Економија
Владата: Новиот деветти пакет антикризни мерки во вредност од 662 милиона евра е за заштита на животниот стандард, ликвидноста на компаниите и развојот на економијата
Новиот деветти пакет антикризни мерки во вредност од 662 милиона евра, што го утврди Владата на Република Северна Македонија, содржи 26 мерки, со кои е таргетирана поддршката за ранливите категории граѓани и компании, како и поддршка во услови на зголемени трошоци на живот и продолжени ефекти од енергетската криза.
„Со овие мерки се опфатени 120.000 млади лица, над 74.000 социјално ранливи категории граѓани, над 187.000 пензионери, 40.000 земјоделци, речиси 540.000 корисници на апликацијата ‘Мој ДДВ’, 600.000 домаќинства и над 70.000 компании.
Пакетот содржи и системски мерки со кои за 2023 и 2024 година се опфатени над 338.000 пензионери и 106.000 вработени во јавниот сектор.
По категории, пакет-мерките наменети за граѓаните, домаќинствата и земјоделците се во вредност од 156 милиони евра.
Во оваа категорија предвидени се мерките за поддршка за зголемување на ученичкиот стандард на основците и средношколците од ранливите категории семејства со ниски примања, до 50.000 денари. Конкретно, над 105 илјади ученици во основното образование и средношколците во наредните 6 месеци ќе добиваат по 1.200 денари, односно 1.800 денари месечно, за што од буџетот за оваа финансиска поддршка ќе се издвојат вкупно 14,3 милиони евра“, велат од Владата.
„Во наредните 7 месеци 15.000 студенти, кои живеат надвор од местото на студирање, ќе добијат ваучер за превоз во износ од 600 до 1.200 денари за што се предвидени 2 милиона евра.
Во однос на најранливата категорија граѓани, во наредните 5 месеци по 2.000 денари месечно ќе добиваат корисниците на надомест поради попреченост, самохраните родители корисници на гарантирана минимална помош и родителите на деца со попреченост до 26 години. Мерката опфаќа 16.741 граѓанин за што се издвоени 2,7 милиона евра.
Во деветтиот пакет антикризни мерки се предвидени мерки за поддршка и заштита на стандардот на пензионерите со најниски пензии. Односно, во наредните 5 месеци пензионерите со пензија до 14.000 денари ќе добиваат по 3.000 денари месечно, оние со пензија од 14.000 до 16.000 денари 2.000 денари, а пензионерите со примања од 16.000 до 19.000 денари во следните 5 месеци ќе имаат поддршка од 1.500 денари. Со оваа поддршка се опфатени над 187.000 пензионери за што се предвидени 35 милиони евра.
За земјоделците, со новиот пакет е предвидена авансна исплата на субвенции преку ИПАРД-програмата, и тоа за 40.000 земјоделци, кои имаат посеви со полјоделски и градинарски култури, лозови и овошни насади и кои се занимаваат со сточарството, а за што се предвидени 8,1 милиони евра.
Еден милион евра се предвидени преку Програмата за енергетска сиромаштија за финансиска поддршка на над 5.000 семејства.
Со пакетот се предвидени мерки за финансиска поддршка за домаќинствата за инвестиции во обновливи извори на енергија. Конкретно, до максимум 80.000 денари поддршка за фотонапонски панели, до максимум 15.000 денари за соларни системи и до максимум 25.000 денари за инсталација на ПВЦ. За оваа намена се изводени 1,1 милион евра за речиси 2.250 корисници.
Продолжува мерката за 90 % субвенционирање на цената на струјата, со која се опфатени 611.000 домаќинства и 68.000 мали потрошувачи. За оваа мерка процената е дека ќе бидат потребни 35 милиони евра.
Ќе се субвенционира и цената на топлинската енергија, односно парното за домаќинствата и компаниите, а за што проценета е импликација од 7,4 милиони евра.
