Економија
Анѓушев: Обезбедувањето квалитетен кадар е приоритет на Владата и стопанството
Вицепремиерот задолжен за економски прашања, Кочо Анѓушев, учествуваше на форумот „Предизвизиците на компаниите за изнаоѓање квалитетна работна сила во модерното време“, кој се организира во рамките на проектот „Партнерство за подобра бизнис-регулатива“, кој го спроведува ЕПИ-центар во соработка со Стопанската комора на северозападна Македонија, Стопанска комора на Македонија, Сојуз на Стопански комори и МАСИТ, а е финансиски поддржан од УСАИД.
Анѓушев во своето воведно излагање пред присутните истакна дека Владата е силно посветена на економскиот развој на земјата и за таа цел се креирани низа комплементарни програми за поддршка на стопанството коишто даваат добри резултати, пришто дополни дека најзначаен предизвик на економијата во периодот кој следи е обезбедување квалитетен и соодветно обучен кадар за потребите на компаниите.
„Со посветена работа невработеноста е намалена на рекордно ниска стапка од 19,4%, со што ја пробивме бариерата од 20%, во позитивна смисла. Кога станува збор за дополнително намалување на невработеноста и обезбедување соодветен кадар за стопанството мора да кажеме дека станува збор за двоен предизвик. Од една страна станува збор за структурата на невработените: добар дел од нив се повозрасни лица над 52 години, дел од невработените немаат соодветно образование, односно поседуваат образование за коешто економијата нема реална потреба, додека дел од лицата имаат само основно образование. Од друга страна е иселувањето на младите, особено оние високоедуцирани кадри, во чиешто образование државата има инвестирано средства. Согледувајќи ја реалната ситуација, Владата презема соодветни активности и креира мерки за преквалификација и доквалификација, за потребите на компаниите и паралелно да се поттикнуваат домашните и странските инвеститори да отвораат нови работни места кои ќе бидат подобро платени и поатрактивни за младите едуцирани луѓе. Значи паралално работиме на тоа да ги подржиме компаниите да отвораат нови атрактивни работни места, како и на обезбедување поддршка за преквалификација на невработените за потребите на стопанството“, потенцираше Анѓушев.
Вицепремиерот подвлече дека со имплементација на Законот за финансиска поддршка на инвестициите се обезбедени услови за поинтензивен индустриски развој во земјата, а како резултат на оваа поддршка се отворени над 26.000 нови работни места во 2018 година, најголем дел во приватниот сектор, се реализираат нови 19 проекти на странски инвеститори, над 250 проекти на домашни компании поврзани со технолошкиот развој се поддржани преку мерките од планот за економски раст, нивото на странски инвестиции е на рекордни 624 милиони евра, додека забележан е и сериозен раст на индустриското производство.
„Обезбедувањето соодветен кадар за потребите на стопанството се прави на два начина, преку промена на образовниот процес и воведување на дуалното образование во средните стручни училишта и поттикнување на младите да студираат на технички факултети, пришто резултатите ќе дојдат за 5-6 години, како и со акутни мерки кои се брзи и динамични. Акутните мерки подразбираат преквалификација на постојната работна сила, на невработените кои немаат соодветни квалификации. За таа цел е креиран Оперативниот план за вработување, кој се спроведува преку Агенцијата за вработување, а за кој се обезбедени рекордни средства од 1,1 милијарда денари кои ќе се наменат за поттикнување на самовработувањето, преквалификации и обуки кај работодавачите и мерки за добивање на знаења и вештини за ИТ“, кажа Анѓушев.
Зборувајќи на панелот „Трендовите во работните односи и мотивите за останување во државата“, вицепремиерот соопшти дека и покрај рекордно ниската стапка на невработеност, сè уште како невработени се евидентирани над 105 илјади лица во земјата. Најголемиот дел од овие лица или околу 40 проценти се лица над 50 години, а дури 50 отсто од невработените се со основно или без образование, а околу 25 проценти од невработените се со завршено средно образование.
