како оформено досие, е минимално. Во овој синџир институции најпасивна улога игра Јавното обвинителство што постапува само по сознанија, а не и по сопствена иницијатива. Доволна потврда за ваквата минорна улога е тоа што Обвинителството за криминален настан дознава од кривична пријава на полицијата, а тоа се случува во над 80 отсто случаи", потенцира доцент д-р Гордан Калајџиев од Правниот факултет кој вчера ги претстави резултатите од проектот "Набљудување на постапките за кривична дела од областа на корупцијата во Македонија".

Експертите што истражуваа 511 случаи за корупција во текот на 2003 година велат дека Јавното обвинителство, кое е во комотна ситуација, треба да ја преземе обврската на координатор во преткривичната постапка, а не да се пасивизира, препуштајќи ја иницијативата на МВР и на судовите. Судската истрага треба да се напушти, односно да редуцира само на особено компликуваните случаи, како што е случај во повеќето европски земји.  Според познавачите на оваа материја, тоа значи дека истрагата треба да претставува исклучок,  но не и правило. Корупцијата треба да се истражува како посебен феномен, а не да се спојува со организиран криминал како што се прави во моментов.

"Корупцијата има опашка, еднаш се влегува и никогаш не се излегува од неа. Ако корупцијата не се открие, тогаш нема да се открие ниту организираниот криминал", тврди професорот Љупчо Арнаудовски, кој вели дека носителот на корупцијата е посебен криминалец. Посебно загрижувачка е темната бројка на овој криминал што е сторен, но не е пријавен, односно не е откриен од надлежните органи. "Таа бројка е висока, бидејќи криминалното дело се случува во четири очи, меѓу двајца што имаат ист интерес и тие прават сў за да не се откријат. Носителите на коруптивните кривични дела, по правило, се луѓе од доверба, на положба, со моќ, власт и влијание што им овозможува да го прикријат казненото дело и да го намалат ризикот да бидат откриени и казнети", нагласува Арнаудовски.

Експертите тврдат дека е проблематичен и начинот на работа на судот. Во просек, предметите се одложуваат по една година, а нема никакви причини за тоа бидејќи се едноставни. Останува отворено прашањето дали судот бил непристрасен затоа што нема јасна регулатива како се распоредуваат предметите по делители на правдата. Тоа обично оди по автоматизам, но се случува одредени предмети да бидат наместени. Често пати, неосновано долго се одлагаат претресите, а улога во тоа имаат бранителите. Поентата е во тоа што на бранителите веројатно им е поважно да ги наплатат рочиштата, а не  интересите на странката. Неопходни се порадикални мерки за да се измени моменталната состојба со судиите – поротници и нивната улога во главниот претрес. Тие треба да се поттикнат на активност и во работата и во одлучувањето, а не да бидат неми набљудувачи.