Македонија
Нови механизми во следењето на енергетскиот пазар
Во четвртокoт пред пошироката јавност беа првпат претставени целите и исходите на Твининг проектот финансиран од Европската Унија, под името „Институционално зајакнување на Регулаторната комисија за енергетика“ (РКЕ)
Овој амбициозен проект што ги здружува напорите на проектните партнери од Македонија и Австрија, е насочен кон исполнување на целта поврзана со поддршка на РКЕ при усогласувањето на својот институционален капацитет со законодавството на Европската Унија од областа на енергетиката, во рамките на временски период од 16 месеци. Првите цели предвидени за досегашната утврдена временска рамка се веќе исполнети, велат организаторите.На почетната работилница за овој проект од јавен карактер, којашто се одржа во Инфо-центарот на ЕУ во Скопје, присуствуваа клучните актери на полето на енергетската политика и регулирањето: на претставниците на РКЕ им се придружија колегите од австрискиот регулаторен орган за енергетика – E-Control, претставници на Делегацијата на ЕУ, домашни и меѓународни институции, енергетски органи, создавачи на политики, академици, регулирани компании, како и претставници на медиумите.„Република Македонија е прва земја во регионот чии проекти се одобрени од Европската комисија и прва земја која на 30 октомври 2007 г. ја потпиша финансиската спогодба, што овозможи користење на средствата од ИПА фондовите“, рече вицепремеирот за економски прашања, Владимир Пешевски. Тој додаде дека проекти од типот како што е овој „придонесуваат за развојот на функционална пазарна економија, подобрување на деловната околина и зголемување на меѓународната конкурентност на стопанството“, од кои ефектите водат кон создавање на трајни вредности и придобивки за сите учесници, што во друга изјава го потврди Лукас Мелка од Делегацијата на ЕУ. Дирк Бушле од Секретаријатот на Енергетската заедница истакна дека: „Регулаторните органи се наши природни сојузници кога станува збор за промовирање на зајакнувањето на енергетските пазари во интерес на сите потрошувачи“. Амбасадорот на Австрија, Алоис Краут, истакна, пак, дека постојат навистина многу сличности меѓу двете земји.Преку воспоставувањето партнерски односи меѓу два органа коишто се активни на исти полиња во различни земји, твининг проектите се особено погодни за постигнување одржливи резултати, нагласи Димитар Петров, претседател на РКЕ, во рамките на неговото обраќање за долгорочните цели на регулирањето во Македонија. Осврнувајќи се токму на овој проект, тој истакна дека: „Проектот несомнено ќе придонесе кон уште поголемо подобрување на капацитетите на РКЕ, особено во однос на следењето на енергетските пазари, лиценцирањето, односите со заинтересираните страни и со медиумите, како и во однос на подобрувањето на внатрешните процедури“. Неговиот колега од австрискиот E Control, Валтер Болц, детално претстави како проектот се вклопува во пошироката слика. „Со воведувањето на третиот енергетски пакет во ЕУ се менува целата регулаторна рамка и тоа порано или подоцна ќе има влијание и врз земјите од Енергетската заедница. Нашиот заеднички твининг проект ќе и’ помогне на РКЕ и во подготовката за таквите идни предизвици“, изјави Болц.Твининг проектот „Институционално зајакнување на Регулаторната комисија за енергетика“ го финансира Европската Унија со вкупен буџет од 600 илјади евра. Проектот заеднички го спроведуваат Агенција за европска интеграција и економски развој (АЕИ), E-Control, aвстриски регулаторен орган за пазарите на електрична енергија и на гас; Регулаторна комисија за енергетика во Македонија; EXAA, австриска енергетска размена; TÜV, австриски институт за стандардизација; како и AGEN-RS, регулаторен орган за енергетика на Република Словенија.Временскиот период утврден за спроведување на Твининг, како што спомнавме претходно изнесува шеснаесет месеци, а од него се очекуваат да даде резултати во воведувањето ефикасен систем за следење на сообразноста со лиценците, со примена кај производството на електрична енергија и на топлинска енергија. Исто така, се очекуваат и значајни резултати во преносот на електрична енергија и природен гас; дистрибуција на електрична енергија, топлинска енергија и природен гас; снабдување, трговија со и прекуграничен пренос (увоз, извоз, транзит) на електрична енергија, како и соодветна обука за системот за следење на сообразноста. Со оваа програм е планирано воспоставувањето механизми за следење на пазарот коишто би гарантирале недискриминација, ефикасна конкуренција, и ефикасно функционирање на пазарот, потоа ревидирање и спроведување на процедурите за управување со квалитетот, со акцент на внатрешните процедури за комуникација, процедурите за архивирање и за управување со документи, како и на внатрешните правила за намалување на ризикот од коруптивно однесување; како и соработка со релевантните заинтересирани страни, зајакнување на мрежата на заинтересирани страни, и подобрување на соработката меѓу РКЕ и релевантните органи на национално, регионално и на европско ниво.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Ангелова: Буџетот за 2026 обезбедува зголемени средства за социјална заштита, како и за раст и редовна исплата на пензиите
На денешната седница за Предлог-буџетот за 2026 година се обрати пратеничката од редовите на ВМРО-ДПМНЕ, Емилија Ангелова, која се осврна на делот кој се однесува на социјалната заштита и поддршката на граѓаните, истакнувајќи дека цврсто стои зад буџетската рамка, затоа што обезбедува зголемени средства за социјална заштита и поддршка на ранливите категории.
