Свет
Државните информации зад девет катанци

Тајна е колку држави не’
признале под уставно име, колку се потрошени за „Инвестирајте во Македонија“,
колку загадува „Окта“… ова е само дел од неславниот почеток на примената на
Законот за слободниот пристап до информации од јавен карактер
ИСТРАЖУВАЊЕ НА ИНСТИТУТОТ „ОТВОРЕНО ОПШТЕСТВО“
Тајна е колку држави не’
признале под уставно име, колку се потрошени за „Инвестирајте во Македонија“,
колку загадува „Окта“… ова е само дел од неславниот почеток на примената на
Законот за слободниот пристап до информации од јавен карактер
Министерството за надворешни работи не одговара колку држави ја признале
Македонија под уставното име, Владата не кажува колку потрошила за кампањата
„Инвестирај во Македонија“, МВР не го дава извештајот за примената на Законот
за пристапот до тајните досиеја… Ова е неславниот почеток на примената на
Законот за слободниот пристап до информации од јавен карактер, кој е во сила од
септември 2005 година. Образот на државните и локалните институции го обелуваат
некои општини и министерства. Ова се резултатите од истражувањето на институтот
„Отворено општество“, кое се’ уште трае.
– Во светот граѓаните добиваат 60 до 70 отсто од бараните информации, а кај нас
30 отсто. Нашите институции најчесто не одговараат на барањата. Можеби причина
е недоволната информираност за обврските од законот – вели Неда Коруновска,
координатор на правната програма во Институтот.
Владата не одговорила на ниедно барање за информација. Законскиот рок за
одговор е 30 дена, па против Владата се поднесени жалби затоа што не одговорила
на прашањата колку чини кампањата „Инвестирај во Македонија“, а не ги дала ни
купопродажниот договор за „Окта“ и одлуката за поделба на ЕСМ. Институциите
може да одбијат да дадат информации ако тие се класифицирани, лични или
доверливи, но мора да им одговори на граѓаните. Иако информацијата не е никаква
тајна, МНР не одговара колку држави ја признале Македонија под уставното име.
МВР, пак, одговара на барањата, но најчесто одбива да ги даде, оти се
класифицирани. Така, тоа не го дава извештајот за примена на Законот за пристапот
до тајните досиеја оти информацијата била строго доверлива, иако таа требаше да
биде заштитена 5 години, а е побарана по истекот на тој рок. Истата информација
не ја дава ни Државниот архив зашто не била негова. Според законот,
информацијата ја дава и оној што ја има.
Министерството за екологија и пред овој закон имаше обврска од Архутската
конвенција да дава информации, но сега не одговара на ниту едно барање. На
пример, молчи дали има и колкаво е загадувањето на животната околина од „Окта“.
Министерството за локална самоуправа го пренасочило барањето за информацијата
колкав е долгот на општините за 2006 година. Одговор стасал од Министерството
за финансии, но по поднесена жалба поради истек на рокот. Министерството за
образование, пак, барателот го упатил во Градот и општините за списокот на
училишта во Скопје. Министерството за финансии одговорило колкав е бројот на
вработени преку агенцијата за привремени вработувања, а ги дало и стратегискиот
план и листата на информации од јавен карактер. На овие прашања, пак, не
одговорило Министерството за здравство. Министерството за образование
одговорило на дел, а Министерството за транспорт ги одговорило сите, па и
прашањето колку дена министерот бил отсутен од работа и колку пари биле
потрошени за неговите службени патувања.
Истражувањето покажало дека најзатворени се јавните претпријатија. Општините се
поотворени. Градот Скопје, Карпош, Кисела Вода, Пехчево, Штип, Велес и Карбинци
одговориле на сите барања. Во Аеродром не одговараат со образложение дека биле
нова општина, а Бутел барал 9.000 денари за да ја состави информацијата за
составот на училишните одбори.
Од политичките партии бил побаран регистарот на донации за изборите, но тие
одбиле да ги дадат со образложение дека не потпаѓаат под законот. Тие
фигурираат во централниот регистар, па некои од жалбите биле решени во полза на
барателите на информации. И нотарите сметаат дека не се опфатени со Законот за
слободниот пристап до информации.
Законот предвидува прекршочни казни од 20.000 до 50.000 денари за службените
или одговорните лица во институциите што нема да дадат или ќе дадат неточни
информации.
Шуто Оризари не сака прашања
Општината Шуто Оризари не сака ни да ги прими барањата на граѓаните за
информација. Институтот „Отворено општество“ преку граѓани го побарал Статутот
на Општината за да види дали функционира законската обврска информациите да се
даваат и на јазикот на заедниците каде што тие се над 20 отсто. На граѓаните не
им било дозволено ни писмено ни усно да ја побараат информацијата.
Натали Н.Сотировска
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
„Трагедијата можеше да се спречи“: објавен конечниот извештај за имплозијата на подморницата „Титан“

