Економија
Големи очекувања од утрешниот самит на ЕУ
Европските лидери утре во Брисел ќе го започнат вториот вонреден самит, од кој се очекува да произлезе сеопфатен договор со кој би се сопрела должничката криза во еврозоната, а неуспехот ќе има несогледиви последици за целата Европска унија, па и пошироко.
Европските лидери утре во Брисел ќе го започнат вториот вонреден самит, од кој се очекува да произлезе сеопфатен договор со кој би се сопрела должничката криза во еврозоната, а неуспехот ќе има несогледиви последици за целата Европска унија, па и пошироко.
Во последниве неколку денови беа одржани цела низа состаноци на повеќе нивоа, на кои се трагаше по решение за смирување на кризата. Во неделата вечер беа одржани два самита: најпрвин состанок на лидерите на сите 27 членки на ЕУ, а потоа и состанок на врвот на 17-те земји-членки на еврозоната. И утре исто така треба да се одржат два такви состаноци.
Контурите на можните решенија веќе се наѕираат, но до конечните одлуки треба да се одговори на уште многу прашања, заради што позитивниот исход на самитите не е гарантиран.
Сите држави се согласуваат дека треба да се најде одржливо решение за Грција со отпишување на дел од нејзиниот долг, дека треба да се докапитализираат банките за да можат да ги амортизираат загубите од грчките обврзници, како и да се зголеми заштитната моќ на европскиот фонд за финансиска стабилност (ЕФСФ), за кризата да не се прошири и на други држави, пред се на Италија.
Во врска со олеснувањето на должничкиот товар на Грција, сега се разговара за ревизија на вториот пакет на помош, кој беше договорен на 21 јули. Тогаш на Грција и беа ветени уште 109 милијарди евра, а приватните доверители се согласија да отпишат 21 процент од своите побарувања.
Сега од приватниот сектор, од банките и од инвестициските фондови се бара да отпишат најмалку 50 проценти од своите побарувања, што наидува на отпор кај нив. Грчкиот јавен долг изнесува околу 350 милијарди евра, што 162 процента од нејзиниот БДП. Меѓутоа, со оглед на тоа дека банките поседуваат само една третина од грчките државни обврзници, а останатите две третини ги имаат ЕУ и ММФ, дури приватните институции и да прифатат простување на половината од своите побарувања, тоа би го намалило вкупниот грчки долг за само 22 проценти.
Згора на тоа, со банките мора да се постигне договор за „доброволно отпишување“, во спротивно би се активирале полисите за осигурување против банкрот, што би предизвикало хаос на финансиските пазари.
Според извештајот на ММФ, на Европската централна банка и на Европската комисија за одржливоста на грчкиот јавен долг, ако приватните доверители не се согласат на отпишување на половина од нивните побарувања, на Грција до 2021 година ќе и требаат 252 милијарди евра помош.
Околу докапитализацијата на банките постои согласност стапката на адекватност на капиталот да се покачи на девет, од сегашните пет проценти, за да можат банките да ги преживеат загубите од грчките обврзници. Вкупниот износ предвиден за докапитализација е фиксиран на 108 милијарди евра. До тие пари банките ќе можат да дојдат според следниот распоред: најпрвин треба самите да се обидат да ги најдат парите на финансиските пазари, ако тоа не успее ќе им се обратат на владите во нивните држави, а дури последна можност е да се обратат до ЕФСФ.
Најголемо двоумење има кај тоа како да се засили кредитната способност на ЕФСФ, а при тоа да не се зголемуваат гаранциите од државите членки. Германија, за сега, успева да го наметне својот став за исклучување на Европската централна банка (ЕЦБ)од процесот, на што инсистираше Франција. Париз бараше ЕФСФ да се регистрира како банка и да може неограничено да позајмува пари од ЕЦБ, додека германците не сакаа ниту да слушнат за тоа, затоа што тоа би значело печатење на многу пари и инфлација.
Во моментов во игра се две опции. Првата е ЕФСФ да им биде гарант на инвеститорите во случај на загуба од државните обврзници во висина од 20 до 30 проценти и на тој начин да се олесни финансирањето на државите кои имаат потешкотии. Тоа би функционирало така што на земјата која има проблеми и која се обидува да позајми пари на финансиските пазари за тоа да издаде обврзници, а кои тешко се продаваат затоа што инвеститорите не веруваат во способноста на одредената држава да ги врати долговите, ЕФСФ – наместо да ги купи тие обврзници – ќе и гарантира дека ќе покрие дел од можните загуби. Во пракса речиси никогаш не се случува инвеститорот да ги загуби сите пари кои ги позајмил, туку во случај на банкрот се договара со должникот за висината на процентот на отпишан долг. Ако ЕФСФ гарантира за, на пример, 30 проценти од долгот, тогаш инвеститорот во случај на отпишување на долгот во висина од 50 проценти, не би изгубил половина од парите, туку само 20 проценти.
