Економија
Големи очекувања од утрешниот самит на ЕУ
Европските лидери утре во Брисел ќе го започнат вториот вонреден самит, од кој се очекува да произлезе сеопфатен договор со кој би се сопрела должничката криза во еврозоната, а неуспехот ќе има несогледиви последици за целата Европска унија, па и пошироко.
Европските лидери утре во Брисел ќе го започнат вториот вонреден самит, од кој се очекува да произлезе сеопфатен договор со кој би се сопрела должничката криза во еврозоната, а неуспехот ќе има несогледиви последици за целата Европска унија, па и пошироко.
Во последниве неколку денови беа одржани цела низа состаноци на повеќе нивоа, на кои се трагаше по решение за смирување на кризата. Во неделата вечер беа одржани два самита: најпрвин состанок на лидерите на сите 27 членки на ЕУ, а потоа и состанок на врвот на 17-те земји-членки на еврозоната. И утре исто така треба да се одржат два такви состаноци.
Контурите на можните решенија веќе се наѕираат, но до конечните одлуки треба да се одговори на уште многу прашања, заради што позитивниот исход на самитите не е гарантиран.
Сите држави се согласуваат дека треба да се најде одржливо решение за Грција со отпишување на дел од нејзиниот долг, дека треба да се докапитализираат банките за да можат да ги амортизираат загубите од грчките обврзници, како и да се зголеми заштитната моќ на европскиот фонд за финансиска стабилност (ЕФСФ), за кризата да не се прошири и на други држави, пред се на Италија.
Во врска со олеснувањето на должничкиот товар на Грција, сега се разговара за ревизија на вториот пакет на помош, кој беше договорен на 21 јули. Тогаш на Грција и беа ветени уште 109 милијарди евра, а приватните доверители се согласија да отпишат 21 процент од своите побарувања.
Сега од приватниот сектор, од банките и од инвестициските фондови се бара да отпишат најмалку 50 проценти од своите побарувања, што наидува на отпор кај нив. Грчкиот јавен долг изнесува околу 350 милијарди евра, што 162 процента од нејзиниот БДП. Меѓутоа, со оглед на тоа дека банките поседуваат само една третина од грчките државни обврзници, а останатите две третини ги имаат ЕУ и ММФ, дури приватните институции и да прифатат простување на половината од своите побарувања, тоа би го намалило вкупниот грчки долг за само 22 проценти.
Згора на тоа, со банките мора да се постигне договор за „доброволно отпишување“, во спротивно би се активирале полисите за осигурување против банкрот, што би предизвикало хаос на финансиските пазари.
Според извештајот на ММФ, на Европската централна банка и на Европската комисија за одржливоста на грчкиот јавен долг, ако приватните доверители не се согласат на отпишување на половина од нивните побарувања, на Грција до 2021 година ќе и требаат 252 милијарди евра помош.
Околу докапитализацијата на банките постои согласност стапката на адекватност на капиталот да се покачи на девет, од сегашните пет проценти, за да можат банките да ги преживеат загубите од грчките обврзници. Вкупниот износ предвиден за докапитализација е фиксиран на 108 милијарди евра. До тие пари банките ќе можат да дојдат според следниот распоред: најпрвин треба самите да се обидат да ги најдат парите на финансиските пазари, ако тоа не успее ќе им се обратат на владите во нивните држави, а дури последна можност е да се обратат до ЕФСФ.
Најголемо двоумење има кај тоа како да се засили кредитната способност на ЕФСФ, а при тоа да не се зголемуваат гаранциите од државите членки. Германија, за сега, успева да го наметне својот став за исклучување на Европската централна банка (ЕЦБ)од процесот, на што инсистираше Франција. Париз бараше ЕФСФ да се регистрира како банка и да може неограничено да позајмува пари од ЕЦБ, додека германците не сакаа ниту да слушнат за тоа, затоа што тоа би значело печатење на многу пари и инфлација.
