Свет
Пресудите позаштитени од белите мечки
Судиите и теоретичарите разликуваат
коментирање на судските одлуки и искажување мислење за нив, а битно е и дали
тоа го прави власта или научните кругови, јавноста и медиумите
ЗАБРАНА ЗА КОМЕНТИРАЊЕ ИЛИ САМО РЕДОВЕН
ИЗГОВОР
Судиите и теоретичарите разликуваат
коментирање на судските одлуки и искажување мислење за нив, а битно е и дали
тоа го прави власта или научните кругови, јавноста и медиумите
Судските одлуки не се коментираат – тоа е најчестата фраза што се применува
кога јавноста или власта ќе изреагираат на некоја пресуда. Иако постојат
препораки во меѓународните конвенции од областа на судството за воздржување од
коментирање судски одлуки поради можно влијание врз третата власт, таа забрана
ја нема во ниту еден закон. Хелсиншкиот комитет смета дека демократско право е
судските одлуки да се коментираат јавно. Судиите и теоретичарите разликуваат
коментирање на судските одлуки и искажување мислење за нив. Битно е и дали тоа
го прави власта или научните кругови, јавноста и медиумите.
Последниот пример на повикување на забрана за коментирање на судските одлуки
беше во случајот со предвременото пуштање на слобода на балканскиот бос на
проституцијата Дилавер Бојку Леку, кому битолскиот Апелациски суд му даде
условен отпуст од затвор пет месеци пред завршувањето на казната. Премиерот
Никола Груевски изјави дека оваа одлука, најверојатно, била грешка.
Претседателот на судот, Кице Јузевски, реагира дека никој не смее да коментира
судски одлуки, освен повисок суд, кој може да изврши нивна ревизија.
– По Законот за судовите, како претседател немам право да ги преоценувам
судските одлуки и да кажам дали се исправни. Судските одлуки се јавни и
граѓаните може да ги коментираат – вели Јузевски.
Хелсиншкиот комитет смета дека коментарите, анализите и критиките на одлуките
што ги носи власта, меѓу кои и судската, се право на граѓаните.
– Судските одлуки може да се коментираат, но без навредување, омаловажување и
политичко или друг вид етикетирање на судиите што ги донедле и без оценување на
нивната стручност – вели претседателот на Врховниот суд, Дане Илиев.
Според него, треба да се избегнува коментирање на првостепените пресуди бидејќи
тие не се конечни и подлежат на „проверка“ од повисоките судови, па јавно
искажаното мислење може да влијае врз понатамошното одлучување.
– При поинакво искажано мислење судот треба да се брани со образложението за
својата одлука, а не да се затвора со изјави дека никој нема право да се меша –
вели тој.
Професорот по кривично право на Правниот факултет во Скопје, Гордан Калајџиев,
вели декавласта мора да ги почитува одлуките, како и да се коментираат тие.
– Едно е коментирање, а друго е нивно преиспитување со користење на полицијата.
Тоа е недозволиво – смета Калајџиев.
Долгогодишниот судија и поранешен претседател на скопскиот Апелациски суд, а
сега член на Судскиот совет, Вели Ведат, вели:
– Коментирањето подразбира анализа на фактите врз кои е донесена одлуката, а за
тоа е потребно стручно знаење. Во случајот со Бојку, на пример, треба да се
знае какво било мислењето на затворот во кој ја издржувал казната. Не треба да
се гледа каков бил човекот пред да влезе во затворот, туку како тој таму се
однесувал и да се предвиди како ќе се однесува кога ќе излезе – вели тој.
Од Бојку зависи дали ќе „долежи“
Одлуката за предвремено ослободување на Дилавер Бојку Леку од затвор не може да
биде сменета дури и да ја „обжали“ некој пред Врховниот суд. И во случај
Обвинителството да ја обжали оваа одлука и Врховниот суд да оцени дека
реакцијата е исправна, одлуката не може да се смени бидејќи е во корист на
осудениот. Случајот е идентичен со „Раштански Лозја“.
– Само ако Бојку ги прекрши правилата за условен отпуст, судот може да донесе
одлука тој повторно да биде вратен во затвор – велат правниците.
Натали Н.Сотировска
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Крај на мисијата: Земјата ја губи единствената врска со Венера
Единствената врска на Земјата со Венера е прекината. Јапонската агенција за вселенски истражувања (JAXA) официјално го прогласи своето вселенско летало Akatsuki за „мртво“, повеќе од една година откако го изгуби контактот.
Со ова официјално се запираат операциите, бидејќи агенцијата процени дека шансите за враќање на сондата се минимални, пишува Futurism.
Лансирано во 2010 година, леталото Akatsuki имаше задача да го проучува времето на нашиот пеколен сосед. Сондата од 300 милиони долари, позната и како Venus Climate Orbiter, доживеа дефект на моторот за време на првичното приближување кон Венера. Како резултат на тоа, помина пет години талкајќи околу Сонцето пред инженерите на JAXA да најдат начин да го спасат вселенското летало и конечно успешно да го постават во орбитата на Венера во 2015 година.
Сондата во облик на коцка, со димензии од околу метар и пол од секоја страна, беше лансирана со шест инструменти. Сите го преживеаа почетниот дефект, но две инфрацрвени камери престанаа да работат во 2016 година.