„Предлог Буџетот за 2026 година обезбедува зголемени средства за социјална заштита, и поддршка на ранливите категории – децата, лицата со попреченост, самохраните родители, старите лица и сите кои се соочуваат со сиромаштија и социјална исклученост. Со Буџетот се обезбедува редовна исплата на платите и пензиите, како и континуирана социјална заштита. Средствата за социјална заштита се проектирани на 206,3 милијарди денари, што е раст од 6,7 проценти. Платите изнесуваат 52,6 милијарди денари, или 7 проценти повеќе во однос на оваа година, во кое е опфатено зголемување на платите со порастот на минималната плата“, вели Ангелова.
Пратеничката Ангелова посочи дека ќе продолжи растот на пензиите и во наредниот период но и дека ќе се продолжи со мерки кои обезбедуваат одговорно управување со јавните финансии, постепено намалување на расходите и одржливо ниво на буџетски дефицит и јавен долг како и засилена фискална дисциплина и транспарентност.
„Во пензискиот систем се вклучени сите зголемувања реализирани во износ од 5.000 денари во септември 2024 и март 2025 година, како и последното зголемување од 1.000 денари. Растот на пензиите ќе продолжи и во наредниот период, со цел поддршка на стандардот на пензионерите. Со овој Предлог – буџет за 2026 година ќе има засилена фискална дисциплина, поголема ефикасност во капиталните инвестиции, централизирана контрола и транспарентност, јасна процедура за субвенции и трансфери, подобра контрола врз општините, транспарентност во повратот на приходи, редовно известување и отчетност, правна сигурност и предвидливост и поголема одговорност на институциите“, рече Ангелова.
Економија
Битиќи: Новиот буџет носи рекордно задолжување
На денешната комисиска расправа за финансирање на буџет, пратеникот на СДСМ, Фатмир Битиќи обвини дека предложениот буџет на Владата носи рекордно задолжување и историски најголемо плаќање камати.
„Во 2026 година јавниот долг ќе се искачи над 62% од БДП, со планирано задолжување над 120 милијарди денари и „рекордни 21,27 милијарди за камати“, посочи Битиќи.
Тој нагласи дека парите наместо во развојни проекти се топат во дефицитот.
„Од проектираните даночни приходи од околу 200 милијарди денари, наместо да завршат во училници, операциони сали, лаборатории, патишта и железници, тие ќе исчезнат во јазот на дефицитот и во каматите“, рече Битиќи.
Тој укажа и на сериозно кратење на капитални проекти. Капиталните расходи се планирани на 40,2 милијарди денари, значително помалку од 47,3 милијарди во ребалансот за 2025.
Битиќи предупреди и на падот на странските директни инвестиции кои паѓаат од 570 милиони евра на 220 милиони евра.
„Средствата за општински инфраструктурни проекти се кратат од 6,3 милијарди на 2,6 милијарди денари, а во технолошко-индустриските зони има само 273 милиони денари. Исто така и евроинтегративните програми се кратат од 4,45 на 3,2 милијарди денари, што е јасен сигнал за оддалечување од ЕУ“ потенцираше Битиќи.
Тој оцени дека 2026 година е подготвена како популистичка или изборна година, со раст на тековните расходи и кратење на капиталните инвестиции.
„Пред нас имаме октроиран буџет на влада која абдицира од фискална дисциплина, транспарентност, инклузивен дијалог и развојна одговорност. Граѓаните заслужуваат да ја видат вистината. СДСМ ја повикува Владата да повлече ваков модел на волунтаризам и да изготви буџет кој ќе биде легитимен по постапката и развоен по суштината.“, посочи Битиќи.
Економија
Министерството за економија: Законските измени ќе придонесат до поквалитетни инвестиции и повисоки плати
Со усвојувањето на измените на Законот за финансиска поддршка на инвестициите во август и со дополнителните измени што треба да се финализираат до крајот на годината, се создава стабилна и транспарентна рамка за стимулирање на поквалитетни инвестиции, соопшти Министерството за економија и труд.
Според Министерството, новите законски решенија ќе резултираат со забрзан економски раст, отворање на нови работни места и раст на продуктивноста, што ќе се одрази и врз повисоки плати и пониска инфлација.
„Нашата цел е преку новите мерки да поттикнеме инвестиции со поголема додадена вредност – инвестиции кои ќе ја развиваат производствената индустрија, ќе воведат нови технологии и иновации и ќе создаваат одржливи работни места“, наведуваат од ресорното министерство.
Законот прецизно ги дефинира субјектите кои можат да користат финансиска поддршка – компании што реализираат почетна инвестиција од најмалку 100.000 евра во преработувачката индустрија. Истовремено, се исклучуваат субјектите што работат во примарното земјоделство, шумарството и рибарството, како и фирмите што се занимаваат со изградба и продажба на станови и деловни објекти.
Министерството за економија и труд ја води целата постапка – од евалуација и склучување договори до следење на нивната реализација, со што, како што се наведува, се обезбедува континуитет, контрола и отчетност при користење на јавните средства.
Примената на законот започнува на 1 јануари 2026 година, а Министерството очекува конкретни и мерливи резултати, додавајќи дека останува посветено на создавање предвидлива и поддржувачка бизнис-клима за домашните и странските инвеститори.