Во моментов во игра се две опции. Првата е ЕФСФ да им биде гарант на инвеститорите во случај на загуба од државните обврзници во висина од 20 до 30 проценти и на тој начин да се олесни финансирањето на државите кои имаат потешкотии. Тоа би функционирало така што на земјата која има проблеми и која се обидува да позајми пари на финансиските пазари за тоа да издаде обврзници, а кои тешко се продаваат затоа што инвеститорите не веруваат во способноста на одредената држава да ги врати долговите, ЕФСФ – наместо да ги купи тие обврзници – ќе и гарантира дека ќе покрие дел од можните загуби. Во пракса речиси никогаш не се случува инвеститорот да ги загуби сите пари кои ги позајмил, туку во случај на банкрот се договара со должникот за висината на процентот на отпишан долг. Ако ЕФСФ гарантира за, на пример, 30 проценти од долгот, тогаш инвеститорот во случај на отпишување на долгот во висина од 50 проценти, не би изгубил половина од парите, туку само 20 проценти.
Втората опција предвидува формирање на наменски инвестициски инструмент (СПВ), кој би се потпирал на ЕФСФ и кој би можел да ги привлече приватните инвеститори и државните фондови на растечките економии, како што се Кина и Бразил.
Каков и да биде моделот кој ќе биде избран, целта е кредитната способност на ЕФСФ, која изнесува 440 милијарди евра, да се зголеми неколку пати, при што се споменуваат суми од 1.000 до 2.500 милијарди евра.
Покрај сето тоа, европските партнери побараа од италијанскиот премиер Силвио Берлускони до среда да ја претстави програмата за стопански реформи и за намалување на дефицитот. Германската канцеларка Ангела Меркел и фрацускиот претседател Никола Саркози го предупредија Берлускони дека не е доволно само да се најават реформите, туку потребно е и да се спроведат, како и дека Италијанците прво треба самите да си помогнат, а потоа да бараат помош од други.
За возврат, ЕФСФ би можел превентивно да делува и на Италија да и помогне да се зајми на финансиските пазари под прифатливи услови.
Италија е трето најсилно стопанство во еврозоната, со голем долг од 1.900 милијарди евра, што е 120 проценти од нејзиниот БДП.
Пред самиот самит, германската канцеларка ќе мора за зголемувањето на заштитната моќ на ЕФСФ да добие поддршка од својот парламент, што додатно ги комплицира нештата. Првично беше предвидено за тоа да се изјасни само буџетската комисија на германскиот парламент, меѓутоа, накнадно беше одлучено за тоа да гласа целиот парламент. /крај/хина/сс/
Copyright 2011 makfax. Сите права се задржани. Текстов не смее да се печати или емитува, во целина или во делови, без договор со makfax.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Потпишан договор за реализација на новата инвестиција на турската компанија Шахтерм во ТИРЗ
Директорот на ТИРЗ, Јован Деспотовски и генералниот менаџер на компанијата „Шахтерм“, Фарук Шахин, потпишаа договор за реализација на новата турска инвестиција во Македонија. Со договорот кој го потпишаа во Бурса, се предвидува закуп на земјиште во ТИРЗ Скопје 2 со површина од над 20.000 м2 и изградба на објект со површина од над 13.000 м2. Ова е прва од двете фази на реализација на инвестицијата.
Потпишувањето на договорот следи само 4 месеци по најавата за новата турска инвестиција во земјава. Турската компанија ја зголеми и првично планираната инвестиција од 70 милиони евра на 100 милиони евра. Според деловниот план компанијата во наредните 10 години предвидува отворање на 1000 нови работни места. Новата инвестиција ќе опфати и центар за истражување и развој, а ќе преставува прв производствен капацитет на „Шахтерм“ надвор од Република Турција.
Потпишувањето на договорот е во рамки на посетата на Турција на делегација на ТИРЗ предводена од Деспотовски во рамки на која е предвидена и презентација на инвестициските можности пред турски компании. На потпишувањето присуствуваше и македонскиот амбасадор во Турција, Јован Манасиевски и Џунејт Шенер, потпретседател на бордот на директори на Стопанската комора на Бурса.
Инаку компанијата “Шахтерм“ има повеќе од 40 години искуство во дизајн и производство на системи за греење за бела техника и апарати за домаќинство. Во моментот, „Шахтерм“ е дел од водечките пет компании во оваа дејност на глобално ниво, со повеќе од половина од годишното производство наменето за пазарите надвор од Турција.
Листата на клиенти е составена од познати светски производители на бела техника и апарати за домаќинство како „Вирпул“, „Амика“, „Горење“, „Беко“ и „Кенди“.