„OceanGate“, чија подморница „Титан“ имплодираше за време на експедицијата кон остатоците од Титаник во 2023 година, имаше „критично недоволни безбедносни практики“ и „токсична работна култура“, се заклучува во официјален извештај на американската крајбрежна стража објавен по двегодишна истрага.
Конечниот извештај за „OceanGate“ беше објавен од страна на американската крајбрежна стража и нејзиниот Одбор за поморски истраги (MBI). Станува збор за компанијата (OceanGate) која е одговорна за подморницата „Титан“, која имплодираше пред две години за време на нуркање кон остатоците од Титаник, при што загинаа сите пет лица.
Во извештајот од 335 страници, објавен во вторникот, се вели дека „OceanGate“ не ги следела инженерските протоколи за безбедност, тестирање и одржување на бродовите. Документот ги истакнува сериозните проблеми во начинот на работење на компанијата, нејзината работна култура и предупредува на потребата од построг регулаторен надзор на „подморници со екипаж и бродови со нов дизајн“.
„Неколку години пред инцидентот, „OceanGate“ користеше тактики на заплашување, дозволи за научни операции и поволна корпоративна репутација за да избегне регулаторен надзор“, се вели во извештајот, пишуваат медиумите.
Понатаму се вели дека компанијата „стратешки создаде и искористи регулаторна конфузија“ успеала да го управува „Титан“ целосно надвор од воспоставените протоколи за длабоко море, што историски придонеле за безбедноста на комерцијалните подморници.
„Трагедијата можеше да се спречи“
„Оваа морска несреќа и загубата на пет животи можеа да се спречат. Двегодишната истрага идентификуваше повеќе фактори што доведоа до трагедијата, давајќи вредни лекции за спречување на идни несреќи. Потребен е посилен надзор и јасни опции за операторите што истражуваат нови концепти надвор од постојната регулаторна рамка“, рече Џејсон Нојбауер, претседател на МБИ на „Титан“.
Критично погрешна безбедносна култура
Во извештајот се наведува дека „примарните фактори што предизвикуваат“ трагедија биле несоодветното справување со инженерските проблеми и недостатокот на разбирање за тоа како трупот би реагирале во „по природа опасна средина“.
И покрај инцидентите што го нарушија интегритетот на трупот,„ OceanGate“ продолжи да го користи „Titan“. MBI, исто така, ја истакнува „критично погрешната“ безбедносна култура и оперативните практики на компанијата.
„Во срцето на овие пропусти беа очигледните несовпаѓања помеѓу пишаните безбедносни протоколи и вистинската пракса“, се вели во извештајот.
Исто така, се истакнува дека напорите на раководителите на „OceanGate“ да го претстават „Titan“ како „неуништлив“ создале „лажно чувство на безбедност“ кај патниците и регулаторите.
Американската крајбрежна стража, исто така, ги наведе неуспесите на државните институции, нагласувајќи дека имало „пропуштена можност“ за интервенција.
„Раната интервенција можеше да резултира со тоа што „OceanGate“ ќе бараше усогласеност со регулативите или ќе ги напушташе плановите за експедициите на Титаник“, се наведува во извештајот.
Фото: принтскрин
Свет
Нов Зеланд воведува даноци за странски туристи на најпознатите природни локации

Нов Зеланд планира да почне да им наплаќа влезници на меѓународните туристи за своите познати природни места и да им го олесни работењето на бизнисите на заштитено земјиште, како дел од контроверзниот предлог за „ослободување“ на растот во еколошки и културно заштитените подрачја.
Посетителите ќе плаќаат до 40 новозеландски долари за пристап до одредени атракции во наредните години, како дел од реформата на законите за заштита на природата.
Владата планира да им наплаќа на странските посетители 20-40 новозеландски долари (12-24 американски долари) по лице за пристап до некои места.
Овие такси би биле воведени од 2027 година, пишуваат медиумите.
Министерката за заштита на природата, Тама Потака, рече дека овие такси би можеле да донесат 62 милиони новозеландски долари годишно, „за да можеме да продолжиме да инвестираме во локациите што ја формираат основата на голем дел од нашиот туристички сектор“.
Најавите на владата се дел од поширока реформа на законите за заштита на природата, што исто така ќе ја олесни продажбата или размената на заштитено земјиште и ќе овозможи спроведување на повеќе активности во заштитените подрачја без потреба од дозвола.
„Во духот на давање зелено светло за повеќе работни места, поголем раст и повисоки плати“, владата ќе „ослободи нов бран концесии“, вклучително и во туризмот, земјоделството и инфраструктурата на одредени локации, изјави премиерот Кристофер Лаксон во саботата.
Заштитеното земјиште е јавна сопственост и сочинува една третина од територијата на Нов Зеланд. Опфаќа области со биодиверзитет, историско или културно значење.
Свет
Почина поранешниот претседател на Романија, Јон Илиеску

Поранешниот претседател на Романија, Јон Илиеску, почина денес на 96-годишна возраст, објави претседателот на Социјалдемократската партија (ПСД), Сорин Гриндану.
На почетокот на јуни, Илиеску беше примен во болница, каде што беше опериран од рак на белите дробови, а во текот на последните неколку дена неговото здравје брзо се влоши. Според медицинските извештаи, неколку органи откажаа, објавува „Аѓерпрес“.
Јон Илиеску беше претседател на Романија двапати од 1990 до 1996 година и повторно од 2000 до 2004 година. Тој беше првиот посткомунистички претседател на Романија по револуцијата во 1989 година, во која одигра водечка улога.
Илиеску беше лидер на Националниот фронт за спас, кој подоцна прерасна во Социјалдемократска партија. За време на неговиот мандат, Романија стана членка на НАТО и започна преговори за пристапување кон Европската унија.
Фото: принтскрин