Дигитализацијата, како една од приоритетните области на делување и платформата за забрзан економски раст на Македонија2025, беше една од темите во фокусот на вториот ден од Самитот што се одржува во Скопје. Токму во насока на значително продлабочување на соработката во областа на дигиталната трансформација, во рамки на Самитот беше потпишан Меморандум за соработка помеѓу Македонија2025, Центарот за дигитална трансформација „ГоДигитал“, Швајцарската програма за зголемување на пазарната вработливост (ИМЕ), „ВИЗА Југоисточна Европа“ и „Клириншка куќа – Клириншки интербанкарски системи АД Скопје“ (КИБС).

Целта од ова партнерство е да се овозможи конкретна поддршка на домашните мали и средни претпријатија во имплементацијата на нови дигитални технологии и производи.

Претседавачот на Одборот на директори на Македонија2025, Мајкл Чкламовски, изрази големо задоволство од воспоставувањето на оваа соработка потенцирајќи дека: „Македонија2025 е целосно посветена на поддршка на Центарот за дигитална трансформација – ГоДигитал. Веруваме дека креирањето на екосистем за дигитална трансформација ќе придонесе кон засилување на конкурентноста и иновативноста на македонската економија”.

На официјалното потпишување на меморандумот присуствуваше и амбасадорката на Швајцарија во Северна Македонија Н.Е. Вероник Улман, која во оваа прилика изјави: „Швајцарија е силно посветена на поддршката на земјата во нејзиниот пат кон одржлив економски развој. Преку нашата развојна програма ги поддржуваме процесите на дигитална трансформација на микро, малите и средни претпријатија, со фокус на агробизнисот и одржливиот активен туризам. Го поддржуваме и ИКТ секторот и веруваме дека ова ново партнерство создава нови деловни можности за ИКТ компаниите во земјата”.

За Горан Анастасовски од КИБС „оваа иницијатива претставува значајна можност за едукација на кадарот во малите и средни претпријатија, а се надеваме и јавната администрација“, со што реално ќе се поттикне процесот на дигитализација во земјата.

Потсетувајќи дека формирањето и поддршката за „ГоДигитал“ од страна на Македонија2025 е дел од стратешката определба на организацијата за нејзино поголемо вклучување во процесот на дигитализација на општеството, со посебен акцент на малите и средни претпријатија, членот на Одборот на директори на Македонија2025 Васко Кроневски истакна: „Целата поддршка која ја дава Македонија2025, преку ресурси и експертиза, е насочена иницијално да го постави и да го креира екосистемот на консултанти и компании кои ќе нудат иновативни решенија, кои ќе овозможат дигитализација на компаниите каде што тие ќе бидат имплементирани, истовремено работејќи сето тоа да биде одржливо на долг рок“.

Искажувајќи задоволство од воспоставувањето на новото партнерство, извршната директорка на Македонија2025 проф. Никица Мојсоска Блажевски оцени дека „со здружување на нашите ресурси и напори заедно ќе придонесеме кон побрза дигитализација барем во еден дел од општеството, конкретно на бизнисите“. Таа најави дека набрзо очекува приклучување и на други организации и компании кон оваа иницијатива.

Инаку, покрај дигитализацијата, во фокусот на вториот ден од годинешниот Самит на Македонија2025 беше и темата за начините за справување со корупцијата како еден од предусловите за забрзан развој, а значајно внимание привлече и панел-сесијата за ефикасните стратегии за привлекување инвестиции во новата глобална ера. На вториот ден од Самитот, на сесијата посветена на демократија и слобода на говор се обрати Крис Павловски, основач на „Рамбл“ и член на Одборот на директори на МК2025, еден од најуспешните Македонци во дијаспората, со големи инвестиции во домашната економија.

Дискусиите во овој дел од Самитот се насочени и кон креирање на нови стратегии за градење прилагодливи синџири за снабдување во услови на глобални нарушувања, околу предизвиците и перспективите за натамошен раст на автомобилската индустрија, за начините на искористување на дигиталните здравствени иновации за подобри медицински услуги во Југоисточна Европа, како и за значењето на податоците и нивната анализа во успехот на бизнисите.

Конференцискиот дел од годинешниот Самит на Македонија 2025, на кој учество зедоа над 50 говорници во 12 панел-сесии и на кој присуствуваа над 500 претставници од домашни, регионални и компании од дијаспората, експерти и лидери, ќе биде затворен со обраќање на потенцијалниот мандатар за состав на новата влада Христијан Мицковски.

Бизнис-климата во земјата е добра или многу добра, но има тренд на благо намалување на планираните инвестиции, а една од причините за тоа е недостигот на стручни кадри, ова е оценката на германските компании што имаат свои инвестиции во земјата.

Анкетата спроведена меѓу германските инвеститори и компании членки на Македонско-германското стопанското здружение покажува дека 37 проценти од нив изјавиле дека имаат намера да ги намалат планираните тековни инвестиции, 33 проценти да ги остават на исто ниво, а 30 проценти да ги зголемат инвестициите.