Економија
Одржана редовната седница на Советот на Народната банка
Советот на Народната банка, на редовната седница одржана на 25 април 2024 година, го усвои Годишниот извештај на Народната банка за 2023 година, во кој се наведува дека мерките и политиките на Народната банка спроведени минатата година, овозможија успешно одржување на стабилноста на девизниот курс и справување со инфлацијата, којашто од највисокото ниво од 19,8% во октомври 2022 година, се сведе на 3,6% на крајот на 2023 година, без притоа позначително да се загрози реалната економија и финансиската стабилност. Всушност финансиската стабилност и дополнително зајакна и покрај последователните кризи во изминатиов период.
Во 2023 година Народната банка продолжи со постепено зголемување на основната каматна стапка до нивото од 6,3%, а истовремено направи и промени во макропрудентната политика, како и кај инструментот на задолжителна резерва, кои дополнително го поттикнаа штедењето во домашната валута, односно доведоа до поголема „денаризација“. Начинот на водењето на монетарната политика од страна на Народната банка, одржувањето на финансиската стабилност, како и довербата на граѓаните и на институциите во нашата централна банка беа позитивно оценети од страна на повеќе релевантни меѓународни и европски институции како што се Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Европската комисија, Европската централна банка (ЕЦБ), како и Светската банка.
Дел од активностите на Народната банка во 2023 година беа насочени во области кои носат погодности за граѓаните како корисници на банкарските услуги. Со стапувањето на сила на Законот за платежни услуги и платни системи, се поттикнува влез на нови даватели на платежни услуги, што ќе придонесе за поширока понуда на поевтини платежни услуги за граѓаните и компаниите, а се уредуваат и повеќе решенија за подобра заштита на потрошувачите, преку поставување насоки и ограничувања за надоместоците за платежните услуги, основната сметка со платежни функции, како и поголема транспарентност. Народната банка воспостави и нова алатка која овозможува споредба на надоместоците помеѓу давателите на платежните услуги, а исто така за прв пат донесе и Циркулар којшто ги опфаќа добрите практики за заштита на правата и интересите на потрошувачите при користењето финансиски услуги од банкарскиот сектор. Исто така, Народната банка започна со таргетирани контроли на давателите на платежни услуги во насока на заштита на корисниците на финансиските услуги.
Минатата година се засилуваше и колективната свест кон спроведување одржливи економски политики насочени кон екологијата. За таа цел, Народната банка го усвои првиот Среднорочен план на активностите на Народната банка во доменот на управувањето со климатските промени за периодот 2023 ‒ 2025 година, со што се постави сеопфатна рамка за управувањето со ризиците од климатските промени, којашто предвидува повеќе активности во областа на регулативата и супервизијата за климатските ризици, вклучително и стрес-тестирања на домашните банки поврзани со климатските промени. Како дел од активностите од Планот, Народната банка донесе и Насоки за управување со ризиците поврзани со климатските промени, коишто деловните банки ќе ги земат предвид при формулирањето и спроведувањето на својата деловна стратегија и во процесот на управување со ризиците.
Во 2023 година беше донесена и Финтек-стратегијата за финансиските регулатори, во која се содржат препораки за координиран пристап на регулаторите, со цел да се трасира патот за ползување на придобивките од развојот на иновациите на финансиите, коишто се повеќекратни.
Народната банка активно работеше на остварувањето на Програмата за работа за 2023 година којашто придонесува за исполнување на стратегиските цели и јакнење на институционалните капацитети предвидени со Стратегискиот план за периодот 2022 ‒ 2024 година, а воедно и за исполнување на предвидената визија да биде препознаена како независна, одговорна, професионална, иновативна и транспарентна институција којашто ужива висока доверба и кредибилитет во јавноста.
Во однос на статистиката, Народната банка продолжи со објавување на нови сетови на податоци со кои ги продолжи напорите за следење на меѓународните и европски статистички барања и го исполни последниот показател во рамките на највисокиот статистички стандард за дисеминација на податоци СДДС плус. Ова, во основа значи зголемување на транспарентноста на Народната банка што е видливо и преку збогатувањето на веб-страницата со повеќе податоци, алатки за пристап до информации и преку дополнувањето со други начини на комуникација со јавноста.
