Економија
НБРМ: Банкарскиот систем останува здрав и стабилен
Советот на Народната банка на седница го разгледа и го усвои извештајот за ризиците во банкарскиот сектор за првиот квартал од 2023 година.
Во извештајот се оценува дека банкарскиот сектор е стабилен и соодветно се справува со тековните предизвици, при што окружувањето и натаму е неизвесно како резултат на глобалните фактори и проследено со сè уште високи, иако намалени, стапки на инфлација и затегнување на финансиските услови.
Заклучно со крајот на првиот квартал од оваа година, депозитите од домаќинствата и корпоративниот сектор на годишна основа забележаа забрзан раст, а растот на кредитите беше помал. Во услови на задржана доверба во банкарскиот систем депозитите забележаа забрзан годишен раст до нивото од 7,8 %, a особено карактеристични се поволните поместувања кај долгорочните депозити, кои по подолгиот период на намалување, во првиот квартал забележаа раст на годишна основа. При извесно затегнување на финансиските услови, годишниот раст на кредитирањето забави и изнесуваше 6,4 %.
Солвентноста на банкарскиот систем бележи подобрување. Стапката на адекватност на капиталот забележа квартално зголемување за 0,3 п.п. достигнувајќи го највисокото ниво во последните шеснаесетина години, од 18 %. Подобрата солвентност најмногу е резултат на реинвестирањето на добивките од минатата година. Безмалку една третина од сопствените средства на банкарскиот систем отпаѓа на заштитните слоеви на капиталот или се слободни над потребното минимално ниво, што банките може да ги користат за справување со разни предизвици при надолните движења и од економските циклуси и во кризни услови. Добивката на домашниот банкарски систем се зголеми, а периодот на посилен раст на приходите на банките се искористи за јакнење на капацитетот за справување со евентуални идни кредитни загуби.
Показателите за ликвидноста се на задоволително ниво. Стапката на покриеност со ликвидност на банкарскиот систем е на значително повисоко ниво од регулаторниот минимум и го потврдува задоволителниот обем на ликвидност со кој располага македонскиот банкарски систем. Резултатите од стрес-тестовите упатуваат на задоволителна отпорност на банкарскиот систем на претпоставените екстремни, поединечни и комбинирани ликвидносни одливи.
Квалитетот на кредитното портфолио на банките се задржа. Вкупните нефункционални кредити продолжија да се намалуваат, со што и нивното учество во вкупните кредити се намали за 0,1 п.п. до ново историски најниско ниво од 2,8 %. Сепак, неизвесното окружување, заедно со постепеното затегнување на финансиските услови, наметнува потреба банките и натаму внимателно да го следат кредитниот ризик.
Со цел понатамошно јакнење на отпорноста на банкарскиот сектор, на својата редовна седница Советот на Народната банка донесе макропрудентна мерка за зголемување на стапката на противцикличниот заштитен слој на капиталот за изложеностите на домашните банки за 0,25-процентни поени од претходно утврдените 0,75 на 1 %, со почеток на примена од 1 јули 2024 година. Зголемувањето на стапката на противцикличниот заштитен слој на капиталот има цел да дејствува превентивно и да води кон натамошно зајакнување на капиталната позиција на банките земајќи ги предвид тековните макроекономски услови и движењата на пазарот на недвижности. Оваа мерка е во согласност со мерките што се преземаат во поголем број земји во Европската Унија, со кои се бара повисока адекватност на капиталот на банките како заштита од можните ризици од окружувањето.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Соларни паркови и ветерници за енергетска стабилност – Глобална поддршка за зелена енергија: Средба Божиновска со координаторката на ОН, Рита Колумбија
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, оствари средба со постојаниот координатор на Обединетите нации во Република Северна Македонија, Рита Колумбија. На средбата се разговараше за тековните активности и проекти кои, со поддршка на организациите на ОН, се реализираат во земјата, при што беше нагласена одличната институционална соработка на сите нивоа.
Фокусот на дискусијата беше ставен на приоритетите во областа на зелената енергија, со акцент на развојот на обновливи извори и поддршката за проекти за енергетска ефикасност. Министерката Божиновска и г-ѓа Колумбија се согласија дека забрзувањето на инвестициите во соларни паркови, ветерни електрани и други зелени технологии е од суштинско значење за долгорочната енергетска стабилност на земјата и заштитата на животната средина.
Исто така, беше истакнато значењето на националните приоритети во одржливиот развој и нивната усогласеност со глобалните стандарди, особено во контекст на Целите за одржлив развој и Националната развојна стратегија.