Втората опција предвидува формирање на наменски инвестициски инструмент (СПВ), кој би се потпирал на ЕФСФ и кој би можел да ги привлече приватните инвеститори и државните фондови на растечките економии, како што се Кина и Бразил.
Каков и да биде моделот кој ќе биде избран, целта е кредитната способност на ЕФСФ, која изнесува 440 милијарди евра, да се зголеми неколку пати, при што се споменуваат суми од 1.000 до 2.500 милијарди евра.
Покрај сето тоа, европските партнери побараа од италијанскиот премиер Силвио Берлускони до среда да ја претстави програмата за стопански реформи и за намалување на дефицитот. Германската канцеларка Ангела Меркел и фрацускиот претседател Никола Саркози го предупредија Берлускони дека не е доволно само да се најават реформите, туку потребно е и да се спроведат, како и дека Италијанците прво треба самите да си помогнат, а потоа да бараат помош од други.
За возврат, ЕФСФ би можел превентивно да делува и на Италија да и помогне да се зајми на финансиските пазари под прифатливи услови.
Италија е трето најсилно стопанство во еврозоната, со голем долг од 1.900 милијарди евра, што е 120 проценти од нејзиниот БДП.
Пред самиот самит, германската канцеларка ќе мора за зголемувањето на заштитната моќ на ЕФСФ да добие поддршка од својот парламент, што додатно ги комплицира нештата. Првично беше предвидено за тоа да се изјасни само буџетската комисија на германскиот парламент, меѓутоа, накнадно беше одлучено за тоа да гласа целиот парламент. /крај/хина/сс/
Copyright 2011 makfax. Сите права се задржани. Текстов не смее да се печати или емитува, во целина или во делови, без договор со makfax.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Димитровски: ЦЕФТА не е само регионален трговски механизам, туку наша практична подготовка за членство во Европската Унија
Заменик-министерот за надворешни работи и надворешна трговија, Зоран Димитровски, учествуваше на ЦЕФТА неделата 2025, што се одржа во Приштина, Косово. Настанот, организиран од актуелното косовско претседателство со ЦЕФТА, беше фокусиран на унапредување на конкурентноста, дигиталната трансформација и на постепената интеграција на регионот во Европската Унија.
Во своето обраќање, Димитровски, нагласи дека од декември минатата година, Министерството за надворешни работи и надворешна трговија ја презеде и надлежноста за надворешната трговија. Во таа смисла, посочи дека оваа трансформација е дел од пошироката определба на Владата да ја зајакне економската дипломатија, да го подобри економскиот настап на државата во странство и да создаде поцврсти врски со меѓународните пазари.
„Активностите поврзани со ЦЕФТА се само дел од пошироката економска агенда на Министерството, чија цел е да создаде подобра деловна клима и да ја зајакне позицијата на државата на регионалните и европските пазари“, рече тој.
Димитровски во своето излагање, особено го акцентираше претседавањето на Република Северна Македонија со два клучни органи во рамките на ЦЕФТА – Комитетот за олеснување на трговијата и Поткомитетот за нетарифни мерки. Тој посочи дека под наше водство биле постигнати значајни и практични резултати во однос на подобрени процедури за стопанството, дигитални алатки кои го олеснуваат пристапот до пазарите, поефикасни системи за следење на трговските бариери, како и унапреден процес на меѓусебно признавање на одредени професионални стандарди.
Во овој контекст, тој објасни дека модернизацијата и дигитализацијата кои ги спроведуваат земјите од ЦЕФТА придонесуваат регионот постепено да се усогласува со европските правила и практики, што е важно за економиите и за деловната заедница.
„ЦЕФТА не е само наш регионален трговски механизам, туку наша практична подготовка за членство во Европската Унија,“ нагласи Димитровски.
Во дискусиите беше потврдено дека напредокот на Заедничкиот регионален пазар 2025–2028 останува клучно достигнување на регионот, а дека ЦЕФТА продолжува да се развива во попредвидлив и поконкурентен систем ориентиран кон потребите на стопанството.
Заменик-министерот истакна дека посакува ЦЕФТА до 2030 година природно да го заврши своето постоење, бидејќи Република Северна Македонија, земјите од Западен Балкан и Молдавија ќе станат членки на ЕУ, исто како што тоа се случи со земјите од Централна Европа, со што ЦЕФТА целосно ќе ја исполни својата мисија.
На маргините на настанот, заменик-министерот оствари и повеќе средби со претставници од земјите партиципиенти на ЦЕФТА при што бес разменети мислења за продлабочување на економската соработка и зајакнување на интегративните процеси во регионот на Западен Балкан.
