Економија
Хрватите загрижени поради наглиот раст на цените по воведувањето на еврото
Во Хрватска настана хаос по воведувањето на еврото, се бележи нова ценовна експлозија, пишува „Ал Џезира“.
Иако Владата на Република Хрватска и Хрватската народна банка со месеци зборуваа дека се’ е подготвено за воведување на еврото и дека нема да има поскапување во првите денови од јануари, се покажа дека многу од работите не беа подготвени правилно.
Уште пред официјално да се случи се знаеше дека од 1 јануари 2023 година ништо нема да биде исто во Хрватска. Имено, на првиот ден од 2023 година Хрватска и официјално стана дел од „Шенген“, а еврото стана официјална валута наместо куната која заминува во историјата.
И додека влезот во „Шенген“ го поздравуваат сите граѓани, или барем огромното мнозинство од нив, влезот во еврозоната донесе вистински хаос во цела Хрватска во првите денови од 2023 година.
Гувернерот на ХНБ, Борис Вујчиќ, на последниот ден од 2022 година, ден пред официјалното воведување на еврото, изјави дека секогаш се можни технички проблеми, но и дека ХНБ и банките го проверуваат функционирањето на информатичкиот состав и дека дотогаш немало индикации дека може да има проблеми. Неколку недели претходно изјави и дека не очекува поскапување.
„Ако ги погледнеме примерите на земји кои веќе го вовеле еврото, а станува збор за деветнаесет земји, нивните искуства покажуваат дека имало пораст на цените кога се воведувало еврото, но тоа било релативно мало, во просек од 0,2 на 0,4 отсто од растот на инфлацијата во годината во која беше воведено еврото“, рече Вујчиќ при посетата на Вуковар.
И тогаш, спротивно на сите најави и очекувања, 1 јануари 2023 година донесе вистински хаос. Поголем дел од се’ што се најавуваше се покажа спротивно, а се појавија бројни нови проблеми на кои никој не ни сметаше. Сето ова укажува на тоа дека не било сè подготвено како што било кажано и најавено.
Медиумите и социјалните мрежи се преплавени со информации како во некои продавници не примаат куни иако тоа мора да го прават до 15 јануари. Истовремено, други велат дека во продавниците кога плаќаат со евра, како кусур добиваат куни.
Евидентирани се и случаи на граѓани кои се обидуваат да ги користат продавниците како менувачници и остануваат без куни. Во исто време, најмалку половина од банкоматите се надвор од употреба со денови поради преминувањето на еврото, па често во останатите банкомати нема готовина. Добрата вест е што претходно беше овозможено граѓаните да користат банкомати на други банки без вообичаената провизија. Квалитетно беше извршена и конверзија на куни во евра на тековните и жиро сметките на граѓаните.
Посебна приказна е поскапувањето, за што многумина предупредуваа дека ќе се случи. Голем дел од производите поскапеа затоа што трговците почнаа да ги заокружуваат цените, но до повисоки износи. Граѓаните посочија на случаи кога цените во берберниците преку ноќ пораснале од 40 куни на 10 евра.
Кон поскапувањето се приклучија бројни трговци кои ја искористија оваа транзиција за дополнително да ги зголемат високите цени. Цените на храната преку ноќ поскапеа за 10 отсто без очигледна причина, што може да се опише само како неверојатна алчност и желба за заработка. Имаше и бројни случаи каде трајните налози во куни беа претворени во трајни налози во евра, но во исти износи. Тие проблеми брзо се забележани, па парите се вратени на сметките на граѓаните. Се евидентираат и големи редици граѓани пред банките и поштите. Сметките не можат да се платат затоа што, според трговците, системот се уште не е поставен.
Има и случаи кога, на пример, „крајбрежниот“ леб чини 17,48 куни или 2,32 евра во голем трговски синџир, а во пекарите 13,94 или 1,85 евра. А дека немало потреба говори и тоа што Владата на Република Хрватска претходно ги замрзна цените на струјата и гасот. Дополнително, по неколкунеделните поскапувања, конечно почнаа да паѓаат и цените на дизелот и бензините. Граѓаните се’ што се случува на теренот го објаснуваат со зборовите – хаос.
„Ова е ужасно. Знаев дека ќе има проблеми, но ова е морничаво. Ништо не функционира како што е најавено, па не ми е јасно зошто се продолжи со воведувањето на еврото ако претходно не подготвивме се. Каде и да погледнеш има проблем и се прашувам што правеа претходните месеци и години. Во исто време, да разјасниме, јас секако сум за воведување на еврото, но не на овој начин. Ова дополнително ќе не врати назад. Хрватска до сега беше прескапа, а со овие цени ќе станеме рекордери во ЕУ. Се прашувам кој ќе одговара за сето ова“, рече Степан Михајлевиќ за „Ал Џезира“.