Со пакетот е предвидено продолжување на финансиската поддршка за сметките за струја за домаќинства со ниски приходи – корисници на ГМП и социјална пензија. Поддршката за оваа категорија граѓани изнесува 1.200 денари месечно во наредните 6 месеци. Со оваа мерка се опфатени над 50.000 корисници со вкупен износ од 5,9 милиони евра.
За мерката „Мој ДДВ“ предвидени се 42,2 милиона евра, а ќе се опфатат речиси 540.000 корисници за поврат на ДДВ за што прагот е зголемен до 2.100 денари за секое тримесечје поединечно.
Во овој пакет-мерки е предвидено законско решение со кое се ограничува затезната камата до висина на долгот, а планирана е и мерка со која се намалува висината на стапката на казнената камата за 3-процентни поени за граѓаните со низок доход.
Пакетот наменет за поддршка на приватниот сектор е во износ од 492 милиона евра и содржи мерки за одржување на ликвидноста на компаниите, конкурентноста и поддршка за инвестиции во обновливи извори.
Конкретно, предвидени се поволни заеми за мали и средни претпријатија во износ од 10 милиони евра, за инвестиции во проекти за енергетска ефикасност и обновливи извори преку издавање зелена обврзница.
Се проширува опсегот на компании корисници на гарантната шема од Гарантниот фонд на Развојната банка, преку олеснување на критериумите за аплицирање, а за што се предвидени 39 милиони евра.
Предвидена е поволна седма кредитна линија за зелена транзиција во соработка со Европската инвестициска банка во износ од 100 милиони евра за инвестиции во енергетска ефикасност и обновливи извори по принципот 1+1.
Исто така, во соработка со Француската агенција за развој, предвидена е поволна кредитна линија во износ од 50 милиони евра за поддршка на женското претприемаштво, дигитализација и проекти, со што придонесуваат за намалување на негативните ефекти од климатските промени и проекти со позитивен придонес за животната средина.
Планирани се 50 милиони евра за поволни заеми за мали и средни претпријатија во соработка со Банката за развој на Советот на Европа, наменети за создавање и зачувување работни места, поддршка на женското претприемаштво и за зелени инвестиции.
Пакетот за приватниот сектор содржи и поддршка преку инструментот на ЕБОР за зелено финансирање, за малите и средни претпријатија, за поединци и домаќинства, да инвестираат во обновливи извори на енергија и иновативни решенија за енергетска ефикасност во висина од 790.000 евра.
Исто така, со деветтиот пакет-мерки предвидена е одлука за одобрување користење дехидрирано млеко за производството на млеко и млечни производи, со што ќе се придонесе за намалување на малопродажните цени на млекото и млечните производи.
Со овој пакет мерки обезбедена е и финансиска поддршка за субвенционирање на придонесите на нови и постојни вработени за зголемување на платите на работниците од 3.000 до 9.000 денари.
Вкупно 14,9 милиони евра се предвидени за поддршка за јавниот сектор. Конкретно, предвидени се поволни кредити наменети за општините за инвестиции во енергетската ефикасност, со цел намалување на потрошувачката на струја, а во соработка со Светската банка. За оваа намена се издвоени 10 милиони евра.
За Фондот за енергетска ефикасност во Развојната банка, а во соработка со Светската банка, обезбедени се 5 милиони евра за финансирање проекти во енергетска ефикасност и обновливи извори на енергија. Оваа мерка треба да обезбеди намалена потрошувачка на струја за јавниот и приватниот сектор.
Покрај овие антикризни мерки, продолжуваат системските мерки за ублажување на ефектите од ценовната и енергетска криза за што се предвидени 516 милиони евра. Односно, 189 милиони евра во 2023 година и 327 милиони евра во 2024 година.
Од оваа сума, 36,2 милиони евра се наменети за зголемувањата на платите во јавниот сектор преку усогласување со порастот на минималната плата, и тоа за 2023 година.
52 милиона евра се обезбедени за зголемувањето на платите во јавниот сектор врз основа на Општиот колективен договор, конкретно за пораст на платата за 10 % и исплата на регрес од 10.000 денари за годишен одмор. За 2024 година, за оваа мерка, која предвидува покачување на платите, се предвидени 150 милиони евра.