И покрај сите почетни неуспеси, Akatsuki далеку го надмина својот проектиран животен век од 4,5 години. Петнаесетгодишната мисија собра податоци во траење од осум години, што резултираше со 178 објавени научни трудови, а тој број сè уште расте. Останатите четири инструменти беа оперативни до април 2024 година, кога JAXA ја изгуби комуникацијата со сондата.
Тоа беше најблискиот контакт што човештвото го имаше со Венера и првата успешна јапонска мисија за истражување на друга планета. Пред Akatsuki, според NASA, седум други орбитатори успешно кружеле околу Венера – четири од СССР, два од САД и една од Европската вселенска агенција (ESA). Последната сонда пред јапонската беше Venus Express на ESA, која пристигна во 2006 година, а го изгуби контактот со неа во 2014 година.
Сепак, Венера можеби нема засекогаш да биде без роботски посетители. Мисијата DAVINCI на NASA, закажана за лансирање во 2030 година, е дизајнирана да ја проучува атмосферата на планетата со планови за слетување. Една година подоцна, мисијата VERITAS е закажана да влезе во орбитата и да ја проучува површината и внатрешноста на планетата. Судбината на обете мисии останува неизвесна поради сегашните и идните намалувања на буџетот на Трамп за NASA.
Но, дури и ако тие планови не успеат, постои резервна опција: ESA планира да го лансира орбитерот EnVision во 2030-тите, дизајниран да ја набљудува атмосферата, површината и внатрешноста на планетата. Дотогаш, се збогуваме со Венера од Земјата.
Свет
Романија купува 18 авиони Ф-16 по симболична цена од 1 евро
Романското Министерство за одбрана потпиша договор со холандската влада за купување на 18 борбени авиони Ф-16 Фајтинг Фалкон, заедно со потребната опрема, објави романскиот министер за одбрана Јонут Муштеану.
Според него, овие авиони ќе се користат исклучиво за обука во Европскиот центар за обука Ф-16 во Фетешти, Романија. Центарот веќе стана регионален центар за обука на пилоти од земјите-членки на НАТО и сојузничките земји.
Муштеану истакна дека Романија ќе плати симболична цена за авионите од 1 евро.
„Ова е паметна инвестиција во обуката, соработката и иднината“, нагласи тој.
Романија ќе ги покрие трошоците за обука на украински пилоти во Фетешти од државниот буџет. Обуката ќе се финансира преку романското Министерство за национална одбрана. Во 2023 година, неколку земји-членки на НАТО одлучија да испратат борбени авиони Ф-16 во Украина и да обучуваат украински пилоти да ги летаат.
Според „Политико“, Украина врши притисок врз европските земји и САД да ги забрзаат напорите за обука на пилоти за летање со авиони Ф-16, бидејќи Киев беше незадоволен од темпото и обемот на обуката на пилоти на Запад.
Свет
Лавина однесе седум животи на Хималаите: „Можеа да бидат спасени ако помошта стигнеше побрзо“
Најмалку седум планинари, петмина од нив странци и двајца Непалци, загинаа во лавина што ги затрупа на хималајски врв во североисточен Непал. Трагедијата се случи вчера во 9 часот по локално време во близина на планинскиот камп на планината Јалунг Ри во округот Долаха, потврди експедициската агенција „Седум самит трекс“, пишува Би-Би-Си.
Спасувачките екипи пронајдоа две тела, додека потрагата по преостанатите петмина, за кои се верува дека се закопани длабоко под снегот, продолжува. Потрагата по остатокот од групата, во која има и други странски државјани и локални водичи, продолжува. Петмина планинари успеаја да се вратат во базата со полесни повреди.
„Спасувачките напори се попречени од лошите временски услови и логистичките проблеми, што го отежнува користењето хеликоптери или стигнувањето до местото пеш“, изјави локалниот полициски службеник Гјан Кумар Махато. Тој додаде дека спасувачкиот хеликоптер успеал да слета само во областа На Гаун, на пет часа пешачење од базниот камп.
Еден од повредените алпинисти изјави за The Kathmandu Post дека постојано повикувале помош, но не успеале. „Доколку спасувачите стигнеа на време, можеа да се спасат повеќе животи“, изјави тој за еден непалски весник.
Меѓу загинатите се двајца Италијанци, еден Канаѓанец, еден Германец, еден Французин и двајца непалски водичи. Сите биле дел од група која тргнала повеќе од еден час пред да удри лавината. Според извештаите, групата се подготвувала да се искачи на блискиот врв Долма Канг (6.332 м) и се искачувала на Јалунг Ри (5.630 м) како дел од нивната аклиматизација.
Трагедијата се случува во време кога продолжуваат спасувачките напори за двајца италијански алпинисти, Стефано Фаронато и Алесандро Капуто, кои исчезнаа додека се обидуваа да се искачат на планината Панбари во западен Непал. Трет член од нивната група, 65-годишниот Велтер Перлино, оттогаш е спасен.
Есента е популарна сезона за планинарите во Непал поради подоброто време и видливост, но ризикот од лавини и ненадејни промени на времето останува висок. Минатата недела, циклонот Монта донесе обилни дождови и снежни врнежи низ Непал, заробувајќи голем број алпинисти на Хималаите.
Две Британки и една Иркиња беа исто така спасени откако беа заробени со денови во регионот Мустанг, додека стотици алпинисти беа заглавени во близина на Монт Еверест во октомври.

