Економија
Јужноевропските пари бегаат во безбедноста на Северот
Се повеќе луѓе од јужните држави на еврозоната ги префрлаат своите пари на север, поттикнати од стравот дека си ги изгубат парите во кризата
Се повеќе луѓе од јужните држави на еврозоната ги префрлаат своите пари на север, поттикнати од стравот дека си ги изгубат парите во кризата. Одливот на капитал им ја отежнува работата на банките во тие држави, но експертите велат дека не постојат легални начини тоа да се сопре. Било какви мерки, најверојатно ќе стигнат премногу доцна, велат тие, а можат да го загрозат дури и самиот европски проект.
Грчките медиуми цела недела се занимаваа со случајот на пратеник во парламентот кој минатиот мај изнел од земјата еден милион евра. На крајот излезе дека тоа е Исидорос Кувелос сопруг на поранешната министерка за надворешни работи Дора Бакојани. Иако потегот е легален, грчката јавност тоа го доживеа како предавство, во момент кога народот е под огромен товар на мерките за штедење.
Сепак, овој инцидент е најдобар показател за се позагрижувачкиот тренд во Грција и во другите јужноевропски држави. Соочени со неизвесната иднина на европската заедничка валута, расте бројот на оние кои сакаат да си ги префрлат заштедите на посигурно место. Неодамна, грчкиот Еванзелос Венизелос изјави дека од 2009 година наваму, од сметките во грчките банки се повлечени 65 милијарди евра, а околу 16 милијарди од тие пари се префрлени на странски сметки. Повеќе од една третина од 16-те милијарди завршиле во Велика Британија, додека околу 10 проценти мигрирале во Швајцарија.
Во0 Лондон, на пример, луѓе од високозадолжените европски држави кои бараат сигурно прибежиште за своите средства ја зголемија побарувачката за луксузни имоти. Големите фирми за недвижнини известуваат дека од јануари до октомври 2011 година, во Лондон на купувачи од Италија и од Грција им биле продадени куќи и апартмани во вредност од 406 милиони евра. Оваа сума е 11 проценти од вкупниот обрт во секторот за тој период.
Финансиски менаџери во Швајцарија исто така известуваат за постојан доток на пари во земјата од Италија. Богатите Италијанци купуваат швајцарски франци и злато, а побарувачката за приватни сефови е во огромен пораст. И богатите Португалци исто така си ги префрлаат своите финансиски средства во странство.
Потешкотии за банките
Сепак, никаде обемот на одлив на капитал не е со такви димензии како во Грција. Според податоците кои во понеделник ги објави Европската централна банка (ЕЦБ), депозитите во грчките банки во 2011 година паднаа за 17 проценти. И другите земји во криза се соочуваат со пад на депозитите, но со неспоредливо помал обем. Во Ирска депозитите паднаа за шест проценти, во Шпанија речиси три проценти, а во Италија нешто под два процента. За споредба, депозитите во германија во истиот период пораснаа три проценти, а во Франција растот беше цели 10 проценти.
Одливот на капитал од членките на еврозоната зафатени од должничката криза не е проблем само на нивните министри за финансии. Тоа исто така им прави проблеми и на нивните банки, затоа што намалени депозити значи и помалку пари за заеми кон фирмите и граѓаните.
Бидејќи странските банки во суштина го замрзнаа давањето заеми на банки од земји како што се Грција и Португалија, овие вториве сега се повеќе зависат од централните банки во нивните држави, појава која се почувствува и во системот на меѓусебно плаќање помеѓу европските централни банки, познат како TARGET2. И додека германскиот ТАРГЕТ2 е околу 500 милијарди евра во резерва, Грција има дефицит од околу 100 милијарди, а Италија и Шпанија се соочуваат со дисбаланс од околу 200 милијарди евра секоја.
Заштита на легитимното богатство
Особено загрижувачко е тоа што Италија и Шпанија почнаа да се соочуваат со значителен одлив на капиталот во средината на 2011 година. Тие тенденции продолжија до крајот на годината наспроти фактот дека ЕЦБ обезбеди огромен капитал за ликвидноста на европските банки. Но и покрај тоа, дефицитите во Италија и во Шпанија пораснаа за 40 милијарди евра во секоја од нив. Одливот на капиталот, според експертите, е насилен индикатор дека инвеститорите не веруваат оти пакетите за помош ќе го постигнат саканиот ефект.
Исклучително е тешко да се сопрат тековните трендови на одлив на капиталот. Државите имаат најголемо влијание кога се работи за пари кои се префрлаат за да се одбегнат даноците. Грција, на пример, неодамна замрзна три сметки во Швајцарија кои му припаѓале на богат грчки бизнисмен. Но, министерот за финансии Венизелос признава дека е многу тешко да се разликуваат легалните од нелегалните трансфери.
Се чини дека поголемиот дел од одлеаниот капитал е оданочен според законот и им припаѓа на луѓе кои едноставно сакаат да си го заштитат своето богатство ако нивната земја посака или биде присилена да ја напушти еврозоната. Ако се случи тоа, заштедите автоматски ќе бидат префрлени во новата валута на земјата, со што ќе изгубат голем дел од вредноста.