Во споредба со минатите години, забележително е, како што беше посочено од страна на директорката на АХК за Северна Македонија, Антје Ванделт, дека има мало намалување во однос на инвестиците.

„Еден од одлучувачките фактори е сѐ поголемиот недостиг на стручни кадри“, потенцира таа.

Дури 70 проценти од германските компании во земјата сметаат дека недостигот на стручни кадри е еден од најголемите ризици, а недостигот на стручни кадри се одразува и врз тековното производство и на намалување на планираните тековни инвестиции.

Педесет и седим проценти сметаат дека и трошоците на работењето се еден од факторите за ризик, а 47 проценти, според Ванделт, сметаат дека влијае и економско-политичката ситуација.

69 проценти од компаниите изјавиле дека повторно би инвестирале во земјата, со што, како што беше посочено, Северна Македонија останува атрактивна локација за инвестирање на германските компании.

Германските инвеститори во земјата бараат продолжување на дијалогот со надлежните институции, консултации пред да се донесат законски измени, кои би влијаеле врз нивното работење, зголемување на ефикасноста на администрацијата и завршување на инфраструктурните проекти.

„Иако е рано за Нова година, ние би сакале да ги доставиме нашите новогодишни желби до новата влада, а тоа се продолжување на отворениот дијалог, консултации со економските тела, како коморите и економските здруженија, пред да се носат законски измени, кои би се одразиле врз работењето на компаниите, зголемување на ефикасноста во делот на административните процеси, како што се издавањето дозволи за престој, дозволи за работа и поголема трнаспарентност во нивние процеси, како и продолжување и завршување на веќе почнатите инфраструктурни проекти“, рече Ванделт.

Денес, во Котор, се одржа регионалната средба на лидерите од Западен Балкан со слоганот „Еден регион, заедничка визија“. Овој настан ги собра лидерите од Западен Балкан, како и претставниците на многубројни организации и клучни актери во процесите на пристапување кон Европската Унија. Средбата беше фокусирана на разговори и имплементација на двата главни столба од планот за раст на ЕУ за Западен Балкан. На средбата домаќин беше претседателот на владата на Црна Гора, Милојко Спаиќ, а ја посети и Даниела Гачевиќ, вршителка на должноста директорка на Секретаријатот на ЦЕФТА.

Ширењето на заедничкиот регионален пазар и раниот пристап до единствениот пазар на ЕУ се од суштинско значење за забрзување на економскиот напредок на регионот, како и на процесите на пристапување кон ЕУ, смета Гачевиќ.

„За време на денешниот разговор ги истраживме стратешките начини на кои би можеле да ги искористиме ЦЕФТА и заедничкиот регионален пазар за унапредување на амбицијата на регионот да се приближи до единствениот пазар на ЕУ. Ова вклучува решавање на проблемите со големите редови на камионите на премините со ЕУ со проширување на зелените коридори ЦЕФТА – TCT. Покрај тоа, разговаравме и за договорите за оценка на усогласеноста, кои се сметаат за делотворен механизам за отстранување на визите за извоз на нашите индустриски производи. ЦЕФТА исто така ги поддржува напорите релевантни за овозможување на регионалната употреба на алатки за е-идентификација, како што се е-потписите, како и олеснување на движењето на критичните лекови“, наведе Гачевиќ.

По успешните самити во Скопје и Тирана, лидерите на Западен Балкан усвоија декларација со која ја зацврстуваат својата посветеност за целосна имплементација на акцискиот план за заедничкиот регионален пазар и ги означуваат приоритетните области за претстојниот план. Оваа нова агенда ќе се концентрира на унапредување на трговијата преку овозможување неограничено движење стоки и услуги внатре во ЦЕФТА. Покрај тоа, ќе се фокусира на развој на човечкиот капитал, подобрување на деловното опкружување и конкурентноста, како и унапредување на дигиталната трансформација.

Преку декларацијата исто така е пофален напредокот постигнат во врска со зелените коридори ЦЕФТА – TCT, а истовремено се повикуваат страните на ЦЕФТА да ги завршат преговорите за дополнителниот протокол 7 за решавање спорови (AP7). За време на состанокот Гачевиќ ја потврди посветеноста на ЦЕФТА за зајакнување на економиите во регионот, застапување на економската интеграција, зајакнување на трговијата, унапредување на дигитализацијата и регионалната соработка. Таа заклучи дека ЦЕФТА на патот на регионот кон Европската Унија ќе продолжи да служи како катализатор за напредокот и услугите на регионот на патот кон Европската Унија. Како потсетување, неодамна усвоениот нов план за раст на Европската комисија за Западен Балкан ја препознава ЦЕФТА како централен механизам за управување со заедничкиот регионален пазар, еден од клучните столбови на планот.