Слични коментари имаат и други граѓани. Стравот е дотолку поголем кога се знае дека поскапувањето на се’ не е придружено со покачување на платите и пензиите кои останаа исти.
„Во еден занает работат на еден начин, на друг на друг начин и така натаму. Како е можно? Кој го контролира? Не знам дали требаше да се скрати и веднаш да се одреди датумот кога ќе истече куната и ќе се воведе еврото или да се воведе дека плаќањето во две валути ќе трае подолго додека се некако не се реши и се стави во ред. . Тоа ќе се поправи порано или подоцна, особено што веќе сме менувале валути неколку пати во последните 30 години. Сепак, ова се огромни неуспеси што не требаше да им се случат на сериозни системи. Најлошото е што највисоката цена ќе ја платат обичните луѓе кои веќе тешко живеат и едвај врзуваат крај со крај“, вели Томислав Шоштариќ.
Претходните месеци најгласни против воведувањето на еврото беа хрватските суверенисти кои се обидоа да го соберат потребниот број потписи за граѓаните на референдум да кажат дали сакаат да го воведат еврото или не. Претседателот на хрватските суверенисти Маријан Павличек вели дека и тој е за воведување на еврото, но не сега во време на најголема инфлација, енергетска криза и други проблеми со кои се соочуваат Хрватска и Европа. Тој смета и дека и покрај се, морало да се одржи референдум за граѓаните да кажат дали сакаат евро или не. Неколку дена по воведувањето на еврото и последователниот хаос, Павличек вели дека е горд што претставниците на хрватските суверенисти биле меѓу 13-те претставници кои гласале против воведувањето на еврото како официјална валута.
„Се сети Мара дека под неа има езерце“, вели една стара народна поговорка во Славонија. Така најдобро би можел да го опишам чудењето на претставницте на власта за поскапувањето поради влезот во еврозоната! Господа на власт, вие на чело со премиерот ја носите најголемата одговорност за наглото поскапување, затоа што не превземавте ниту еден механизам за заштита на клиентите, а што е уште полошо, влеговте во еврозоната како гуски во магла за време на најголемата финансиска и инфлаторна криза на Европската Унија. Најлошо е што народот повторно паѓа на тоа“, нагласува Павличек.
Кога станува збор за растот на цените, овој прв удар, кој следеше на 1 јануари, не е крај, бидејќи веќе се најавуваат нови поскапувања кои дополнително ќе ги оптоварат буџетите на домаќинствата. Имено, телекомуникациските компании најавија дека работат на прилагодување на растот на инфлацијата и планираат да ги зголемат цените за граѓаните наскоро да очекуваат десет отсто повисоки сметки за телефон и интернет.
За новата експлозија на цените зборуваше министерот за економија во Владата на Република Хрватска, Давор Филиповиќ, кој рече дека поскапувањето поради преминувањето на еврото нема да замине и дека Владата ќе направи се за да заштита на стандардот на хрватските граѓани. Министерот потсети дека во септември Владата ги ограничи цените на девет основни производи за да им помогне на граѓаните.
„И сега во оваа ситуација, кога го воведовме еврото, тие ги покачуваат цените и се обидуваат на таков начин да ги измамат хрватските граѓани. Тоа е она со што нема да се извлечат. Ги замолив трговците да ми објаснат како е тоа што цената на горивата паднала, дека на пример дизелот е пониска за речиси две куни отколку што би била да нема владини мерки и дека никој не ги поевтинува производите. . Она што го очекувам во наредниот период е да почнат да ги намалуваат цените, а не континуирано да ги зголемуваат, бидејќи нема причина за тоа. Цените мора да се стабилизираат“, рече Филиповиќ.
Главниот државен инспектор Андрија Микулиќ, говорејќи за поскапувањето, рече дека воведувањето на еврото и конверзијата не може да бидат причина за поскапување.
„Тоа е прашање на профитерство, тоа е лов во темнина. Вториот ден од влезот во еврозоната не може да се искористи за веднаш да се зголемат цените“, посочи Микулиќ.
На поскапувањето по воведувањето на еврото реагираше и премиерот на Република Хрватска Андрија Пленковиќ, кој рече дека тоа е чиста дрскост, профитерство и кражба и дека Владата ќе донесе конкретни мерки за ова. Најави и дека сите инспектори ќе бидат испратени на терен да ги контролираат цените и рече дека не сме во ситуација да преовладува алчноста над солидарноста.
