Економија
Петровски: Отворањето нови рудници треба да биде приоритет, а не табу-тема
Став на Филип Петровски, дипломиран рударски инженер и актуелен генерален директор на рудникот ГРОТ, Република Србија
„Веднаш на почеток сакам да кажам дека јас сум “Економски активист”. Верувам дека само богата држава може успешно да ги реши еколошките, социјалните, културните и други проблеми на своите граѓани. Оваа наша убава држава страда од едно загадување кое е насекаде и се продлабочува, тоа е СИРОМАШТИЈАТА.
Како рударски инженер, се движам по траекторијата што го преобликува рударството на Балканот, непосредно учествувајќи во еволуцијата на модерното рударство и неговото спојување со одржливите практики. Почнав како помлад инженер во рудникот Саса, каде што со макотрпна работа ги имплементирав основните принципи на рударството. Преку посветеност и труд, ги поминав сите раководни места во рудникот Саса, а рудникот, кој претходно се мачеше, забележа значителен пораст на производството, достигнувајќи историска пресвртница и во мерките за безбедност при работа, но и во заштитата на животната средина. Во налет на затворањето на рудниците, пред една-две децении, го вратив во живот рудникот „Леце“ во Србија преземајќи сеопфатни инфраструктурни поправки и оперативно реструктуирање, со што производството се зголеми за 2,5 пати. Учествував и во развојот и трансформацијата на Рудниците „Злетово и Тораница“, применувајќи побезбедни и поефикасни методи на откопување. Мојата моментална функција како раководител на „Грот“ во Србија ја покажува мојата успешна кариера, но ја отсликува и еволуцијата на рударството, еволуирајќи од традиционален модел во современ модел кој ги испреплетува технолошките иновации, управувањето со животната средина и стратешкото планирање, покажувајќи ја конвергенција на современите рударски практики со императивите на зелената економија.
Истражувањата покажаа дека светот во кој живееме има осум милијарди луѓе кои ја делат оваа планета и до 2050 година веројатно ќе броиме поблиску до 9,5 милијарди. Урбанизацијата се зголемува со стапка од 60-80 милиони луѓе секоја година, светската економска активност расте со околу 3% годишно, а потребите за минерални суровини за изградба на инфраструктурата, производството на чиста енергија и создавањето на други производи неопходни за живот постојано се зголемува. Нема сомнение дека металите и неметалите за кои има гаранции дека се произведени на тој начин што ги исполнуваат сите еколошките стандарди и се запазени сите човековите права се сериозна потреба за унапредување на човечкиот живот, а тоа значи дека очекувањата на општеството од рударскиот сектор постојано ќе растат!
Од мое лично искуство можам да кажам дека рударството не само што ги поместува планините, туку ги движи и луѓето – физички, емоционално, политички и економски. Живееме во таканаречената „ера на миграција“, движењето на населението ги обновува државите, општествата и економиите ширум светот. Луѓето воглавно го поддржуваат патот на индустрискиот развој, на тој начин што продолжуваат со своите бизниси, развиваат нови бизниси и градат нови средства за живот. Други пак доаѓаат во потрага по средствата за егзистенција овозможени од една многу конкретна форма на развој – РУДАРСТВОТО. Тоа ги модифицира начините на живеење на локалното населениe, ги менува односите меѓу луѓето и природата, ја продлабочува интеграцијата на регионите богати со минерални суровини со големите финансиски центри и ги менува идеите за иднината.
Во последните неколку години, рударството постигна силен напредок во обезбедувањето и задржувањето на својата социјална лиценца за работа, станувајќи клучен партнер во изградбата на долгорочна социјална и физичка инфраструктура што создава позитивна придобивка за локалните и регионалните економии. Еве и неколку примери од нашето непосредно соседство:
Во 2018 борските рудници (сите за бакар и злато) во Република Србија ги купува кинеската компанија Зиѓин ( ZIJIN ), и вложи околу 3 милијарди долари во ревитализацијата на постоечките и отварање на нови рудници. Од тогаш до сега во Бор, Мајданпек и останатите околни градови се случува економски препород. Имено од регион во кој просечната плата беше една од најниските во Република Србија денеска е на второ место веднаш зад белградскиот регион. Иселувањето овде е заборавен поим напротив има доселување на работници од цела Србија. Во заштитата на животната средина вложувањата се повисоки од вкупните вложувања кои биле педесетина години назад. Моментално се изготвува план за инвестиција од нови 3,8 милјарди долари во отворање на подлабоките зони на рудниците.
Вториот пример е во Босна и Херцеговина (БиХ) овие денови започнува со работа рудникот „Вареш“ каде инвеститор е фирмата Адриатик Металс (Adriatic Metals) и тоа е најголемата инвестиција во оваа бивша југословенска република од нејзиното осамостојување до денес. Овој проект во март минатата година доби статус како проект од посебно значење за БиХ бидејќи се очекува тој во растот на БДП да учестува со 2 %.