Економија
Доделени наградите од конкурсот за ликовна и литературна творба по повод Светскиот ден на штедењето
Во Народната банка се одржа традиционалната свеченост по повод доделувањето на наградите од Конкурсот за ликовна и литературна творба за основните и средните училишта, којшто Народната банка го организира во соработка со Министерството за финансии по повод Светскиот ден на штедењето. На настанот се обрати гувернерот на Народната банка, Трајко Славески и заменик-министерот за финансии, Николче Јанкуловски.
Гувернерот Славески, во своето обраќање, ги истакна посветеноста, знаењето и креативноста на младите генерации, нагласувајќи дека пристигнатите трудови ја потврдуваат значајната улога на финансиската едукација во градењето свесни, одговорни и финансиски писмени млади луѓе.
„Штедењето не е само собирање средства. Тоа е филозофија на животот којашто ни овозможува да ги исполнуваме нашите желби, да обезбедиме сигурност за нашата иднина, но и да ги градиме стабилноста и благосостојбата на целото општество. Денес, овој пристап добива уште поголема важност, бидејќи живееме во време на брзи промени, дигитализација и нови финансиски предизвици и можности“, истакна гувернерот.
Заменик-министерот Јанкуловски поздравувајќи ги учесниците рече дека младите покажуват дека секое мало штедење може да биде почеток на голема цел.
„Вие сте пример дека знаењето, вложениот труд и желбата да се мисли за иднината се вредности кои го движат општеството напред. Овој ден нека биде поттик да продолжиме сите заедно – ученици, наставници, родители и институции – да ја негуваме финансиската писменост, да развиваме здрави навики и да создаваме генерации кои ќе знаат да донесуваат мудри одлуки“, посочи Јанкуловски.
Оваа година на Конкурсот пристигнаа неколку стотици трудови од ученици од основното и средното образование на теми посветени на важноста на штедењето, финансиската писменост и улогата на финансиските услуги во современата дигитална ера. Основците твореа на темата „Да штедиме за нашите желби, да штедиме за нашата иднина“, а средношколците на темата „Штедењето, парите и финансиските услуги во современата дигитална ера“.
Конкурсот, којшто се објавува од 2012 година, прерасна во значајна платформа за поттикнување на младите да размислуваат за финансиските концепти, штедењето и одговорното управување со средствата. Низ литературните творби, ликовните цртежи и есеите, учениците ги претставија своите погледи, знаења и лични цели.
Економија
Дурмиши во Берлин: Северна Македонија нуди нови можности за странски инвестиции
Министерот за економија и труд, Бесар Дурмиши, денес учествуваше на панел-дискусија на тема „Можности за странски инвестиции во Северна Македонија“, што се одржа во Амбасадата на Република Северна Македонија во Берлин. Настанот беше организиран од Германско–македонскиот бизнис клуб (DNMBC) во соработка со Министерството за надворешни работи и надворешна трговија.
Министерот Дурмиши во своето обраќање истакна дека Северна Македонија се наоѓа во клучен развоен момент, во кој реформските процеси се насочени кон создавање предвидлива, стабилна и европски ориентирана економска средина. Тој ги нагласи приоритетите на Владата – дигитална и зелена трансформација, модернизација на индустријата, поттикнување на иновации и унапредување на човечкиот капитал.
„Нашата цел е да изградиме економија што создава додадена вредност и нуди јасни, долгорочни услови за инвеститорите. Со новиот модел на финансиска поддршка што ќе стартува во 2026 година, државата ги наградува квалитетните инвестиции, отворањето работни места, технолошките центри и проектите што придонесуваат за регионален развој,“ истакна министерот Дурмиши.
Тој подвлече и дека Германија останува еден од најзначајните економски партнери на Северна Македонија, додавајќи дека заедничката визија е да се зајакнат деловните врски, да се поттикнат модерни инвестиции и да се создадат нови можности за економски раст.
Министерот им се заблагодари на организаторите и деловната заедница во Германија за континуираната поддршка, оценувајќи дека ваквите настани се важна платформа за градење доверба и нови партнерства.
Настанот продолжи со динамична панел-дискусија во која учесниците разменуваа искуства и предлози за унапредување на инвестициската клима и можностите за продлабочување на соработката меѓу двете земји.
На отворањето се обратија Гафар Вејсели, претседател на DNMBC, министерот за европски прашања Орхан Муртезани, како и амбасадорот на Северна Македонија во Германија, проф. д-р Илбер Села. Панелот обедини значајни имиња од економскиот и институционалниот сектор, меѓу кои и директорот на ДТИРЗ Гоце Димовски, поранешната гувернерка на НБРСМ Анита Ангеловска-Бежоска, претставници од Министерството за надворешни работи и надворешна трговија и германската делегација за индустрија за регионот.