„Богатите Грци и Италијанци инвестираат пари во странство веќе многу години“, вели банкарскиот експерт Мартин Фауст од франкфуртската Школа за финансии и менаџмент и додадава дека јужната периферија на еврозоната има долга традиција на финансиска нестабилност, што ги присилува луѓето да бидат претпазливи.
Загрозување на европскиот проект
Ако државите посакаат да воведат генерална забрана за префрлање на пари во странство, тие имаат многу мал избор, освен да ги ограничат трансферите на пари и да ги зголемат граничните контроли за да спречат шверц на пари во готово. Но, вели Фауст, тоа тешко дека ќе помогне и објаснува: „Таквиот чекор ќе дојде предоцна. Европската криза трае веќе многу долго и поголемиот дел од богатите веќе ги префрлиле своите пари на безбедни места. Ефектите од контролите на трансферот на капитал и на граничните премини ќе бидат многу мали. Згора на тоа, ограничувањата ќе имаат многу негативен ефект врз внатрешната трговија во еврозоната затоа што е тешко да се разликува кои пари се за трговија, а кои не“.
Има и уште еден, многу потемелен аргумент против воведувањето на рестрикции. Тоа ќе биде спротивно на слободите кои внатрешниот европски пазар ги гарантира – а тоа може да ја загрози и самата политичка унија.
„Процесот може да резултира во тоа да исчезне прифатливоста на европскиот проект во целост“, предупредува Фауст.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Минималната плата ќе се зголеми во март за 1.500-2.000 денари, зголемување пред март ќе значи отпуштање работници, вели Дурмиши
Економско – социјалниот совет на денешната седница не се договори за зголемување на минималната плата барем на 500 евра, според барањето на Сојузот на синдикати на Македонија од мај 2024 година, пред изборите. Министерот за економија Бесар Дурмиши по седницата кажа дека минималната плата во март, со редовното усогласување ќе се зголеми за 1500 до 2000 денари, точно ќе се знае по Нова година, а интервентно зголемување на минималната плата рече дека ќе значи отпуштање работници од малите и средни претпријатија кои нема да го издржат ударот.
„Проекциите се дека следната година инфлацијата ќе падне под 3%. Ние како Влада никогаш не сме биле против зголемување на минималната плата туку преку дијалог оставаме таа да биде договор помеѓу работодавачите и работниците. Сепак, според нашите индикатори во вакви економски услови нема оправданост за интервентно зголемување на минималната плата пред редовното усогласување во март кое е јасно утврдено со закон и кое би било меѓу 1500 до 2.000 денари. Со интервентно покачување малите и средни претпријатија со економски и финансиски проблеми ќе ги отпуштаат вработените. Мене ако ме прашате 1000 евра треба да биде минималната плата, може така да кажеме и да бидеме херои пред народот, но тоа ќе предизвика проблеми кои ќе се видат за два – три месеца“, рече министерот Дурмиши и нагласи дека во регионот добро стоиме оти пониска минимална плата отколку кај нас има во Бугарија, Албанија и Турција.
Го демантираше претседателот на Сојузот на синдикати на Македонија (ССМ), пак, Слободан Трендафилов кој кажа дека од први јануари 500 евра е минималната плата во Албанија, 430 па од јуни 500 евра во Косово, 550 евра во Србија, а Босна и Херцеговина, се веќе далеку, минималната плата таму ќе биде колку просечната плата во Македонија.

Како и во 2022 година во јануари и февруари и оваа 2026 година Трендафилов вели дека ќе преземат конкретни мерки и активности за зголемување на минималната плата и на сите останати плати
Трендафилов вели дека на седницата се зборувало за различен износ на минималната плата кој се движел од 500 до 1000 евра, па остава простор Владата во следните денови да се изјасни за зголемување на минималната плата. Побара да се договорат што е можно побрзо оти во спротивно тие ќе се организираат и ќе постапат како пред три години.
„Ако ја чекавме претходната Влада во 2022 година да го почитува само законот за минималната плата, да не протестиравме, да не штрајкувавме за негова измена и промена на критериумите, денеска работниците ќе имаа 19.000 денари минимална плата“, рече претседателот на ССМ, Трендафилов.
Како и во 2022 година во јануари и февруари и оваа 2026 година Трендафилов вели дека ќе преземат конкретни мерки и активности за зголемување на минималната плата и на сите останати плати.
Минималната плата изнесува 24.397 денари.
Економија
Усвоен буџетот на Општина Илинден за 2026 година
Советот на Општина Илинден го усвои Буџетот за 2026 година, кој изнесува 742.557.000 денари, односно над 12,5 милиони евра.
„Споредбено со минатата година, може да се забележи значителен пораст во средствата со коишто ќе располага Општината. При неговото креирање беа земени предвид остварените приходи и расходи од претходните години, како и реалните проекции за приходите во 2026 година. Буџетот има изразена развојна насока и е подготвен согласно принципот на партиципативно буџетирање, со фокус на реалните потреби и барања на граѓаните и локалната заедница“, соопшти Општина Илинден.
