Економија
Новиот закон за буџети наскоро влегува во собраниска процедура

На денешната редовна седница Владата го разгледа и усвои предлог-законот за буџети со цел имплементација на реформите во процесите на планирање и извршување на буџетот, зајакнување на фискалната дисциплина, стабилни фискални проекции за среднорочен период, интегрирање на процесите во јавните финансии и подобрена транспарентност.
Со оглед на тоа што постојниот Закон за буџети е од 2005 година, со новиот предлог-закон се предвидени неколку дополнителни измени и допрецизирања и со него се уредени постапките за изготвување, донесување и извршување на буџетот и буџетите на единиците на локалната самоуправа и Град Скопје, како и известување за извршување на буџетот. Потребата за изработка на целосно нов закон е со цел подобрување на управувањето со јавните финансии и зајакнувањето на среднорочното буџетирање како еден од најголемите приоритети на Владата, како дел од процесот за пристапување во Европската Унија.
Новиот закон за буџети, кој треба да важи од 1.1.2023 година се вклопува во концептот СМАРТ- финансии, односно истиот е со цел да обезбеди рамка за водење здрава, предвидлива и одржлива фискална политика, како и зголемување на буџетската дисциплина и одговорност и ќе биде доставен во собраниска процедура.
Денеска на седницата беше разгледан и прифатен и предлог-закон за изменување и дополнување на Законот за акцизите, по скратена постапка. Со предложените измени и дополнувања се предлага со денот на влегување во сила на Предлогот на Законот да престане да важи Уредбата со законска сила за примена на Законот за акцизите за време на вонредна состојба. Предложените измени сè со цел да се продолжи со примена на новиот начин на пресметување на акцизата за одредени енергенти во зависност од движењето на малопродажната цена на соодветниот енергент на светските берзи и истовремено ќе се овозможи и понатаму да се користи и механизмот кој овозможува постепено враќање на постојните износи на акциза во услови на нормализирање на цените на пазарот на нафтени деривати, а кои се веќе воспоставени со донесувањето на Уредбата со законска сила. Дополнително, со измените се предлагаат одредби кои се во насока на доработување, појаснување и прецизирање на одредбите од Законот за акцизите.
Владата ја разгледа и усвои Информацијата за усвојување на ревидирана единствена листа на проекти усогласена со Економскиот и инвестициски план на Европската Унија за Западниот Балкан, во која ќе влезат сите планирани проекти во следната фаза. Се задолжуваат сите институции кои сакаат да аплицираат на повиците објавени во рамките на Инструментот „Инвестициска рамка за Западен Балкан (ВБИФ) за техничка помош и инвестициски грант, да ја почитуваат процедурата за аплицирање преку обезбедување позитивни мислења од меѓународните финансиски институции, Министерство за финансии и надлежните министерства (доколку се работи за јавни претпријатија) до 25 јануари 2021 година и за истото да го известат Секретаријатот за европски прашања, кој подоцна ќе ја информира Владата на Република Северна Македонија.