И трет пример и за мене најважен бидејќи се наоѓа на помалку од 100 км воздушна линија од нашиот југоисток во Грција т.е во Европската унија. Имено канадска компанија Елдорадо Голд Корпорејшн (Eldorado Gold Corporation) минатата година го заокружи финансирањето и отпочна со изградбата на рудникот Скурис (Skouries). Проектот Скурис, како дел од целокупниот комплекс на Рудниците Касандра (Kassandra Mines), ќе создаде значителни позитивни економска и социјална вредност на локално и национално ниво. Со над 3 милијарди американски долари, целосниот развој на Рудниците Касандра, кои ги вклучуваат Скурис, рудникот Олимпија, пристанишниот објект Стратони и фабриката за управување со јаловина Кокинолакас (Kokkinolakkas), претставува една од најголемите странски директни инвестиции во земјата и ќе и овозможи на Грција да стане една од водечките земји за производство на злато во Европа.
Земајќи го предвид сето ова, убеден сум дека такви позитивни движења ќе предизвика и долго најавуваниот рударски комплекс Иловица – Шутка, кој преку неговата изградба и работење ќе донесе сериозен економски бенефит за локалното население, но и за поширокиот струмички регион. Само така, нашата држава може да ги искористи позитивните движења на глобалните пазари на минерални ресурси, што силно ќе влијаат врз локалниот развој, но и развојот на целата држава. Како што трудот и капиталот ќе се движат за да му служат на растечкиот економски пејзаж, тоа ќе предизвика трансформација и пораст на природниот, произведениот, човечкиот, социјалниот, културниот и економскиот капитал на локалната заедница. На овие различни начини, овој рударски проект ќе го стимулира протокот на луѓе, капитал, идеи и моќ на променливи социјални стрктури. Овие движења и текови, ќе го издигнат регионот во кој се наоѓа проекот Иловица-Штука на многу повиско ниво на развој во однос на другите региони во Македонија“.
ПР
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Деспотовски: Македонија е стабилна земја со вредни работници
Позитивната деловна клима за инвестирање, брзи и ефикасни процедури и постапки за реализација на инвестиции, како и пристап до квалификувана работна сила се клучни за турските инвеститори во земјава. Своето позитивно искуство од инвестирање во ТИРЗ пред повеќе од 30 турски компании го споделија менаџерите на турската компанија Пурпласт и на новиот инвеститор во ТИРЗ, компанијата Шахтерм. На настанот во организација на Стопанската комора на Бурса директорот на ТИРЗ, Јован Деспотовски ги претстави инвестициски можности во С.Македонија како и можностите за турските компании, а свое обраќање имаа и македонскиот амбасадор во Турција, Јован Манасиевски како и Џунејт Шенер, потпретседател на бордот на директори на Стопанската комора на Бурса.
„Македонија има клучна географска положба. Нудиме флексибилност, одлична инфраструктура и квалификувана работна сила. Она што е уште поважно е што успеавме да ја промениме сликата од земја на евтина работна сила, во земја на добро платени работни места за нашите сограѓани. Па така не само што континуирано расте бројот на вработени во Зоните, туку и просечната нето плата веќе достигна над 1100 евра. Македонија е стабилна земја со вредни работници. Покажавме и дека Македонија е вистинска бизнис дестинација со оглед на тоа дека во изминативе три години имаме постигнато договори од 1 милијарда евра, што е исто колку инвестицискиот обем за десет години, “ изјави Јован Деспотовски, директор на ТИРЗ. Тој додаде и дека „Турција прераснува во сериозен бизнис партнер на земјава, а само во ТИРЗ во последниве три години имаме три нови турски компании кои инвестираат над 125 милиони евра и предвидуваат отворање на над 1200 нови работни места од кои дел веќе се реализираат“.
Генералниот менаџер на компанијата „Шахтерм“, Фарук Шахин, чија компанија е најновиот инвеститор во ТИРЗ посочи дека најважно за одлуката за инвестирање била професионалноста и ефикасноста на Владата и ТИРЗ во преговорите.
„Исклучително брз процес и посветеност кој резултираше во договор по само четири месеци. Во Македонија пронајдовме вистински партнери и ефикасна администрација што беше клучна за нас како бизнисмени, бидејќи времето чини пари. Она што особено не радува е дека во земјата има доволно квалификуван кадар кој сме подготвени добро да го платиме,“ нагласи Шахин. Тој додаде дека почетната плата за неквалификуван кадар ќе почнува од 550 евра, а додаде дека планира новата фабрика во ТИРЗ Скопје 2 да биде центар за снабдување на клиентите во западните земји, од Европа и САД. Компанијата “Шахтерм“ која има повеќе од 40 години искуство во дизајн и производство на системи за греење за бела техника и апарати за домаќинство ќе инвестира над 100 милиони евра и планира отворање на 1000 нови работни места. Во моментот, „Шахтерм“ е дел од водечките пет компании во оваа дејност на глобално ниво, со повеќе од половина од годишното производство наменето за пазарите надвор од Турција. Листата на клиенти е составена од познати светски производители на бела техника и апарати за домаќинство како „Вирпул“, „Амика“, „Горење“, „Беко“ и „Кенди“.