Обезбедени се 100 милиони евра финансиски средства за исплата на зголемени пензии за над 338.000 пензионери за 2023 година и 178 милиони евра за покачување на пензиите во согласност со новата методологија за 2024 година.
Сите овие мерки почнуваат да важат од 1 декември и сите финансиски средства се предвидени во буџетот“, се наведува во соопштението на Владата.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Божиновска: Зависноста од еден извор е ризик од минатото
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, учествува на Berlin Global Dialogue 2025.
Оваа година, форумот се одржува под мотото „Shifting Power, Shaping Prosperity“, со фокус на тоа како новата мултиполарна реалност може да создаде стабилен и одржлив глобален развој.
Божиновска беше говорник на панелот „Shifts of Power: Strengthening Energy Resilience“, на кој истакна дека концептот на енергетска безбедност во новиот геополитички контекст се менува суштински — од класичен пристап кон енергенсите, кон отпорни и зелени системи со долгорочна стабилност.
„Енергетската безбедност повеќе не значи само количина и извор на енергија. Денес тоа е прашање на отпорност, диверзификација и транзиција кон почисти, поодржливи извори,“ рече Божиновска. „Геополитичките промени нѐ научија дека зависноста од еден снабдувач претставува сериозен ризик. Затоа нашата стратегија е јасна – поврзување со повеќе пазари, изградба на интерконектори и зајакнување на стабилноста, дури и во услови на глобална неизвесност.“
Во своето излагање, министерката се осврна на конкретните чекори што Македонија ги презема во насока на енергетска независност и одржливост:
„Го диверзифицираме снабдувањето со гас преку интерконекторот со Грција и подготвуваме инфраструктура за идниот транспорт на водород. Истовремено, ја зголемуваме домашната генерација од сонце и ветер, ја модернизираме преносната мрежа и инвестираме во складирање и дигитализација. Нашата визија е едноставна, но амбициозна – енергетски систем што е доволно флексибилен за да ги апсорбира глобалните шокови, доволно зелен за да обезбеди одржливост и доволно стабилен за да гарантира достапна енергија за сите.“
Осврнувајќи се на прашањето за рамнотежата меѓу безбедност, достапност и одржливост, Божиновска потенцираше дека трите цели не се исклучуваат меѓусебно, туку се меѓузависни.
„Не станува збор за избор меѓу безбедност, достапност или одржливост – туку за тоа како ги поврзуваме овие цели. Тоа бара стратегија, долгорочни инвестиции и пред сè соработка. Ниту една земја не може сама да ги реши глобалните енергетски предизвици, но заедно можеме да изградиме посилни и поотпорни системи.“
Министерката укажа и на значењето на новите технологии и вештачката интелигенција во енергетиката, кои, според неа, се потенцијал за подобра ефикасност, а не закана:
„Вештачката интелигенција може да ја зајакне отпорноста на системот, преку попрецизно предвидување на побарувачката, оптимизација на производството и подобра интеграција на обновливите извори. Ако се користи мудро, таа ќе ни овозможи да сме поефикасни и поподготвени за иднината.“
Економија
Детското штедење „Халки“ ја поттикнува вредната навика да се мисли на иднината
Во октомври, месецот на штедење, Халкбанк уште еднаш потсетува дека навиката за штедење не се сучи само преку бројки, туку и преку љубов, грижа и трпение. Со детското штедење Халки, банката повеќе од една деценија ги учи најмладите дека секој мал чекор денес може да донесе голема промена утре. Со слоганот „Мали чекори – големи соништа“, Халки праќа порака дека вистинската вредност не е во тоа колку имаме, туку како се грижиме за она што го имаме. Секоја уплата во детското штедење е повеќе од бројка – тоа е порака на љубов, посветеност и сигурност кон иднината на детето.