Посебно внимание беше посветено на подготовките за големиот енергетски форум, кој ќе се одржи во Скопје во 2025 година под покровителство на Обединетите нации. Форумот ќе ги обедини водечките глобални експерти, владини претставници и компании, со цел да се разменат најдобрите практики за правична енергетска транзиција и намалување на зависноста од фосилни горива. Оваа иницијатива е значајна можност за нашата земја да се позиционира како регионален лидер во примената на обновливи извори на енергија.
Министерката Божиновска ја нагласи подготвеноста на Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини да ги засили напорите за реализација на стратешки зелени проекти, при што ја изрази својата благодарност за постојаната поддршка од Обединетите нации, која е клучен двигател за одржлив развој и унапредување на животниот стандард на граѓаните.
На крајот од средбата, министерката Божиновска и г-ѓа Колумбија ја потврдија подготвеноста за зајакнување на соработката и на техничко ниво помеѓу агенциите на ОН и Министерството, со цел реализација на проекти од кои директна придобивка ќе имаат граѓаните.
Економија
„Организираниот енергетски пазар во подем“: Божиновска во посета на МЕМО
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, го посети Националниот оператор на пазар на електрична енергија – МЕМО ДООЕЛ Скопје, во рамки на нејзините активности за редовни посети на енергетските капацитети и институции под ингеренции на Министерството.
Во текот на посетата, министерката беше информирана за активностите на МЕМО, вклучувајќи ги напорите за унапредување на организираниот пазар на електрична енергија во Македонија. Беше ставен акцент на зајакнувањето на Македонската берза на електрична енергија, која е под раководство на МЕМО. Берзата, која започна со работа на 10 мај 2023 година, обезбедува конкурентен пазар за електрична енергија во земјата.
„МЕМО игра клучна улога во обезбедувањето на енергетска стабилност и транспарентност на пазарот на електрична енергија. Како Министерство, целосно ја поддржуваме оваа институција во напорите за модернизација и развој, што е клучно за енергетската стабилност и економскиот развој на земјата“, истакна министерката Божиновска.
Управителот на МЕМО, Зоран Ѓорѓиевски нагласи дека зајакнувањето на Македонската берза на електрична енергија е приоритет за МЕМО, со цел да се обезбеди сигурно и транспарентно место за тргување на електрична енергија за сите учесници на пазарот.
„Во овој момент 37 компании тргуваат на домашната берза за електрична енергија што е потврда за воспоставената сигурност и релевантни цени за секој час од денот. МЕМО веќе го воведува еврото како валута за тргување во првиот квартал на оваа година со што станува поотворен за меѓународно тргување со електрична енергија, а воедно ова е и еден од предусловите за пазарно спојување (market coupling) со берзите на соседните земји и членки на ЕУ. Интензивно работиме и на развој на интрадневен пазар“, истакна Ѓорѓиевски.
Министерката беше информирана и за тековните активности на МЕМО за успешно спроведување на планот за издавање гаранции за потекло на електрична енергија. Како што истакна Ѓорѓиевски, очекуваат целосна имплементација на софтверот за неколку месеци.
Божиновска ја нагласи важноста на воспоставување и водење на регистарот на гаранциите за потекло на електрична енергија како значаен механизам кој придонесува за енергетска транзиција и доверба на пазарот.
„Овие механизми ќе обезбедат поголема транспарентност и конкурентност, што е од суштинско значење за привлекување инвестиции во обновливи извори на енергија и зајакнување на економската стабилност на енергетскиот сектор“, додаде министерката.
Оваа посета е дел од континуираните активности на министерката Божиновска за директна комуникација со клучните енергетски субјекти, со цел подобро разбирање на нивните предизвици и потреби, како и заедничко планирање на идните чекори за обезбедување на сигурна и одржлива енергетска иднина за Македонија.
Економија
Предности и недостатоци на ПВЦ-прозорците
Последниве години, а може да се каже и деценија, ПВЦ столаријата е меѓу најбараната, без разлика дали станува збор за новоградба или реновирање. Тоа се должи пред се на добриот сооднос цена-квалитет, на брзината на изработка и монтажа, но и на фактот дека ПВЦ столаријата е полесна за одржување. Со тек на годините и во оваа индустриска гранка има напредок, така што денес ПВЦ прозорците имаат подобри функционални и естетски карактеристики (ги има во повеќе бои, комбинација со дрво…). Доколку сте на мислење да поставите ПВЦ прозорци, дознајте ги предностите и недостатоците на овој материјал подолу.
