Култура
Жолдак гостин на МНТ
По повод јубилејот „80 години Македонски народен театар“ наш драг гостин ќе биде големиот украински режисер, Андриј Жолдак, еден од најголемите режисери на денешницата во Европа, соопшти МНТ.
Откако се пресели во Германија во 2006 година, Жолдак соработувал со различни престижни институции, како што се Театар Оберхаузен, Берлинер Фестшпиле и Виенскиот фестивал. Во 2004 година, тој беше награден со УНЕСКО наградата за изведувачки уметности. Во 2010 година, Андриј Жолдак продолжи да дава значаен придонес во светот на театарот. Особено се истакна со режијата на „Ана Каренина“ во Градскиот театар во Турку, Финска. Оваа продукција му ја донесе наградата Талија, доделена за најдобра финска претстава во таа година. Една од најважните години за него беше 2023 година: тогаш, Жолдак ја режираше операта „Замокот на Синобрадиот“ од Бела Барток во Операта во Лион, Франција. Подоцна истата година, во јуни 2023, тој ја постави операта „Фиделио“ од Бетовен во Холандската национална опера во Амстердам.
Што се однесува до збирката на дела на Жолдак во Скопје, таа ја вклучува продукцијата на „Електра“, која премиерно беше изведена на сцената на Македонскиот народен театар на 5 септември 2014 година, а тоа и е неговата 41. професионална театарска режија. Претставата доживеа големи успеси во Македонија и надвор од границите, проследени со многу патувања на реномирани домашни и странски фестивали, како и голем број награди. Претставата „Електра“ беше избрана за најдобро уметничко остварување во целина на 50. МТФ „Војдан Чернодрински“ во Прилеп, ја понесе наградата за најдобра режија, актерката Дарја Ризова ја доби наградата за најдобра женска улога, актерката Звездана Ангеловска доби награда за епизодна улога, а наградата за млад актер му припадна на Александар Ѓорѓиески. Потоа претставата на 4 септември 2015 година го затвори и Меѓународниот театарски фестивал НЕТА во Букурешт. Македонскиот народен театар со претставата „Електра“ зема учество и на 30. Театарски фестивал ФИАТ во Подгорица, Р Црна Гора, каде освои три награди, „Електра“ е прогласена за најдобра претстава, Жолдак доби награда за најдобра режија, а Дарја Ризова за главна женска улога.
Македонската публика имаше можност да ја види претставата „Електра“ на 19 септември 2015 година, во рамките на Меѓународниот фестивал на античка драма „Стоби“ и таму следеше награда за најдобра актерка, повторно за Дарја Ризова. Во рамките на јубилејниот 40. Меѓународен театарски фестивал МОТ, „Електра“ се одигра на сцената на МНТ на 28 септември 2015 година.
Во 2017 година, „Електра“ учествуваше на 57. МЕСС, еден од водечките фестивали во овој дел од Европа, на истиот претставата брилираше, а актерката Ризова ја добива наградата за најдобар млад актер „Рејџан Демирџиќ“.
Жолдак, кој режира во повеќе европски центри, еднаш изјави дека е задоволен од соработката со ансамблот на МНТ и за нашиот театар рече дека станува можеби најдобар на Балканот, а за Македонија дека веќе е негов втор дом.
Андриј Жолдак во 2016 година ја продолжува соработката со МНТ и во копродукција со „Винер Фествохен“, еден од најголемите европски театарски фестивали, ја прикажа светската премиера на претставата „Соларис“ во комплексот MuseumsQuartiers (MQ) во австриската престолнина, а пред скопската публика се одигра есента.
Жолдак не признава бариери, комбинира комедија дел арте со сајберпанк и научна фантастика, се истура со енергија и имагинација. Неговиот театар е чист бес, ја слави ирационалноста и достигнува до самите ѕвезди кои ја инспирираат неговата космогониска визуелна екстраваганција. Затоа и не изненадуваат неговите најнови продукции.
Дипломирал студии по режија на московскиот Институт за филм и театар, под менторство на прочуениот руски режисер Анатолиј Васиљев. Авторската поетика на Жолдак, како и неговиот режисерски ракопис, несомнено се резултати на неговите перманентни интереси за филмот (Фелини, Бергман, Параџанов, Тарковски) и на истражувањата во областа на ликовните уметности. Повеќе години Жолдак го управувал Државниот академски драмски театар „Тарас Шевченко“ во Харков, на чија сцена режирал пет големи проекти кои, освен изведбите во Украина, биле изведени на престижни фестивали во повеќе од триесет европски земји. Во 2005 г. Жолдак ја режира Шекспировата пиеса „Ромео и Џулиета“, реализирана како копродукција помеѓу Берлинскиот фестивал (Berliner Festspiele), Европската агенција за култура (Agency Culture-Europe) и Аладемскиот драмски театар во Харков. По премиерната изведба на Берлинскиот фестивал и последователна изведба во Варшава, украинските власти го забраниле изведувањето на „Ромео и Џулиета“ во самaта Украина, принудувајќи го Жолдак да го напушти театарот во Харков. Оттогаш, тој постојано живее во Берлин, работејќи во водечките театри во Германија, Русија, Финска, Шведска и Швајцарија. Благодарение на својот долгогодишен опит на театарски практичар, како и на постојаниот ангажман во областа на театарската теорија, во текот на последниве години Жолдак е ангажиран како водител на низа теориски и оперативни театарски работилници во Велика Британија, Холандија, Шпанија, Германија, Финска, Франција, Јапонија.