На денешната седница беа разгледани и усвоени повеќе Програми за работа во разни области за тековната 2021 година меѓу кои: Од Министерството за наука и образование, Програмата за научно-истражувачката дејност за 2021 година, кој ги опфаќа финансиските средства наменети за финансирање на научно-истражувачката дејност и тоа за:
1. Програми на Јавните научни установи и единици насочени кон науката при државните универзитети,
2. Национални научноистражувачки проекти
3. Билатерални научноистражувачки проекти,
4. Организација на научни собири,
5. Издавачка дејност (научни книги),
6. Учество на домашни истражувачи на меѓународни научни собири во странство,
7. Студиски престои во странство и престој на странски научни истражувачи во Република Северна Македонија,
8. Објавување на научни трудови во странски научни списанија (со импакт фактор), надоместок за средства за објавени научни трудови во списание со импакт-фактор,
9. Стипендии за млади научноистражувачки кадри на втор и трет циклус во земјата и странство:
– стипендии и уписнини за студии од втор циклус во странство според Шангајската ранг-листа,
– стипендии и уписнини за студии од трет циклус во странство според Шангајската ранг-листа,
– еднократен надомест за одбрана на магистерски труд,
– еднократен надомест за одбрана на докторски труд,
– стипендии и уписнини за студии од втор циклус за студии во странство од областите на ликовната уметност, кинематографијата и филмската продукција, драмската уметност и музиката,
– стипендии за последипломски студии на Јавна научна установа Институт за филм, филмска академија-Охрид,
– стипендии и уписнини за постдипломски студии по старотурски јазик,
– стипендии и уписнини за студии од втор циклус за ФАМУ, Република Чешка,
– објавување на творечки субвенции за творечки дејности,
– стипендии за студии од втор и трет циклус на студии на странски државјани кои престојуваат во Република Северна Македонија по основ на билатерална и мултилатерална меѓународна соработка,
– Стипендии „Борис Трајковски“ студии од втор циклус за извршната МБА програма на Универзитетот Шефилд и
– Стипендии и школарини за последипломски и докторски студии во согласност со Законот за правата на претседателот на Република Северна Македонија и неговото семејство по престанување на функцијата,
10. Програма за техничка култура,
11. Државна награда „Гоце Делчев“,
12. Контрибуција на членарини во Меѓународни организации,
13. Ќе се подржува престојот на постдипломци, универзитетски професори во Република Северна Македонија во рамките на ЦЕЕПУС програмата за 2021 година,
14. Други расходи – исплата на експертски и советодавни тела, исплата на рецензии, објавување на огласи, конкурси и други активности.
Од истото министерство беше предложена и усвоена и предлог-програмата за остварување и развој на дејноста во студентскиот стандард за 2021 година, како и предлог-програма за остварување и развој на дејноста во ученичкиот стандард за истата година.
На предлог на Министерството за труд и социјална политика за оваа година беа разгледани и усвоени предлог-програмата за развој на дејноста за заштита на децата, како и Предлог -програмата за остварување на социјалната заштита, кои опфаќаат исплаќање на средства за исплатата на декемвриските надоместоци од сферата на детската и социјалната заштита.
На денешната седница беше разгледан и утврден и текстот на предлог-законот за изменување на Законот за социјалната заштита, кој во редовна постапка ќе биде доставен до Собранието. Со измените се предвидува овозможување на услугата лична асистенција да ја користат и деца од шестгодишна возраст со намален функционален капацитет, со цел да се овозможи индивидуална помош и поддршка и на децата за вршење на секојдневни активности и тоа заради пристап до образовните институции, центрите за рехабилитација и вклучување во заедницата, кои дете без попреченост вообичаено ги врши без поддршка. Со предложените измени се очекува 200 деца да добијат услуга на лична асистенција и тоа од 80 часа во текот на еден месец.
Владата соопшти дека ја усвоила и Информацијата за содржината на Програмата за изградба на нови објекти и за реконструкција, санација и адаптација на постојните објекти што ги користат националните установи од областа на културата за 2021 година. Годишната програма за инвестиции во културата за 2021 година содржи 14 проектни активности кои ќе се реализираат од страна на Министерството за култура и Националните установи од областа на културата кои се носители на активностите. Финансиските средства потребни за реализација на активностите од Годишната програма за инвестиции во културата за 2021 година, се предвидени во Буџетот на Министерството за култура за 2021 година во износ од 207.000.000,00 денари.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Економија
За шест месеци наплатени 546,9 милиони денари од концесионерите на рудниците, 126 отсто повеќе од лани во истиот период

Економската моќ на општините каде што работат рудниците расте. Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини (МЕРМС) во првата половина на 2025 година наплатило рекордни 546,9 милиони денари од концесионерите – дури 126% повеќе отколку во истиот период лани.
Главниот дел од овие пари завршува во општинските буџети. Според важечката законска рамка, 78% од концесискиот надоместок останува во општината каде што е концесијата, а остатокот од 22% оди во државниот буџет. Така локалните власти добиваат директна финансиска инјекција за патишта, здравство, образование и заштита на животната средина – токму во време кога јавните пари се најпотребни.
