Народната банка го објави редовното статистичко соопштение за позначајните промени кај надворешниот долг, надворешните побарувања и меѓународната инвестициска позиција, во првото тромесечје од 2024 година.

На 31 март, нето надворешниот долг изнесува 4.350 милиони евра (или 29,9% од проектираниот БДП). Нето надворешниот долг на земјата, во првиот квартал од 2024 година, е намален за 109 милиони евра, или за 2,4%. Од аспект на структурата, приватниот нето-долг и натаму има поголемо учество во вкупниот нето-долг со 62%.

Во текот на првиот квартал од 2024 година, негативната нето меѓународна инвестициска позиција (МИП) е зголемена за 6 милиони евра и изнесува 8.506 милиони евра, односно 58,4% од проектираниот БДП за 2024 година.

Најновото соопштение за позначајните промени кај надворешниот долг, надворешните побарувања и меѓународната инвестициска позиција е достапно на следната врска.

Бојан Стојаноски, пратеник на пратеничката група на ВМРО-ДПМНЕ истакна дека ја поздравуваат одлуката на Регулаторната комисија за енергетика, за минималното незначително покачување на цената на електричната енергија.

Мораме да нагласиме, вели Стојаноски дека оваа одлука доаѓа откога се создадоа услови, по усвојувањето на предлог-законот за енергетика поднесен од тогашниот пратеник, сегашен Премиер, Христијан Мицкоски и од пратеничката група на ВМРО – ДПМНЕ.

„Само да ја потсетам јавноста, со тие измени кои беа усвоени со 84 гласа “ЗА”, прво се создаде услов за продолжување на лиценцата на универзалниот снабдувач, со што се заштеди и на средства кои што се потребни за да се формира ново правно лице, но и на роковите кои што беа потребни за формирање на истото правно лице со што пак се создаде можност маржата која што е клучна за пресметување на цената на електричната енергија да биде од 11,5% на 9,9%.

Би сакал да потсетам дека премиерот, Христијан Мицкоски упати еден апел до универзалниот снабдувач за оптимизација на енергетскиот систем, за да оној остаток од 15% кој што требаше да се набави од слободниот пазар кој што чини од 90-100 евра мегават час, наместо оние 60 кои што беа понудени на домашниот тендер ќе успеат да се надополнат од домашниот пазар и на тој начин цената на електрична енергија да остане скоро иста како што е сега“, појаснува пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ.

Ова, како што додава е максимум што можеше новото парламентарно мнозинство и новата владејачка коалиција да го направи со оглед на тоа што, како што појаснува, сè уште во клучните институции не е преземено владеењето.

„Но она кое што планираме да го направиме во наредниот регулациски период тоа е од 01.01 до јуни месец 2025 година, да го оптимизираме енергетскиот систем со што ќе ги намалиме трошоците кои што се нудат на универзалниот снабдувач, ќе успееме подомаќински да работиме и на тој начин доколку надворешните влијанија во енергетскиот сектор не бидат на некое подруго ниво, ќе успееме дополнително да ја намалиме цената на електричната енергија.

Зошто е тоа важно? Бидејќи нашата држава во изминатите 7 години мака мачи со покачувањето на потрошувачката кошничка и со инфлацијата, а добро е економски познато дека два клучни фактори ја подгреваат инфлацијата тоа е едниот кој што е цената на електричната енергија и вториот е цената на горивата. Така да со оваа одлука која што е рационална на Регулаторната комисија за енергетика и по самото укажување на претседателот на комисијата дека по усвојувањето на овој Закон се создале услови за да нема ценовен шок на граѓаните, ВМРО – ДПМНЕ и во иднина ќе продолжи на ваков начин, со сите инструменти кои се дадени во можност да ги искористува за да нема ценовни шокови и за да го подобрува животот на граѓаните“, истакнува Стојаноски.

Советот на Народната банка на редовната седница го разгледа и го усвои Извештајот за ризиците во банкарскиот сектор за првиот квартал од 2024 година. Во Извештајот се оценува дека банкарскиот сектор ја задржа својата стабилност и сигурност во работењето, со подобрена солвентност, одржана ликвидност и добар квалитет на кредитното портфолио.

Стапката на адекватност на капиталот достигна ниво од 18,9%, коешто е највисоко анализирано од 2006 година наваму. Подобрувањето на показателот произлегува од растот на сопствените средства на банките, најмногу заради реинвестирањето на добивките од минатата година. Повисоките показатели за солвентноста во голема мера се поттикнати и од повисоките регулаторни и супервизорски барања во врска со капиталот на банките, пред сѐ поврзано со заштитните слоеви на капиталот (противцикличниот и заштитниот слој на капитал за системските значајни банки) и капиталниот додаток утврден врз основа на супервизорска оценка.

Ликвидноста на банките се задржа на вообичаените задоволителни нивоа. Стапката на покриеност со ликвидност на банкарскиот систем изнесува 279,1%, што е значително повеќе од регулаторниот минимум (100%) и го потврдува задоволителниот обем на ликвидност со кој располага македонскиот банкарски систем.

Во првиот квартал од 2024 година, квалитетот на кредитното портфолио на банките се задржа, и покрај тоа што дел од показателите за изложеноста на кредитниот ризик забележаа зголемување, што се должи на методолошките промени коишто се воведоа од почетокот на годината, со примената на новата Одлука за методологијата за управување со кредитниот ризик. Со новата Одлука се направи целосно усогласување со новата регулатива на ЕУ во овој сегмент. Стапката на нефункционални кредити на ниво на банкарскиот систем се зголеми за 0,3 проценти поени, што е ефект од поинаквиот методолошки пристап во определувањето на нефункционалниот статус на кредитната изложеност, а не на променетата кредитоспособност на клиентите

Во услови на подобрена солвентност, заедно со традиционално солидната ликвидност, билансите на банките продолжија солидно да растат. Депозитите од нефинансиските субјекти остварија солиден годишен раст од 9,1%, со забележителни поволни поместувања во рочните и валутните склоности на депонентите, при што долгорочните депозити го забрзаа годишниот раст на 28,3%, а депозитите во денари растеа двојно побрзо од девизните депозити. Кредитната активност на банките забележа годишен раст од 6,2%, кој што беше присутен кај кредитите и кон домаќинствата и кон претпријатијата.

На седницата се разгледа и Годишната информација за плаќањата во земјава во 2023 година при што беше заклучено дека според податоците од банките со кои располага Народната банка продолжи трендот на годишен раст на бројот на безготовински платежни трансакции за 12,4 %, при остварени 218 милиони платежни трансакции. Растот во значаен обем произлегува од посилниот раст на бројот на трансакции со платежни картички за 17,3%, со што нивното учество во вкупниот број безготовински трансакции достигна значителни 65,2%, при истовремено зголемување и кај вредноста на овие трансакции за 16,2%. Притоа, забележан е сѐ поголем број на плаќања со картички на физичките места на продажба (годишен раст од 18,0%), но продолжува и позитивниот тренд на пораст на плаќањата во е-трговијата (годишен раст од 11,3%).