Добитник е на голем број на награди.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Во македонскиот КИЦ во Загреб концертот на триото „30 прсти“ ја воодушеви загрепската публика
Во македонскиот КИЦ во Загреб, пијано триото ,,30 Прсти” во состав Марија Вршкова, Весна Ангелова Христов и Петар Макариевски, со својот ексклузивен шестрачен пијано концерт приреди единствено музичко доживување за загребската публика.
Во својот поздравен говор директорката на македонскот КИЦ, Мими Ѓоргоска Илиевска истакна дека, камерниот ансамбл „30 прсти“со својот концерт во Загреб го продолжува своето уметничко патување, збогатувајќи ја областа на камерната музика и градејќи естетски тренд препознатлив дури и за најсофистицираните познавачи на уметничката музика.
Триото „30 прсти“ е првиот и единствен македонски ансамбл од ваков вид. Во последните три години, тие одржаа тринаесет концерти – десет во земјата и три во странство (Австрија, Бугарија, Србија). Посебен пресврт беше одбележан со минатогодишниот настап, кога за првпат во историјата на македонските пијанистички концерти изведоа дело за шестрачно пијано и камерен оркестар.
Негувајќи посебна љубов кон македонското музичко наследство, пијано триото ,,30 Прсти” во својот репертоар вклучува дела специјално напишани и адаптирани за овој уникатен ансамбл, што е предизвик и инспирација и за домашните композитори.
Концертот во преполната сала на македонскиот КИЦ во Загреб го проследија истакнати претставници на македонските и хрватските институции и организации во Загреб, бројни загрепчани, Македонци кои живеат, работат или се школуваат во Загреб, универзитетски профсори, студенти на Музичката академија во Загреб, како и претставници на државната и локалната самоуправа во Република Хрватска.
Култура
Една од најголемите актерски икони за бракот со славниот режисер: „Застрашувачки. Не беше свесен колку бес има во него“
Легендарната актерка Изабела Роселини (73) за првпат јавно проговори за својот турбулентен брак со режисерот Мартин Скорсезе (82) и за неговите напади на бес, во новиот документарен филм на „Епл“ – „ Господин Скорсезе“.
Роселини и оскаровецот Скорсезе беа во брак од 1979 до 1982 година, во периодот кога се снимаа неговите култни филмови „Разјарениот бик“ (1980) и „Кралот на комедијата“ (1982).
Ќерката на славните Ингрид Бергман и Роберто Роселини се потсети на режисеровите бурни испади на гнев кои, како што нагласува, никогаш не биле насочени физички кон неа, но создавале многу напната атмосфера.
„Знаеше страшно да се налути“, раскажала Роселини во третата епизода од серијата. „Не кон мене, но можеше да демолира цела соба. Еден негов пријател еднаш го снимил и му ја покажал снимката. Марти беше шокиран – не бил свесен колкаво ниво на насилство можело да излезе од тоа ситно, астматично тело. Беше како вулкан. Беше застрашувачки.“
Таа додава дека често не се ни сеќава на причините за таквите испади.
„Понекогаш тоа беше нешто ситно, безначајно. Ќе се разбудеше и ќе почнеше да вика: ‘Кога ќе го сретнам, ќе му кажам…’, а јас му велев: ‘Марти, денот уште не почнал’. Со време сфатив дека тој бес делумно беше негов погон, нешто што му даваше храброст. Тој беше мало момче од уличките на Италија кое одеднаш требаше да води големи продукции. Мислам дека таа енергија, иако деструктивна, му помагаше да издржи и да ги заврши филмовите. Беше комплексно да се живее со него“, рекла актерката.
Во документарецот и самиот Скорсезе се осврнува на тој период, признавајќи дека тогаш се борел со тешка депресија.
„Имав сериозни лични проблеми. До таа мера што не можев да го монтирам ‘Кралот на комедијата’, филмот ми излезе од контрола“, изјавил режисерот.
На прашањето дали бил депресивен, одговорил: „И те како. Никогаш не сум почувствувал таква депресија – се обидував да работам, но не можев. Имав проблеми, бев луд, се обидував да започнам нови врски, но ништо не успеваше. Да не беше мојот доктор, кој ме примаше пет дена неделно и ме повикуваше и за време на викенд, веројатно немаше да бидам жив. Бев на многу силни лекови и едвај преживував. Беше ужасно осамено, но тоа беше моја вина.“
Бракот со Роселини му беше трет по ред. Скорсезе се има оженето пет пати, а од 1999 година е во брак со продуцентката Хелен Морис, со која ја има ќерката Франческа (25). Од претходните бракови има и ќерки Кети (59) и Доменика (49).
Роселини, по разводот со Скорсезе, се омажи за поранешниот модел и директор во „Мајкрософт“, Џон Видеман, со кого ја има ќерката Елетра (42). Таа е мајка и на синот Роберто Роселини (43).
Култура
Oбјавена монографијата „Монетоковањето на градовите во античка Македонија“ од Доне Таневски
Книгоиздавателството „Матица македонска“ ја објави монографијата „Монетоковањето на градовите во античка Македонија“ од Доне Таневски. Исклучително значајно издание во кое над 500 страници се посветени на фактографско претставување на градските заедници (полиси), нивната кратка историја, основните економско-политички процеси, а најмногу нивната монетарна дејност. Книгата ја опфаќа територијата и областите што некогаш ѝ припаѓале на античка Македонија, односно на нејзините градови и нивната монетарна продукција.
– Покрај сите ограничувања што ги наметнува работата на една ваква тема и содржина, пред нас е едно ретко дело, прво од ваков вид во нашата држава, кое во потребниот обем опфаќа повеќе од 40-тина градови, прегледно и стручно ни ја претставува градската монетарна продукција и другите активности поврзани со оваа дејност на градовите. Дадената историската содржина, соодветно дозирана, во голема мера го олеснува разбирањето на нумизматичките појави и процеси и ги детерминира во нивниот историски контекст, истакнуваат меѓу другото нумизматичарите Перо Јосифовски и Милица Шелдарова Василева, во рецензијата за монографијата.
Од содржините и материјалот што го опфаќа книгата „Монетоковањето на градовите во античка Македонија“, видливи се напорите и вложениот труд на авторот Доне Таневски при одредувањето на хронологијата и на историската интерпретација на монетите и монетоковањето на одделните гродови. Книгата ја следи појавата, хронологијата на монетоковањето, типологијата, иконографијата, тежинскиот стандард и историските услови и околности на постоењето монетарна продукција на секој еден град за кој е потврдено или за кој се поврзува постоење на градски изданија на пари. Делото хронолошки ја следи појавата на градските изданија уште од периодот кон крајот на VI-от век пр.н.е, (поточно) во текот на т.н. класичен период, па сè до рано-хеленистичко време во првата половина на III-от век пр.н.е., кога замира монетарната дејност на градовите, освен кога во некои од нив се одвивала продукција на пари сега за потребите и под контрола на кралевите.
Како што напоменуваат и Јосифовски и Шелдарова Василева, оваа монографија посветена на градското монетоковање во античка Македонија пополнува една многу побарувачка тематика, која побудува заинтересираност и насочено внимание на поширок круг на заинтересирани.
– Со својата структура, содржина и стручност, делото ќе биде неопходно и корисно помагало не само за пошироката публика, туку и за оние со повисока стручност и познавања од нумизматиката. Публикацијта заслужено ќе си го заземе своето местото, како еден неопоходен прирачник и едукациско помагало, кое дава издржан преглед на монетоковањето на градовите во античка Македонија, нагласено е во рецензијата.
Инаку, ова е втора олку обемна и значајна монографија на Доне Таневски од областа на нумизматиката. Претходната монографија, „Монетоковањето во античка Македонија“, „Матица македонска“ ја објави во 2019 година и претставуваше еден долго очекуван, неопходен и многу значаен настан во развитокот и историјата на нумизматиката во современата македонска држава.
– Денеска, неколку години подоцна, изработката и публикувањето на новата книга од истиот автор Доне Таневски, насловена „Монетоковањето на градовите во античка Македонија“, уште повеќе го потврди, го прошири и го маркира историското значење на појавата и на печатењето на овие нумизматички публикации. И покрај различните теми и предмети на обработка, овие две монографии меѓусебно се надоврзуваат и надополнуваат, сочинувајќи на еден свој начин мини енциклопедија за монетoковањето во античка Македонија. Првата книга е посветена, пред сè, на монетоковањето на македонските кралеви, а втората книга, која ја опфаќа монетарната продукција на градовите на територијата на античка Македонија, заедно или посебно, по својот карактер претставуваат своевидни учебници, прирачници или водичи низ монетарната историја и монетоковањето во античка Македонија, истакнуваат нумизматичарите Јосифовски и Шелдарова Василева.
Монографијата на Таневски, веќе е достапна за читателите во книжарниците на „Матица македонска“.