Прозорците се исклучително важен елемент на секој дом – го штитат објектот од неповолни временски влијанија, обезбедуваат сигурност и безбедност, овозможуваат природно проветрување на објектот, придонесуваат за естетскиот изглед на фасадата… Тие се состојат од стаклена површина која генерално сочинува 70% од прозорецот, механизми за движење-опрема, како и профили. Профилите можат да се направат од различни материјали – алуминиум, дрво, комбинација од дрво и алуминиум и ПВЦ. Последните се најпопуларни и подолу ќе се фокусираме на нивните карактеристики.
Предности на ПВЦ прозорци
ПВЦ прозорците се енергетски ефикасни и обезбедуваат одлична топлинска изолација на објектот. ПВЦ материјалот има низок фактор на топлинска спроводливост, односно е одличен изолатор.
Сепак, важно е да се нагласи дека енергетската ефикасност на ПВЦ прозорците првенствено зависи од бројот на комори во рамката. Коморите се јасно видливи на пресекот на рамката – тие претставуваат еден вид бариера за пренос на топлина од внатре кон надвор. Поедноставно објаснето: тие се воздушни џебови, одвоени еден од друг со прегради, а добро е познато дека воздухот е одличен изолатор.
Повеќе комори значи помала загуба на топлина во текот на зимата, а со тоа и поголема заштеда на месечните сметки. Прозорските рамки со пет или шест комори се одличен избор од гледна точка на енергетска ефикасност.
На ист начин, преминот на звучните бранови во внатрешниот простор е ограничен, односно се намалува шумот. Затоа, ПВЦ прозорците обезбедуваат и одлична звучна изолација која оди до 48 dB.
Предноста поради која ПВЦ прозорците се популарни е прифатлива цена. За стандардни ПВЦ прозорци со двојно застаклување треба да се одвои помеѓу 85 и 160 евра.
Друга многу важна предност на ПВЦ прозорците е едноставно одржување. За чистење на ПВЦ прозорци доволни се мека крпа и малку топла вода, а благо средство за чистење доколку се по извалкани. За разлика од дрвените прозорци, ПВЦ прозорците не бараат одржување во форма на лакирање за да се спречи гниење на материјалот. Исто така, не треба да се грижите за корозија како кај металните рамки. Стаклената површина на прозорецот се чисти стандардно, со средства за одржување на стаклените површини.
ПВЦ прозорците се внатрешно засилени со челични профили така што оние со поголеми димензии се доволно крути. Тие се отпорни на повеќето стандардни механички оштетувања, неповолни климатски услови. Иако многумина се на мислење дека ПВЦ столаријата е краткотрајна, оваа заблуда не е основана – ПВЦ прозорите траат 25 години и повеќе, без да има промени во изгледот или перформансите.
Друга заблуда поврзана со ПВЦ прозорците е дека тие мора да бидат само бели. Ниту ова не е вистина. Денес, ПВЦ столаријата се изработува во над 20 бои, дури и во имитации на природни материјали како дрво. Ова е одличен избор за сите оние кои го сакаат топлиот и природен изглед на дрвото, но не сакаат да губат време на одржување на дрвени прозорци. ПВЦ прозорците може да имаат дури и двобојни профили, односно профили со различни бои однадвор и внатре. Овие рамки се користат доколку бојата на рамката, која е од внатрешната страна ил надворешната страна, не се вклопува со постојната фасада или ентериер.
Сепак, важно е да се нагласи дека споменатите предности не постојат ако монтажата на ПВЦ прозорци не се изведува правилно.
Кои се недостатоците на ПВЦ прозорците?
Исто како и другите материјали, ПВЦ прозорците имаат одредени недостатоци. ПВЦ прозорци можат да се деформираат под влијание на висока температура, а под влијание на УВ зраците можат да ја променат бојата, особено ако се поставени на сончевата страна на објектот.
ПВЦ прозорците имаат значителен недостаток во споредба со оние направени од алуминиум. Тие не можат да имаат тенки и издржливи рамки. Имено, алуминиумот е материјал со огромна цврстина, а прозорските рамки направени од него можат да бидат тенки, но сепак поцврсти од другите материјали, без да се виткаат или кршат.
Третиот важен недостаток на ПВЦ прозорци се однесува на одржливост. За разлика од дрвените прозорци, ПВЦ прозорците се направени од вештачки материјал. Сепак, важно е да се напомене дека старите ПВЦ прозорци може да се рециклираат до седум пати без никаква промена во квалитетот.
Кога се зборува за еколошки аспект, не смее да се изгуби од вид дека ПВЦ прозорците имаат одлични термо изолациски карактеристики и можат да траат над 50 години, така што нема да се менуваат толку често, што го намалува отпадот.
Генерално, ПВЦ прозорците имаат значително повеќе предности отколку недостатоци.
ПР текст