„Сите сектори одговорни за следење на сите параметри ќе имаат задача веднаш да регулираат се. Сите да ги вратат цените на нивото од пред 1 јануари, Државниот инспекторат да го зајакне надзорот, Министерството за финансии да ги собере сите економски параметри, а Министерството за земјоделство сите цени на прехранбените производи. Другите сектори мора да собираат податоци во нивниот домен на надлежност“, рече Пленковиќ.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Децата од градинката „Пролет“ во посета на МИНТ финтек-групацијата по повод Денот на штедењето
По повод 31 октомври – Светскиот ден на штедењето, МИНТ Финтек Групацијата ги отвори вратите на своите главни канцеларии во Битола и организираше посета за најмладите, децата од детската градинка „Пролет“.
Во духот на едукацијата и добрите финансиски навики, децата имаа можност да се запознаат со симболиката на штедењето и да научат како преку мали чекори може да се создадат големи навики. Со нивните насмевки и прашања за тоа „како растат парите“, денот доби најубава смисла.
Секое дете доби специјално дизајнирана Mint касичка – со мотиви од вселената и природата – симбол на љубопитност, раст и одговорност. Покрај тоа, децата изработија и цртежи на тема „штедење“ кои останаа изложени во канцелариите на компанијата како потсетник дека најубавите инвестиции се оние во иднината.
„Во Mint Fintech Group веруваме дека финансиската писменост почнува уште од најрана возраст – преку игра, боја и инспирација. Затоа секоја година на овој ден сакаме да им ја приближиме на децата идејата за штедење како нешто убаво, креативно и значајно,“ велат од компанијата.
Настанот беше организиран во соработка со воспитувачите од ЈОУДГ „Естерија О. Мара“ – објект „Пролет“, а ќе продолжи и утре во знак на Денот на осигурувањето, со нови активности посветени на безбедноста и довербата.
Mint Fintech Group продолжува да вложува во развојот на финансиската едукација и општествената одговорност, градејќи култура на штедење и доверба меѓу најмладите генерации.
(ПР)
Економија
„Алкалоид“ со раст на консолидираните продажби од 7 отсто, извоз од 160,4 милиони евра и инвестиции од 15 милиони евра во периодот јануари – септември 2025
Приходи од продажби
Според единечниот биланс на успех, во периодот јануари – септември 2025 година продажбите достигнуваат 10.180.866.920 денари, што е за 2 % повеќе во споредба со истиот период од минатата година. Вкупните консолидирани продажби, пак, достигнуваат 15.191.149.664 денари, што е за 7 % повеќе во споредба со истиот период од минатата година.
Во 2024 година остваривме импресивен раст од 14%, што ги надмина нашите првични проекции и претставуваше значително зголемување во однос на планираното за 2024 година. Ваквиот исклучителен резултат во 2024 година постави висока основа за тековната година, при што моменталниот раст е умерен, но е во согласност со предвидената динамика. Во споредба со планираните продажби за првата половина од 2025 година реализираните се поголеми за 2 %.
Продажби според региони
Консолидираните продажби остварени на домашниот пазар се зголемени за 17 % во споредба со првите девет месеци од минатата година. Како докажан партнер на јавното здравство, компанијата активно учествува во обезбедувањето на најсовремени ретки и специфични терапии преку застапување на производите на светски реномирани фармацевтски производители, обезбедувајќи значајна поддршка за здравствениот систем во земјава. Иако профитабилноста на овие програми е ограничена, тие значително го зголемуваат учеството на домашниот пазар во вкупните консолидирани продажби. Од вкупните консолидирани продажби 35 % се остварени на домашниот пазар, додека, пак, 65 % се остварени на странските пазари. Гледано според региони, во земјите од Југоисточна Европа се остварени 27 %, во земјите од Источна Европа (ЗНД, УКР…) се остварени 19 %, а во земјите од Западна Европа (ЕУ и ЕФТА) се остварени 18 % од вкупните консолидирани продажби.
Најголем пораст кај извозните пазари, во споредба со минатата година, бележат продажбите остварени во Австрија, кои се зголемени 6-пати; потоа во Холандија, каде што се зголемени 5,5-пати, во Шведска, каде што се зголемени 4-пати, на Финска, каде што се зголемени 3,5-пати, како и во Малта и Јужна Африка каде што продажбите се зголемени 2 пати. Потоа следуваат оние во Исланд (раст од 83%), Португалија (раст од 59%), Ирска (раст од 45 %), во Грузија (раст од 40 %), Казахстан (раст од 29 %), Полска (раст од 23 %), во Германија (раст од 19 %), Босна и Херцеговина (раст од 14 %), Ерменија (раст од 13 %) итн. Во периодот што следува очекуваме кумулативните пласмани на странските пазари да ги надминат минатогодишните.