Зголемувањето на приливите произлегува од два клучни фактори: повисоките тарифи што ги плаќаат концесионерите и построгата контрола врз наплатата. Во почетокот на 2025 година МЕРМС усвои нов Тарифник, со кој надоместоците за експлоатација се зголемија и до 100%. На пример, концесискиот надомест за обоени метали скокна од 2% на 4% од вредноста на ископаниот минерал, а за мермерот на 5% од приходите.
Новите правила се задржани и во нацрт-законот за рударство, кој е на јавна расправа. Со него се воведуваат построги механизми за наплата, казнени камати, листи на стратешки и критични суровини, како и можност за раскин на концесијата при неплаќање. Се зајакнуваат и обврските за заштита на здравјето и биодиверзитетот. Целта е јасна, Македонија се стреми кон одржливо рударство со транспарентно работење и видлив придонес за економскиот раст, и строги правила за заштита на здравјето на луѓето и животната средина.
Во четири општини најголемиот работодавач се рудниците
Распределбата на парите од концесискиот надоместок веќе ја движи локалната економија – гради улици, реновира училишта, инвестира во јавна инфраструктура и еколошки проекти. Најдобар пример за тоа се три општини во Македонија каде рударството има клучно влијание на економскиот развој.
Општината Македонска Каменица, со помалку од 7.000 жители, директно зависи од рударството. Рудникот САСА е најголем работодавач во регионот со околу 770–790 вработени, што претставува повеќе од половина од активната работна сила во градот. Во 2024 година, приходите од концесиски надоместоци во општината достигнаа речиси 107 милиони денари (околу 1,8 милиони евра). Од нив, 106 милиони денари произлегуваат од надоместокот за експлоатација на минерални суровини, кој тогаш изнесуваше 2%. Со оглед дека од 2025 година овој процент се зголеми на 4%, општината може да очекува значителен раст на приходите и дополнителна финансиска стабилност за финансирање на локалната инфраструктура и јавни услуги.
Двете општини, Крива Паланка и Пробиштип, ги поврзува истиот концесионер – компанијата Булмак, која управува со рудниците Тораница и Злетово. Компанијата во рудниците двата рудника вработува над 800 лица, што ја прави најголем работодавач во регионот.
Со околу 18.000 жители, Крива Паланка е дом на рудникот Тораница, со годишен капацитет од 320.000 тони. Рудникот е еден од најстабилните извори на приходи и работни места во регионот. Во 2024 година, општинската каса инкасирала околу 40 милиони денари по основ на концесиски надоместоци. Од нив, 32 милиони денари (околу 520 илјади евра) се само од експлоатација на минерални суровини. Со зголемувањето на тарифите во 2025 година, се очекува приходите да бидат речиси двојно повисоки.
Традиционално рударски град со околу 13.000 жители, Пробиштип речиси целосно зависи од рударството. Во 2024 година, општината наплатила 23,7 милиони денари (околу 390 илјади евра) од концесиски надоместоци.
Бучим од Радовиш пак, веќе најави дека очекува кон општините Радовиш, Конче и Штип каде работат рудниците Бучим и Боров Дол, да исплати концесиски надоместоци во висина од 181.7 милиони денари или речиси 3 милиони евра.
Финскиот баланс – рударство и туризам заедно
Финското искуство покажува дека рударството и туризмот не мора секогаш да бидат во судир. Во општината Киттила во Лапонија, во Финска, каде што е најголемиот ски-центар Леви, веќе повеќе од една деценија функционира и златниот рудник Сурикусусико. Рудникот обезбедува стотици постојани работни места и стабилна економска база за локалното население, додека туризмот продолжува да биде двигател на сезонските приходи. Општината инвестира во инфраструктура што служи и за туристите и за рударските семејства, а рударската компанија одржува постојан дијалог со локалните жители и дури нуди туристички тури во рудникот. Пример кој покажува дека со строга еколошка регулатива, транспарентна комуникација и активна улога на општините, рударството може да стане партнер, а не закана за туризмот. Пример кој и Македонија може да го земе како модел.
Што ако ги снема рудниците?
Економските показатели и историјата покажуваат дека рударството е една од најстарите и најважни индустрии која обезбедува суровини за градежништво, енергетика, технологија, здравството и за комуникациите. Денес минералите се сметаат и за стратегиско оружје за развој. ЕУ веќе ги вклучи оловото, цинкот и ретките метали во листата на критични суровини. Македонија, со своите ресурси и растечка регулатива за одговорно рударство, има потенцијал да биде стратешки партнер во европската приказна за суровинска безбедност.