На истата седница беше усвоен и Извештајот за ризиците во банкарскиот сектор во 2023 година. Во него се наведува дека и покрај повеќето шокови кредитното портфолио на банките е со солиден квалитет, а учеството на нефункционалните во вкупните кредити од 2,8% е на ниво на историскиот минимум. Адекватноста на капиталот на банките во 2023 година достигна нивоа коишто се највисоки во изминатите 17 години и на крајот од годината изнесува 18,1%, што е суштински за задржувањето на стабилноста при соочувањето со евентуалните ризици. Народната банка во неколку наврати во текот на 2023 година го зголеми нивото на противцикличниот капитален заштитен слој што треба да го одржуваат банките, со што се очекува натамошно јакнење на отпорноста на банкарскиот систем. Во насока на понатамошно јакнење на отпоноста на банкарскиот сектор и јакнење на макропрудентната политика, минатата година беа подготвени и донесени новиот Законот за финансиска стабилност и Законот за решавање банки.
Носител на депозитниот раст во 2023 година чиј годишен раст достигна 9,2% беа депозитите од домаќинствата, иако и депозитите од претпријатијата го забрзаа растот. Преку инструментот за задолжителна резерва Народната банка придонесе за раст на склоноста на депонентите за чување на своите средства во денарските депозити, чиј годишен раст е неколкукратно повисок во споредба со зголемувањето на девизните депозити, при што кај домаќинствата растот на депозитите во денари изнесува 11,8% наспроти 4,4% во странска валута, додека кај корпоративниот сектор 15,8% наспроти 8,2%. Дополнително, позитивни придвижувања има и во однос на рочноста на депозитите, при што долгорочните депозити, по подолг период на намалување, во 2023 година забележаа раст со стапка од 25,7%, највисока во последните десетина години.
Показателите за изложеноста на ризици на банкарскиот сектор се стабилни и дополнително се подобрени, а стрес-тестовите упатуваат на добар капацитет за апсорбирање на можните шокови. Сепак, окружувањето и натаму е неизвесно во услови на геополитички превирања и потребно е натамошно внимателно следење на ризиците и претпазливост во водењето на политиките.
Економија
Вицегувернерката Митреска: Народната банка го поттикнува зеленото кредитирање
„Народната банка ги препозна ризиците од климатските промени на долг рок, зазеде проактивен став и како една од своите стратегиски цели ги постави зголемената свесност за климатските промени и придонесот кон зелената одржлива економија“, посочи вицегувернерката на Народната банка, Ана Митреска, во интервју за „Блумберг Адрија“, при што истакна дека „зелената агенда“ е вградена во Стратегискиот план на Народната банка. Во период од четири години нивото на „зелените кредити“ е зголемено за околу 2,5 пати.
Митреска посочи дека заради поддршка на зелените финансии и за справување со климатските ризици, Народната банка донесе среднорочен план којшто предвидува конкретни акциски планови или активности во повеќе сфери на работењето на Народната банка, како регулативата, супервизијата, финансиската стабилност, истражувањето и меѓународната соработка.
„Неодамна донесовме и конкретни насоки за банките коишто треба да претставуваат еден вид мапа за начинот на кој треба да се однесуваат банките во однос на мерењето, оценувањето и управувањето со ризиците од климатските промени. Уште пред неколку години го променивме концептот на инструментот за задолжителна резерва заради поттикнување на зеленото кредитирање. Во рамките на институцијата работиме и на политиката на одржливост на банката, што значи подобрување на нашиот корпоративен профил во однос на одржливоста како концепт“, посочи Митреска, истакнувајќи дека Народната банка применува систематизиран пристап кога станува збор за зелената економија и справувањето со ризиците од климатски промени.
„Кредитите со зелена компонента се кредити коишто се насочени кон зголемување на енергетската ефикасност, и на корпоративниот сектор, и на населението, вложување, односно инвестиции во проекти коишто се однесуваат на обновливи извори на енергија, проекти коишто подразбираат користење одржливи материјали, одржливи решенија“, објасни Митреска и посочи дека станува збор за кредитирање коешто е насочено кон инвестициите наменети за заштита на животната средина и ублажување на ефектите од климатските промени врз околината.