„Направена е анкета на 3.140 компании со 7 и повеќе вработени, кои во анкетата навеле дека во периодот од наредните 6-12 месеци би имале потреба од околу 18.400 нови вработувања. Анкетираните компании се само дел од сите кои работат во земјата, доколку се земат предвид и оние кои не се анкетирани, веројатно потребите на домашните компании би достигнале и до 30.000 нови вработувања. Ако се видат потребите од профили на кадри кои им се потребни на компаниите, ќе се увиди дека најбарани професии се машински инженер, градежен инженер, програмер, електротехничар, машински техничар, шивач, келнер, готвач, пекар, слаткар, заварувач, бравар, столар, чевлар, возач на товарно возило, автомеханичар, електричар за одржување и оператор на ЦНЦ-машини.
Не е предизвик отворањето нови работни места, поголем предизвик е како да се пополнат овие работни места. Токму затоа, дел од тие најбарани работни места би можеле да се пополнат преку преквалификација на активно невработените лица, со мерките од оперативниот план за вработување и паралелно треба се повеќе да ги стимулираме младите да посетуваат технички факултети, тоа се два процеси со кои ќе добиеме уште попозитивни резултати. Не смееме да го комерцијализираме образованието и да отвораме нови факултети, за младите да добијат дипломи кои потоа нема каде да ги применат, тоа мора да застане“, порача вицепремиерот Анѓушев.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Божиновска: Зависноста од еден извор е ризик од минатото
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, учествува на Berlin Global Dialogue 2025.
Оваа година, форумот се одржува под мотото „Shifting Power, Shaping Prosperity“, со фокус на тоа како новата мултиполарна реалност може да создаде стабилен и одржлив глобален развој.
Божиновска беше говорник на панелот „Shifts of Power: Strengthening Energy Resilience“, на кој истакна дека концептот на енергетска безбедност во новиот геополитички контекст се менува суштински — од класичен пристап кон енергенсите, кон отпорни и зелени системи со долгорочна стабилност.
„Енергетската безбедност повеќе не значи само количина и извор на енергија. Денес тоа е прашање на отпорност, диверзификација и транзиција кон почисти, поодржливи извори,“ рече Божиновска. „Геополитичките промени нѐ научија дека зависноста од еден снабдувач претставува сериозен ризик. Затоа нашата стратегија е јасна – поврзување со повеќе пазари, изградба на интерконектори и зајакнување на стабилноста, дури и во услови на глобална неизвесност.“
Во своето излагање, министерката се осврна на конкретните чекори што Македонија ги презема во насока на енергетска независност и одржливост:
„Го диверзифицираме снабдувањето со гас преку интерконекторот со Грција и подготвуваме инфраструктура за идниот транспорт на водород. Истовремено, ја зголемуваме домашната генерација од сонце и ветер, ја модернизираме преносната мрежа и инвестираме во складирање и дигитализација. Нашата визија е едноставна, но амбициозна – енергетски систем што е доволно флексибилен за да ги апсорбира глобалните шокови, доволно зелен за да обезбеди одржливост и доволно стабилен за да гарантира достапна енергија за сите.“
Осврнувајќи се на прашањето за рамнотежата меѓу безбедност, достапност и одржливост, Божиновска потенцираше дека трите цели не се исклучуваат меѓусебно, туку се меѓузависни.
„Не станува збор за избор меѓу безбедност, достапност или одржливост – туку за тоа како ги поврзуваме овие цели. Тоа бара стратегија, долгорочни инвестиции и пред сè соработка. Ниту една земја не може сама да ги реши глобалните енергетски предизвици, но заедно можеме да изградиме посилни и поотпорни системи.“
Министерката укажа и на значењето на новите технологии и вештачката интелигенција во енергетиката, кои, според неа, се потенцијал за подобра ефикасност, а не закана:
„Вештачката интелигенција може да ја зајакне отпорноста на системот, преку попрецизно предвидување на побарувачката, оптимизација на производството и подобра интеграција на обновливите извори. Ако се користи мудро, таа ќе ни овозможи да сме поефикасни и поподготвени за иднината.“
Економија
Детското штедење „Халки“ ја поттикнува вредната навика да се мисли на иднината
Во октомври, месецот на штедење, Халкбанк уште еднаш потсетува дека навиката за штедење не се сучи само преку бројки, туку и преку љубов, грижа и трпение. Со детското штедење Халки, банката повеќе од една деценија ги учи најмладите дека секој мал чекор денес може да донесе голема промена утре. Со слоганот „Мали чекори – големи соништа“, Халки праќа порака дека вистинската вредност не е во тоа колку имаме, туку како се грижиме за она што го имаме. Секоја уплата во детското штедење е повеќе од бројка – тоа е порака на љубов, посветеност и сигурност кон иднината на детето.