Голем дел од планираните капитални инвестиции се насочени кон изградба, реконструкција и санација на локалните улици и патишта, со цел унапредување на патната инфраструктура во општината. Дополнително, се предвидуваат средства за подобрување на инфраструктурата во стопанските комплекси и локалните економски зони, како и за редовно одржување на постојната патна мрежа.
Во рамки на програмата за заштита и унапредување на животната средина, планирани се средства за изградба на фекална канализација, чистење на одводни канали и речни корита, одржување на јавната чистота, уредување и проширување на зелените површини, пошумување, како и доделување субвенции од најразличен вид со цел подигнување на еколошката свест кај граѓаните.
Буџетот предвидува и значајни вложувања во образованието и предучилишното воспитание, преку набавка на нова опрема, реконструкција и доградба на училишните објекти и детската градинка, како и инвестиции во развој на спортската инфраструктура.
Економија
ЕСМ: Потпишани договори за 97 милиони евра, започнува историски инвестициски циклус во обновливи извори
Денеска беа потпишани договорите за државна гаранција и договорите за заем во вкупна вредност од 97 милиони евра, наменети за два капитални енергетски проекти кои ќе ја трансформираат енергетската слика на државата, соопшти АД ЕСМ.
Од овие средства, вкупно, 87 милиони евра кон АД ЕСМ се наменети за најголемата фотонапонска електрана „Битола 3“, 50 милиони евра од КфВ и 37 милиони евра од Европската банка за обнова и развој(ЕБОР). Уште дополнителни 10 милиони евра од КфВ ќе бидат насочени за реализација на третата фаза од ревитализацијата на државните хидроелектрани.
На настанот на кој присуствуваше претседателот на Владата, Христијан Мицкоски, договорите за државна гаранција ги потпишаа министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска, претставникот на ЕБОР во земјава, Фатих Туркменоглу и директорот на регионалната канцеларија на КфВ, Мориц Реме. Истовремено, генералниот директор на АД ЕСМ, Лазо Узунчев, ги потпиша посебните договори за заем со претставниците на меѓународните финансиски институции.
Министерката за финансии Гордана Димитриеска -Кочоска се заблагодари на Европската банка за обнова и развој и германската КфВ банка кои континуирано стојат зад Република Македонија во реализацијата на значајни проекти во инфраструктурата и особено во енергетскиот сектор и истакна дека Министерството за финансии преку обезбедување државна гаранција овозможи овој проект да добие вкупно 87 милиони евра – 50 милиони од КфВ и 37 милиони од ЕБОР, како и дополнителни 10 милиони евра за ревитализација на хидроелектраните.
„Со овие капитални инвестиции, заедно со АД ЕСМ, ја зајакнуваме домашната енергетска продукција, обезбедуваме стабилно снабдување со електрична енергија и ја поттикнуваме економската стабилност и одржлив развој. Министерството за финансии останува посветено на поддршка на проекти кои ја граделе иднината на нашата држава – зелена, економски силна и енергетски независна“, изјави Димитриеска-Кочоска.
Генералниот директор на АД ЕСМ, Узунчев, истакна дека овој чекор е од суштинско значење за оперативната одржливост на компанијата и за енергетската безбедност на Македонија.
„Нашите стратешки цели веќе се реализираат со голема динамика на терен. Токму денеска ги отвораме понудите за избор на изведувачи за фотонапонските електрани ’Осломеј 2’ и ’Битола 1 и 2’, а истовремено интензивно се работи и на теренска реализација на втората фаза од ветерниот парк ’Богданци’. Преку сите овие проекти, вклучувајќи ја и новата електрана ’Битола 3’, во следните две до три години ќе го зголемиме домашното производство од обновливи извори за повеќе од 200 MW. Тоа не само што значи енергетска стабилност, туку и значаен еколошки придонес со намалување на годишните емисии на јаглерод диоксид за повеќе од 260.000 тони, годишно“, изјави Узунчев.
Како што рече амбасадорката на СР Германија Петра Дрекслер, во текот на изминатите години, Германија и ЕУ обезбедуваа континуирана поддршка за земјава на патот кон одржлива и отпорна енергетска иднина.
„Договорите потпишани од Германската развојна банка KfW, ЕБОР, Владата и ЕСМ се уште еден чекор за овозможување непречена енергетска транзиција преку правилна комбинација на обновливи извори на енергија“, смета Дрекслер.
Посебен фокус во овој инвестициски циклус е ставен и на проектот Ревитализација на хидроелектраните, чија вкупна финансиска конструкција изнесува 47,3 милиони евра, заокружена со денешниот дополнителен договор за заем од КфВ и значаен грант од 10 милиони евра преку ВБИФ механизмот на Европската Унија. Реализацијата на овој капитален проект ќе резултира со зголемување на домашното производство на електрична енергија од нашите хидропотенцијали за дополнителни 50 GWh, годишно.

