Култура
Книжевен портрет на Јордан Плевнеш во македонскиот КИЦ во Софија
На 15 април (вторник) 2025 со почеток од 18:30 часот, во Македонскиот културно-информативен центар во Софија ќе се одржи литературниот настан „Портрет на Јордан Плевнеш во Софија“ кој е замислен како средба со познатиот македонски писател Јордан Плевнеш.
Вечерта ќе започне со воведни обраќања кон присутните од страна на Александар Морфов, Христо Бојчев, Захари Иванов. Гости од Народен театар „Иван Вазов“, кои исто така ќе се обратат, се: Марин Јанев, Ања Пенчева, Василка Бумбарова, а гости од Сатиричен театар се директорот Калин Сарменов, Теодор Елмазов и Јорданка Стефанова. Поздравниот говор по повод вечерта ќе биде на академик Љубомир Кекеновски, претседател на Научниот совет на Academia Balcanica Europeana.
Од промоторите и пријателите на Плевнеш, како и од него самиот, посетителите ќе можат да слушнат за неговите дела и искуства и како тие искуства ги вплетува во литературното творештво. Посетителите ќе може од прва рака да слушнат за неговата поезија, неговите драми и романи, за искуствата од театарските сцени каде што се поставени и играни неговите драмски текстови. Ќе се даде осврт и на играниот филм „Тајната книга“, но и на бројните документарни телевизиски филмови и портрети на значајни личности од сферата на културата, уметноста и јавниот живот.
Посетителите ќе имаат можност да запознаат еден забележителен автор од балканската и меѓународната книжевна сцена, познат по неговото творештво како македонски романсиер, драматург, поет и дипломат. Неговото пишување често ги истражува темите на идентитетот, егзилот и метафизичките комплексности на постоењето, како одраз на културните и историските вкрстувања на Балканот.
Најпознатиот роман на Плевнеш, „Осмото светско чудо“, е опишан како филозофско патување низ времето и просторот, спојувајќи елементи на митологија, историја и надреализам. Неговите ликови често живеат во лиминални простори, и географски и духовно, пресликувајќи ги сопствените искуства на Плевнеш како личност вкоренета на едно место, но интелектуално и уметнички номадски.
Гласот на Плевнеш како писател е лирски и интензивен, со поетски стил кој ги спојува егзистенцијалните прашања со секојдневниот живот на неговите ликови. Неговиот јазик е често симболичен, слоевит со референци за балканскиот фолклор, античката историја и европските книжевни традиции, кои придонесуваат за богатиот, безвременски квалитет на неговите дела.
Јордан Плевнеш е еден од најзначајните современи македонски драмски автори. Неговите драми се преведени и играни во бројни театри во земјата, регионот и пошироко во Европа и светот. Тој е долгогодишен Претседател на ИТФ Актерот на Европа, Претседател на Фестивалите на кинематографиите на Југоисточна Европа во Париз и Берлин. Претседател на Интернационалното жири на Охридската академија на хуманизмот. Амбасадор на Република Македонија во Франција, Шпанија и Португалија.
Јордан Плевнеш e поет, драматург и романсиер. Роден е на 29 октомври 1953 во Слоештица, демирхисарско. Основно училиште завршил во Демир Хисар, средно во Битола, а високо образование на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, каде што и магистрира на Филолошкиот факултет, на тема „Македонската народна драма“. Во 1975 година станува уредник на културната рубрика во „Студентски збор“ а од 1980 до 1985 година е уредник во Издавачката куќа „Мисла“. Во периодот од 1985 до 1988 година работи како асистент на Институтот за литература во Скопје. Подоцна предава креативно пишување на повеќе европски и американски универзитети, а од декември 2000 до 2005 година беше амбасадор на Македонија во Франција, Шпанија, Португалија и при УНЕСКО. Во 2005 година станува потпретседател на Интернационалната асоцијација на УНЕСКО за дијалог меѓу цивилизациите, а од октомври 2008 е ректор на Интернационалниот универзитет Еуропа Прима. Драмите на Плевнеш се објавувани и изведувани во над триесетина земји во светот. Пишува на македонски и француски јазик, а преведува од српско-хрватски, грчки и француски јазик. Прва негова публикувана книга е збирката поезија „Теорија на отровот“, објавена 1980, по што следуваат драмите „Еригон“, „Мацедонише цуштенде“, „Југословенска антитеза“, „Р“, „Подземна република“, „Безбог“ , Среќата е нова идеја во Европа“ , „Последниот ден на Мисирков“, „Глобална комедија“ и други. Романот „Осмото светско чудо“ е негов прв роман, објавен 2005 година. Добитник е на наградите „Студентски збор“, наградата за најдобар драмски текст на XIII МЕСС во Сараево, на вонредната награда на „Стерино позорје“ – Нови Сад, за драмата „Подземна република“ изведена од Битолскиот театар, високата награда на Националниот центар за книжевност на Франција за драмата „Среќата е нова идеја во Европа“, интернационалната награда на франкофонијата „Сребрен јасмин“, во 2004 година, за целокупното негово творештво, а во 2008 година Претседателот на Р. Франција му ја врачи високата француска награда „Офицер на книжевностите и уметностите“. Во 2015 година за драмата „Кирил и Методиј – Who are you?“ на Европскиот театарски фестивал во Букурешт ја добива наградата Гран При на НