На денешната прес –конференција екипата на филмот „Домаќинство за почетници“, кој беше прикажан на свеченото отворање на 44. издание на ИФФК „Браќа Манаки“ проговори за текот на снимањето, раѓањето на идејата за филмот, соработката на снимањето, кастингот…

Марија Димитрова, продуцентката на филмот рече дека за неа било предизвик да се работи на него бидејќи со Горан Столевски и со останатите копродуценти на филмот се бореле да ги добијат најдобрите автори.

-Работевме со извонредни автори, извонредна актерска и техничка екипа и се водевме од тоа како Горан го замислува филмот, а потоа што треба да испорачаме кон фондовите. Мислам дека завршивме одлична работа, рече Димитрова и посочи дека филмотќе се прикажува на фестивалите во Будан и во Лондон.
Благоја Куновски Доре посочи дека Столевски и Доксевски веќе успешно функционираат како тандем и дека добро соработуваат со интернационална актерска екипа.

-Атмосферата која владееше на снимањето уште од првите сцени беше спонтана и релаксирана, актерите се движеа слободно, многупати и не знаеја каде се наоѓа Наум додека снима, но беа уверени дека што и да прават, тоа ќе биде уловено од неговата камера. Токму во тоа е мајсторството на Доксевски. Целата слика на амбиентот во кој снимавме наликуваше на делата на Караваџо и делуваше филмично и пред да почнеме да снимаме. Не може да постои таква семејна атмосфера пред камерата доколку не постои зад камерата, рече Столевски на денешната прес конференција.

Селекторот на главната селекција, Слаѓан Пенев и се заблагодари на целата екипа за филмот кој придонесе за прекрасното отворање на Фестивалот и посочи дека чувството кај гледачот додека го следи филмот е како да е и самиот внатре, во дејствието.

-Многу лесно се разбиравме со Горан. Се што тој ќе посочеше дека сака да постигне, се фаќав дека и јас истото сум го помислил во тоа време и сега од оваа дистанца дури ми изгледа чудно сето тоа. Бевме согласни дека треба едноставно да ја зграпчиме емоцијата која е најважна да ја доловиме на платното. Идејата беше да имаме еден натурален пристап и да претставиме атмосфера која нема да создава бариера меѓу гледачот и дејствието. Темпото на работа беше динамично и брзо, но го прифативме бидејќи мислевме дека тому таа енергија ќе се почувствува на платното, рече кинематограферот Наум Доксевски.

Филмот се снимаше минатата година во Скопје, а улогите ги толкуваат: Сара Климоска, романските актерки Ана Марија Маринка и Алина Шербан, Владимир Тинтор од Хрватска, Самсон Селим, Миа Мустафа, Џада Селим, Ајше Усеини од Македонија и Розафа Целај од Косово, но и други професионални и непрофесионални актери од Македонија.

Селекторот Пенев рече дека Самсон, Ајше и Џада извонредно ги одиграле улогите, а самите актери потврдија дека имале прекрасна атмосфера, функционирале како семејство и за нив ова е незаборавно искуство.

-Трет пат соработувам со Горан Столевски и мислам дека тој навистина умее да го извади од актерот најинтуитивното, да не создава лажен свет на сетот, туку не пушта сами да се забавуваме и да играме. И тогаш глумците се најдобри, изјави Сара Климоска. Роза Трајческа-Ристовска е костимографка, Александара Чевреска е арт директорка, Горан Игњатовски е маскер. Ана Жежничек од Полска е сценографка, Леонора Мехмети Хоџа од Косово е дополнителен маскер, Ален Синкауз и Ненад Синкауз од Хрватска се композитори, Зоран Максимовиќ од Србија е снимател на тон и Ема Бортињон од Австралија е дизајнерка на звук.

Филмската индустрија е сурова кога станува збор за баланс меѓу работата и семејството. А да се има деца не е само женска работа, туку е човечка работа. Кинематографијата е тешка професија, во која мора да веруваш, ако сакаш да успееш.

Ова се само дел од заклучоците кои денеска ги изнесоа шест познати и признати светски кинематограферки, кои на тркалезна маса во киното „Манаки“ зборуваа за нивните патувања, предизвиците и за триумфите кои ги имале работејќи ја оваа професија.

На настанот зборуваа осум извонредни директорки на фотографија, меѓу кои Елен Лотман, поранешна претседателка на ИМАГО и актуелна претседателка на естонското друштво на кинематографери, потоа, Ерика Адис, кинематограферка и режисерка, претседателка на австралиското друштво на кинематографери, Бојана Андриќ, претседателка на ИМАГО и на српското друштво на кинематографери Гертрурд Бејлот од франсуското друштво на кинематографери, потоа, Селин Бозон, поранешна претседателка на француското друштво на кинематографери, Ула Понтикос, претседателката на британското друштво на кинематографери. Меѓу панелистките беше и снимателката Агнешка Селига, а настанот го модерираше македонскиот директор на фотографија и продуцент, Самир Љума.

-Кога започнував со оваа професија пред дваесетина години, јас бев најмлада на сетовите. И сите други мои колеги беа мажи. Тогаш сфатив дека ова ќе биде тешка професија, рече Селин Бозон пред присутните.
Нејзината австралиска колешка Ерика Адис, се потсети на првиот филм снимен пред некоку децении.
-Филмот се вика „Брезен хасис“ и е филм за феминизмот во 1968 година. Тоа беше фантастичен проект. Во Бризбен имаше коментари ос типот, како е возможно дваесетгодишнички да знаат каков бил феминизмот во 1968 година. Сепак, тоа е приказна на која сум посебно горда и за која бев многу возбудена, рече Адис.

Некои од панелистките се мајки и тие зборуваа за балансот меѓу мајчинството и кинематографијата, нешто што не е лесно да се менаџира и во исто време бара многу време и посветување. На оваа тема своето искуство го пренесе кинематограферката Лотман.

-Имам три деца, забавно е. Да се има деца не е само женска работа, туку е човечка работа. Филмската индустрија е сурова кога станува збор за баланс меѓу работата и семејствтото. Секогаш ги носам децата на сет, не сакам да бидат дома и сами. Кога тие се среќни, тоа ми е најважно. Кога го родив третото дете и бев на интервју за работа со луѓе кои не ги познавав, морам да кажам дека тие беа мажи и немаа деца. Син ми Артур тогаш имаше три месеци и го однесов и него на интервјуто. Исто така, во животот искусив и работа како „нормална личност“, кога работев во училиште за филм. Но, сфатив дека сум подобар родител кога правам филмови. Кога снимам, сум најкул родител. Кога ја добивме ќерката, нашето прво дете, ја носевме секаде со нас. Немаше разделба, таа гледаше дека ова е мојата професија. Кинематографијата не е воопшто лесна, но е мошне вредна, оцени Лотман.
Снимателката Агнешка Селога, пак, кажа дека на еден сет во една прилика, некој ја прашал дали ѝ недостасува ќерка ѝ.

-Во тој момент јас сфатив дека сум заборавила дека имам ќерка. Го заборавив фактот дека сум мајка, низ смеа кажа Селига.

Кинематограферката Бизон кажа дека има две деца но дека се разделиле со партнерот.

-Во тој момент прашањето беше, дали да продолжам да се бавам со кинематографија. Решив да продолжам. Мораш да продолжиш и да веруваш во она што го правиш, иако знаеш дека не е лесно, рече таа.

Српската кинематограферка Бојана Андриќ кажа дека верува во менторството како дел од процесот на учење на оваа професија.

-Мојот професор кој има работено на 70 филмови, виде дека мојата енергија е комплетно внесена во филмот. Јас му кажав дека филмот е мојот живот и дека тоа е мојата определба, кажа Андриќ.

Модераторот Љума се осврна на фактот дека во Македонија е мал бројот на кинематограферки.

-Се надеваме дека промените ќе дојдат. Кај нас имаме две дипломирани кинематограферки, жал ми е да кажам дека една од нив никогаш не добила шанса да сними филм, рече тој.

Српската директорка на фотографија Андриќ, истакна дека од земјите во поранешна Југославија, Словенија нема ниту една жена кинематограферка, иста е ситуацијата и во Хрватска, во Босна и Херцеговина има две жени, но се телевизиски кинематограферки, во Србија има четири.
-Многу е сиромашна статистиката на Балканот, констатираше Андриќ.