„Со детското штедење Халки сакаме да создадеме генерација која ќе ја разбере важноста на штедењето и одговорноста што произлегува од него. Сметаме дека е важно и најмладите, но и повозрасните да знаат дека штедењето не е само финансиски чин, туку начин на размислување, основа за стабилност и доверба“, вели Маја Наумовска Савеска, директор за корпоративни комуникации во Халкбанк АД Скопје.
Низ годините, слончето Халки прерасна во симбол на детското штедење и пријател на најмладите. Со својата препознатлива насмевка, Халки потсетува дека штедењето може да биде и игра и лекција. Преку сликовници, видеа, подкасти и едукативни работилници, Халки ги воведува децата во светот на финансиската писменост на едноставен, креативен и забавен начин.
Со цел да ја поттикне навиката за штедење, за сите новоотворени детски депозити во текот на октомври, Халкбанк подарува уникатна Халки касичка, симбол на првата штедна авантура. Минималниот износ за отворање детско штедење изнесува 1.000 денари или 20 евра, а потребни се само лична карта или пасош од родителот/старателот и извод од матична книга на родените за детето.
Во рамки на месецот на штедењето, Халки во соработка со неколку училишта организира едукативни работилници, каде што децата преку игра и цртежи ќе учат за историјата на парите. Целта е да се изгради генерација што ќе знае дека секоја мала паричка има своја вредност, особено кога зад неа стои љубов и цел. Кога ги учиме децата да штедат, ние не ги учиме само како да бројат, туку како да создаваат, да се грижат и да веруваат во себе. Со секоја нова штедна книшка, расте една нова приказна – приказна за љубов, стабилност и иднина.
ПР
Економија
Македонија доби речиси 2,5 милиона евра од планот за раст за постигнати резултати во намалување на неформалната економија, извести Министерството за економија
Европската комисија, во најновиот извештај за имплементацијата на Планот за раст, потврди дека Северна Македонија преку министерството за економија и труд целосно и успешно ја спроведе реформската мерка 4.1.1 – „Справување со неформалната економија во поддршка на Стратегијата за формализација на неформалната економија“, извести Министерството за економија и труд.
„Целта на мерката е унапредување на формалната економија преку интензивирање на инспекцискиот надзор и примена на пристап заснован на проценка на ризик, со фокус на секторите најподложни на неформални активности, градежништво, туризам и земјоделство.
Според оценката на Европската комисија, земјата далеку ги надминала поставените цели за зголемување на бројот на инспекции и резултатите од надзорот во рамките на оваа реформа со вкупна вредност од приближно 2,5 милиони евра, насочени кон јакнење на институциите, дигитализација на инспекциските служби и зајакнување на формалната економија.
Државниот инспекторат за труд (ДИТ) спроведе 16.464 инспекции во периодот јули 2024 – јуни 2025, што претставува 242% зголемување во однос на целта за 20% зголемување во однос на просекот од 2020–2023 година.
Притоа се откриени 543 нерегистрирани работници, што е зголемување од над 200% во однос на претходните години.
Државниот пазарен инспекторат (ДПИ) реализира 669 инспекции, што е 40% повеќе од целната вредност, при што издадени се 222 управни решенија, а 18 нерегистрирани економски оператори се затворени поради непочитување на законите.
Овие постигнувања се резултат на спроведување на пристап заснован на проценка на ризик при планирањето на инспекциските активности, со приоритетно насочување кон секторите најпогодени од неформална економија – градежништво, туризам и земјоделство. Двете институции применуваат методологии за управување со ризик и активно користат дигитални алатки за подобрување на ефективноста и транспарентноста во своето работење
Европската комисија во својата оценка нагласува дека Северна Македонија ја реализирала реформата „целосно и успешно“, без утврдено двојно финансирање и со целосна усогласеност со европските стандарди.
Ова признание од Европската комисија е потврда за сериозната работа на институциите и за конкретните резултати кои носат корист и за граѓаните и за бизнисот. Справувањето со сивата економија е еден од клучните приоритети на Владата и Министерството за економија и труд– заедно со европските партнери ќе продолжиме да градиме одржлива, конкурентна и формална економија“, соопшти Министерството за економија и труд.