„Со детското штедење Халки сакаме да создадеме генерација која ќе ја разбере важноста на штедењето и одговорноста што произлегува од него. Сметаме дека е важно и најмладите, но и повозрасните да знаат дека штедењето не е само финансиски чин, туку начин на размислување, основа за стабилност и доверба“, вели Маја Наумовска Савеска, директор за корпоративни комуникации во Халкбанк АД Скопје.
Низ годините, слончето Халки прерасна во симбол на детското штедење и пријател на најмладите. Со својата препознатлива насмевка, Халки потсетува дека штедењето може да биде и игра и лекција. Преку сликовници, видеа, подкасти и едукативни работилници, Халки ги воведува децата во светот на финансиската писменост на едноставен, креативен и забавен начин.
Со цел да ја поттикне навиката за штедење, за сите новоотворени детски депозити во текот на октомври, Халкбанк подарува уникатна Халки касичка, симбол на првата штедна авантура. Минималниот износ за отворање детско штедење изнесува 1.000 денари или 20 евра, а потребни се само лична карта или пасош од родителот/старателот и извод од матична книга на родените за детето.
Во рамки на месецот на штедењето, Халки во соработка со неколку училишта организира едукативни работилници, каде што децата преку игра и цртежи ќе учат за историјата на парите. Целта е да се изгради генерација што ќе знае дека секоја мала паричка има своја вредност, особено кога зад неа стои љубов и цел. Кога ги учиме децата да штедат, ние не ги учиме само како да бројат, туку како да создаваат, да се грижат и да веруваат во себе. Со секоја нова штедна книшка, расте една нова приказна – приказна за љубов, стабилност и иднина.
ПР
Економија
Македонија доби речиси 2,5 милиона евра од планот за раст за постигнати резултати во намалување на неформалната економија, извести Министерството за економија
Европската комисија, во најновиот извештај за имплементацијата на Планот за раст, потврди дека Северна Македонија преку министерството за економија и труд целосно и успешно ја спроведе реформската мерка 4.1.1 – „Справување со неформалната економија во поддршка на Стратегијата за формализација на неформалната економија“, извести Министерството за економија и труд.
„Целта на мерката е унапредување на формалната економија преку интензивирање на инспекцискиот надзор и примена на пристап заснован на проценка на ризик, со фокус на секторите најподложни на неформални активности, градежништво, туризам и земјоделство.
Според оценката на Европската комисија, земјата далеку ги надминала поставените цели за зголемување на бројот на инспекции и резултатите од надзорот во рамките на оваа реформа со вкупна вредност од приближно 2,5 милиони евра, насочени кон јакнење на институциите, дигитализација на инспекциските служби и зајакнување на формалната економија.
Државниот инспекторат за труд (ДИТ) спроведе 16.464 инспекции во периодот јули 2024 – јуни 2025, што претставува 242% зголемување во однос на целта за 20% зголемување во однос на просекот од 2020–2023 година.
Притоа се откриени 543 нерегистрирани работници, што е зголемување од над 200% во однос на претходните години.
Државниот пазарен инспекторат (ДПИ) реализира 669 инспекции, што е 40% повеќе од целната вредност, при што издадени се 222 управни решенија, а 18 нерегистрирани економски оператори се затворени поради непочитување на законите.
Овие постигнувања се резултат на спроведување на пристап заснован на проценка на ризик при планирањето на инспекциските активности, со приоритетно насочување кон секторите најпогодени од неформална економија – градежништво, туризам и земјоделство. Двете институции применуваат методологии за управување со ризик и активно користат дигитални алатки за подобрување на ефективноста и транспарентноста во своето работење
Европската комисија во својата оценка нагласува дека Северна Македонија ја реализирала реформата „целосно и успешно“, без утврдено двојно финансирање и со целосна усогласеност со европските стандарди.
Ова признание од Европската комисија е потврда за сериозната работа на институциите и за конкретните резултати кои носат корист и за граѓаните и за бизнисот. Справувањето со сивата економија е еден од клучните приоритети на Владата и Министерството за економија и труд– заедно со европските партнери ќе продолжиме да градиме одржлива, конкурентна и формална економија“, соопшти Министерството за економија и труд.