Мехмед Шишманоглу, извршниот директор на Пурпласт, која има 40 годишно искуство во автомобилската индустрија, посочи дека со поддршката од Владата и соработката со ТИРЗ веќе три години градат успешна приказна во земјава. Џунејт Шенер, потпретседател на бордот на директори на Стопанската комора на Бурса истакна дека ваквите настани за вмрежување се важни за турските инвеститори, како и дека ќе ги поддржат турските компании во нивниот потфат на македонскиот пазар. Тој додаде и дека според позитивните искуства на турските компании особено верува во потенцијалот на С.Македонија како стратешка дестинација за инвестирање.
Во своето обраќање и македонскиот амбасадор во Турција, Јован Манасиевски истакна дека Република Турција како наш стратешки партнер е многу важен инвеститор во различни инфраструктурни и капитални инвестиции, како и гринфилд и браунфилд инвестиции од турски компании, кои го препознаа потенцијалот и ги користат предностите и придобивките од водењето бизнис во С.Македонија.
Претставниците на компаниите најмногу се интересираа за пристапот до квалификувана работна сила, елементите на државна поддршка и условите за инвестирање. Инаку Турција е рангирана на прво место по бројот на странски компании во земјава, и во моментов речиси 2000 турски компании се регистрирани и работат во различни сектори.
Економија
Народната банка ја додели Годишната награда за млади истражувачи за 2024 година
Народната банка, на денот на монетарната самостојност, 26 април, традиционално ја додели Годишната награда за млади истражувачи за најдобар труд од областа на макроекономијата и банкарството. Овогодишниот добитник на првата награда е младиот истражувач Никита Ристовски за неговиот труд „Економски раст поттикнат од интеграцијата: Случајот на интеграцијата на Северна Македонија во Европската Унија“. Годинава, беше доделена и втора награда за трудот „Монетарната политика и каналите на цените на средствата во контекст на регионализацијата на берзите во земјите на поранешна Југославија“ на Стефан Таневски.
При доделувањето на наградите, младите истражувачи остварија средба со гувернерката на Народната банка, како и со Одборот за оценување трудови, којшто го сочинуваат вицегувернерката Ана Митреска, претседател и членовите Билјана Давидовска-Стојанова, директорка и Гани Рамадани, заменик-директор во Дирекцијата за монетарна политика и истражување. На средбата со младите истражувачи беше искажана поддршка за нивниот придонес кон научноистражувачката работа. Беше истакнато дека основната цел на Народната банка за организирање на Конкурсот за Годишната награда, веќе осумнаесет години, е да се афирмираат младите истражувачи и да се даде придонес кон развојот на истражувачката дејност во земјава во областа на макроекономијата и банкарството.
Во согласност со досегашната практика, наградените трудови ќе бидат презентирани на некоја од следните сесиите на Клубот на истражувачите на Народната банка, којшто служи како центар за развој на истражувачката мисла и мрежа за поврзување на истражувачите од ова поле на интерес.
Пригодното одбележување на монетарната самостојност преку чинот на доделување на Годишната награда ги отсликува залагањата на Народната банка за постојано јакнење на научноистражувачката мисла во прилог на макроекономската стабилност, раст и развој. Инаку, Народната банка одбележа 32 години од монетарното осамостојување, односно од осамостојувањето како централна банка и од воведувањето на националната валута – денарот. За овие 32 години, напорите на централната банка беа насочени кон обезбедување макроекономска и финансиска стабилност, како фундаменти за економскиот раст и развој, работејќи особено на јакнењето на сопствените капацитети, односно на напредокот на човечките ресурси. Залагањата и резултатите на Народната банка во изминатите години се признаени од сите релевантни меѓународни организации, а таа е согледана како современа професионална институција, со висок кредибилитет.
Економија
Битиќи: Осигурителните компании да го повлечат зголемувањето на цените, а на граѓаните да им се компензираат средствата
Вицепремиерот задолжен за европски прашања, Фатмир Битиќи, на својата официјална Фејсбук страница имаше реакција на едностраната одлука на осигурителните компании за менување на тарифата и зголемувањето на цените на задолжителната осигурителна полиса за регистрација на возила.
„Згрозен сум од зголемувањето на сумата за задолжителна осигурителна полиса од страна на осигурителните компании. Ова може да се толкува и како директен атак, или политичко мешање на компаниите за осигурување, бидејќи тарифникот со тие зголемувања два пати е доставен до Владата и два пати не е одобрен на Владина седница.
Ова е манипулативен начин со кој надвор од предвидената процедура осигурителните компании изнаоѓаат начин да ја зголемат цената на авто осигурувањето на грбот на граѓаните.
Ова е пример за длабоката држава која мора да се искорени.
Го повикувам ресорното министерство за финансии и комисијата за заштита на конкуренција да постапат и да покренат постапка за олигополско здружување и осигурителните компании да го повлечат зголемувањето на цените, а на граѓаните кои веќе платиле повисоки цени очекувам да им се компензираат средствата“, реагира вицепремиерот.