Многубројни гости со силен аплауз го поздравија македонскиот филм „Домаќинство за почетници“ на режисерот Горан Столевски, по светската премиера на Фестивалот во Венеција, со кој вчеравечер во Центарот за култура во Битола беше отворен 44. Интернационален фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“, кој годинава се одвива под мотото, „Прекрасното непознато“.

Министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска на свеченоста пред проекцијата на филмот им пожела добрeдојде на гостите во Битола, како што рече: „во градот кој по 44-ти пат, во чест на ’Браќата на светлината‘, Јанаки и Милтон Манаки, достоинствено и достојно ја чествува магијата на филмската камера“.

− Овој фестивал, кој ги негува вредностите на врвната визуелна уметност, е и чувар на споменот за љубопитните браќа Манаки, за кои дотогаш „непознатото“ било голем предизвик. Тој предизвик нè донесе до „Прекрасното непознато“. Затоа, и вечерва, и тука, со нескриено задоволство сакам да нагласам дека збирката на движното културно наследство ФОНД 580 „Браќа Манаки 1853 – 1964“, која се наоѓа во битолското одделение на Државниот архив, ја прогласивме за културно наследство од особено значење, во поткатегоријата исклучително значење – истакна Костадиновска-Стојчевска. Таа додаде дека збирката од над илјада и двесте артефакти е оригинално сведоштво за едно бурно време на Балканот и своевиден ракопис од европска важност.

– За историјата на светската кинематографија и да не зборуваме. Зашто браќата Манаки беа први на Балканот, меѓу првите во Европа. Македонската кинематографија им ја должи сета почит – кажа министерката за култура во Битола и додаде: – Филмската уметност е моќен медиум, најразбирливиот јазик кој лесно ги минува сите бариери. Тоа одамна го осознаа браќата Манаки. И влегувајќи во „свој“ филм, допреа до „Прекрасното непознато“. Онаму кон каде што одите и вие.

Костадиновска-Стојчевска му ја врачи наградата на оскаровецот Питер Бижу, кој е годинашен добитник на „Златна камера 300“ за животен опус, честитајќи им ги признанијата на сите годинашни носители на награди. Таа истакна дека Министерството за култура е и ќе биде почитувач и пријател на сите на кои овој „празник на филмот“ во Битола им е сè.

– Оттаму, радува ентузијазмот, страста на овој фестивал, од година во година, со децении, да ја надоградува љубовта кон добриот кадар. И тоа ја заслужува нашата почит – додаде Костадиновска-Стојчевска.

Годинашниот добитник за животно дело Питер Бижу е кинематограферот на антологиските филмски остварувања: „Мисисипи гори“, „Трумановото шоу“, „Во името на таткото“, „Штета“, „Пинк Флојд: Ѕидот“, „Животот на Брајан“, „Временски бандит“, „Ричард III“ и редица други. Бижу има работено со многубројни звучни режисерки имиња од светот на филмот, како и со Алан Паркер, со кого заедно работеа и на антологиското дело од 1982 година „Пинк Флојд: Sидот“, со чија нумера започна и ова 44. издание на Фестивалот на филмска камера „Браќа Манаки“.

Наградата „Голема ѕвезда на македонскиот филм“, чиј добитник годинава е познатата македонска актерка и продуцент Лабина Митевска, традиционално ја додели претседателот на Друштвото на филмските работници на Македонија, Игор Иванов-Изи. На отворањето на Фестивалот се обратија и директорот на Фестивалот, Симон Мони Дамевски, и градоначалникот на Битола, Тони Коњановски.

На 44. фестивалско издание што се одржува од 23 до 29 септември, добитник на специјалната „Златна награда 300“ за особен придонес во светската филмска уметност е Шејмус Мекгарви, чиј ракопис стои зад „Покајание“ и „Ана Каренина“, за кои бил и номиниран за Оскар за најдобра фотографија (кинематографија). Специјален гостин оваа година е познатиот продуцент Иан Смит.

На Фестивалот ќе се прикажат 79 филмови, а од странство пристигнуваат 350 гости, за кои е подготвена дополнителна програма во која се содржани работилници, изложби, кабаре и многу дружење во Битола.