Продажби според групи производи
Гледано според групи производи, во структурата на вкупните консолидирани продажби најголемо учество заземаат производите од сегментот фармација, и тоа 91 %. Од нив поголем удел имаат антибиотиците со 23 %, препаратите ОТЦ со 18 %, невролошките препарати со 13 %, кардиолошките препарати со 12 % од вкупните консолидирани продажби итн. Сегментот хемија, козметика и билкарство учествува со 9 % во вкупните консолидирани продажби, поточно хемија учествува со 2 %, козметика со 6 %, а билкарство учествува со 1 %. Вкупните продажби бележат пораст кај сегментот фармација, додека во Сегментот хемија, козметика и билкарство се на исто ниво во споредба со остварените во истиот период од 2024 година. Сегментот фармација бележи раст од 7 %, хемија раст од 20 %, козметика пад од 2 %, а билкарство намалување од 14 %. Намалувањето на продажбите во сегментите козметика и билкарство во голема мера се должи на намалените и ограничени цени и маржи на речиси целото портфолио во Македонија, Србија и во Црна Гора кои беа на сила во одреден период од годината.
Инвестиции
Вкупните инвестиции во основни средства во периодот јануари – септември 2025 година изнесуваат 929.289.935 денари.
Резултати од работењето
Единечната добивка пред финансиските трошоци, даноците и пред амортизацијата (ЕБИТДА), која изнесува 2.546.860.903 денари, бележи зголемување од околу 8 %, додека, пак, единечната нето-добивка изнесува 1.531.839.773 денари и е зголемена за 7 %.
Консолидираната добивка пред финансиските трошоци, даноците и пред амортизацијата (ЕБИТДА) достигна 2.771.616.825 денари и бележи раст од 11 %, додека, пак, консолидираната нето-добивка во износ од 1.487.454.694 денари е зголемена за 8 %.
При извршувањето на оперативните активности АЛКАЛОИД АД Скопје ангажираше повеќе од 1.000 домашни добавувачи.
Вработени
Во периодот јануари – септември 2025 година во АЛКАЛОИД АД Скопје се реализирани 46 нови вработувања во РС Македонија. Со одлука на Управниот одбор на АЛКАЛОИД АД Скопје, во март 2025 година е одобрен и исплатен регрес во висина од 44.500 денари нето-износ за користење годишен одмор за вработените во компанијата. Групацијата АЛКАЛОИД брои 2.996 вработени, од кои 2.251 се во земјава, а 745 се вработени во капитално поврзаните друштва во странство.
Податоци за акциите
Акциите на АЛКАЛОИД АД Скопје котираат на официјалниот пазар на Македонската берза за хартии од вредност од 2002 година и важат за едни од најтргуваните и најликвидните акции на Берзата. Цената на акцијата во периодот јануари – септември 2025 година се движеше од 24.000,00 до 31.099,00 денари или просечно 27.334,92 денари за една акција, што претставува раст од 31,7 % во споредба со просечната цена на акцијата во истиот период од 2024 година. Движењето на цената на акцијата е во рамките на трендот на просечниот годишен раст и се должи на редовното и транспарентно објавување позитивни резултати од работењето на компанијата, позитивното јавно мислење, на довербата во нашите производи, управувањето со Друштвото и на генералниот тренд на движење на глобалните и на регионалните берзи. На 30.09.2025 година акциите на АЛКАЛОИД АД Скопје беа во сопственост на 6.395 акционери, физички и правни лица, a пазарната капитализација на компанијата изнесуваше 36,9 милијарди денари.
На 1 април 2025 година, на Годишното собрание на акционерите, е одобрена пресметка и исплата на бруто-дивиденда за 2024 година во износ од 901.752 илјади денари. Во согласност со дивидендниот календар, во мај 2025 година започна исплатата на дивидендата во износ од 630 денари бруто, односно 567 денари нето за една акција. Дивидендата од акција за 2024 година е поголема за 16,67 % во однос на исплатената дивиденда од акција за 2023 година.
Бизнис-план за 2025 година
Бизнис-планот за 2025 година, донесен со одлука на Управниот одбор на АЛКАЛОИД АД Скопје на седницата одржана на 27.12.2024 година, предвидува инвестирање на околу 8 % од консолидираните приходи од продажби во материјални и во нематеријални средства, раст од 8 % на консолидираните продажби во однос на реализираните во 2024 година, како и раст од 7 % на консолидираниот профит пред оданочувањето во однос на 2024 година.