Економија
УЈП ја унапредува соработката со даночните обврзници-воведени нови дигитални услуги

Управата за јавни приходи, како што е соопштено, континуирано ја унапредува соработката со даночните обврзници и инвестира во современи услуги што се брзи, сигурни и достапни без физичко присуство.
Во февруари годинава, УЈП ја воведе новата дигитална услуга „е-Уверение за остварен доход“, која им овозможува на граѓаните целосно електронски, бесконтактно и преку сигурна постапка да го добијат овој документ. Од нејзиното воведување досега, за само неколку месеци, се издадени 5.688 уверенија, со што е заштедено значително време како за граѓаните, така и за службениците на УЈП, а работата се одвива според најсовремени дигитални стандарди. Покрај тоа, значително е модернизирана и услугата за издавање на „Уверение за состојба на даноци“. Со автоматизација на внатрешните процеси, во изминатите три месеци сите поднесени барања навремено се обработуваат и уверенијата се издаваат во рок од најмногу пет календарски дена, што претставува значително подобрување во споредба со претходниот период. Тоа значи дека 100% од уверенијата се издадени во законски предвидениот рок, се истакнува во информацијата од УЈП.
Во следната фаза, како што е најавено, оваа услуга ќе биде целосно дигитална и бесконтактна, овозможувајќи уште поедноставен, побрз и поефикасен пристап за граѓаните и компаниите. „Нашата цел е јасна – даночните услуги да бидат со висок стандард, брзи, едноставни и доверливи. Сакаме граѓаните и компаниите да добиваат квалитетна услуга со само неколку клика, без непотребни процедури и без губење време. Долгорочната и стратешка определба за трансформација на УЈП е создавање „нов лик“ и „нов амбиент“ – како за даночните обврзници, така и за даночните службеници и соработниците на даночната администрација. Овие резултати покажуваат дека сме на вистинскиот пат“, изјави директорката на УЈП.
Економија
Секој почеток е полесен кога е како на вода – Back to School без финансиски стрес!

Септември е на прагот со нови возбудливи моменти за децата, но и со нови финансиски предизвици за родителите. Купување книги, ранци, тетратки, прибор за цртање, спортска опрема или нов компјутер – списокот е долг, а трошоците знаат да бидат големи токму во период кога семејниот буџет е најоптоварен.
Како што традиционално се фрла чаша вода за среќа и успешен почеток, така и ние во Mint Credit сакаме да бидеме вашиот добар знак за лесен и безгрижен старт на учебната година. Со Mint Credit добивате aванс до плата – 20.000 МКД со 0% камата и без дополнителни трошоци*.
Колку земаш – толку враќаш!
Со Mint Credit, овој септември училишните подготовки стануваат полесни од кога било. Со понудата аванс до плата добивате финансиска поддршка кога ви е најпотребна, а враќате точно онолку колку што позајмивте.
Она што е најважно е што средствата може да ги искористите каде и да сакате:
· Во книжара за книги, прибор и училишен материјал,
· За нова чанта, патики или спортска опрема,
· За таблет или лаптоп кој ќе им помогне на децата во учењето
· Или за било која друга потреба поврзана со стартот на учебната година. Аплицирањето е брзо и лесно преку Mint App – со само неколку клика го добивате потребниот износ директно на вашата сметка. Нема редици, нема чекање, сè завршувате од удобноста на вашиот дом.
Ние веруваме дека секое дете заслужува да тргне во новата учебна година подготвено, со самодоверба, насмевка и чаша вода по нив за успешен почеток. А вие заслужувате да уживате во тие моменти, наместо да се грижите за финансии.
🎒 Со Mint Credit, овој септември вашето семејство ќе биде подготвено за нови успеси – лесно, сигурно и без финансиски стрес.
💡 За повеќе информации, посетете ја нашата веб-страница, контактирајте нѐ на 15 107, или во некоја од нашите филијали. Ние сме тука за вас!
*Оваа понуда важи за првиот земен кредит од ваков тип.
ПР