Бизнис-планот за 2025 година е базиран на очекувањата, проекциите и на можностите на тековните и на новите пазари и производи достапни за компанијата во моментот на изготвување на Планот. Околностите и настаните во 2025 година, а со тоа и остварените резултати може да варираат во однос на прикажаните во Бизнис-планот.
Очекувања за претстојниот период
Трендот на работење во отежнати економски услови, кои беа актуелни во изминатите неколку години, продолжи и во 2025 година. Доминанти предизвици беа инфлацијата и порастот на каматните стапки, кои, сепак, според сите очекувања, би требало да влезат во зоната на стагнација, а можеби и на благо опаѓање. Секако, глобалните безбедносни кризи ги отежнуваат економскиот амбиент и предвидливоста, што секогаш може да повлијае и врз цените на енергенсите, да создаде тешкотии во синџирите на испораки, но и да повлијае врз достапноста на одредени материјали. Дополнително, потенцијалниот ризик од глобална трговска војна може да предизвика нови покачувања на цените на суровините и да доведе до зголемени трошоци во работењето. Внимателно го следиме развојот на настаните и преземаме мерки за ублажување на овие потенцијални ефекти.
Очекуваме во 2025 година да продолжиме по патеката на континуираниот раст базиран на можностите од нашите тековни инвестиции во нови производствени капацитети и опрема и од вложувањата во развојно-истражувачки проекти, на тој начин создавајќи конкурентно портфолио и можности за ширење на пазарите. За остварување на овие цели ќе продолжиме и со нови вработувања во земјава, но и на странските пазари, притоа континуирано вложувајќи во подигнувањето и во усовршувањето на нивото на знаења и на вештини на нашите вработени и во градењето таленти.
(ПР)
Економија
Цената на златото достигна историски рекорд, се очекува да продолжи да расте
Во средината на октомври цената на златото достигна 4.380 долари за унца, што е историски рекорд.
Во изминатата година цената на златото порасна за повеќе од 55 проценти во номинален износ, главно поради геополитичките тензии, инфлацијата и побарувачката од Азија, но и голем број други фактори.
Покрај основната причина, побарувачката за безбедни средства во неизвесни времиња, цената на златото е водена од стравот од инфлација и економска нестабилност, а потоа и од геополитичките тензии.
Сето ова доведе до големи купувања од страна на централните банки во големите економии, со што се забрзува растот на цените.
Очекуваните пониски каматни стапки и слабеењето на американскиот долар го прават златото уште попривлечно во споредба со другите средства, што ја зголемува побарувачката за инвестиции. Сите овие фактори се меѓусебно поврзани, а аналитичарите предвидуваат дека цената би можела да продолжи да расте ако тензиите и инфлацијата се влошат.
Повеќето експерти очекуваат цената на златото да продолжи да расте во наредните години.
На 7 октомври 2025 година „Голдман Сакс“ ја ажурира својата прогноза за цената на златото зголемувајќи ја на 4.900 долари за унца за декември 2026 година во споредба со претходната процена од 4.300 долари. Главните причини за ажурирањето се очекувањата дека централните банки ќе купат просечно 80 тони злато во 2025 година и 70 тони во 2026 година, особено земји како Кина и Индија, со цел да ги диверзифицираат своите резерви. Според „Голдман Сакс“, ова ќе биде главниот двигател на континуираниот пораст на цените на златото.
Аналитичарите исто така веруваат дека трендовите ќе продолжат – послаб американски долар, геополитички тензии, трговски војни и растечки интерес од малопродажните инвеститори за злато како заштита од инфлација и нестабилност.
Тие исто така предупредуваат дека е нереално да се очекува каков било пад на цените на златото во наредните години, иако според минатите индикатори, треба да се случи пад поради заситеноста на пазарот.
Според официјалните податоци, САД моментно имаат најголеми златни резерви – 8.133 тони злато. Потоа следува Германија со 3.350 тони, Италија со 2.451 тон и Франција со 2.437 тони. Следуваат Русија, Кина, Швајцарија, Јапонија, Индија и Холандија.
Некои аналитичари се сомневаат во овие официјални бројки и веруваат дека, на пример, Кина има многу поголеми резерви што ги стекнува преку посредници, но и сопствено производство што не го пријавува во официјалната статистика.
Интересно е што Меѓународниот монетарен фонд има големи резерви злато, имено 90,5 милиони унци или 2.814 тони злато.
Најголемиот извор на злато на ММФ дојде во времето на неговото основање, кога неговите членови плаќаа 25 проценти од своите почетни квоти во злато, а огромното мнозинство од каматата на кредитите исто така беше отплатена во злато.

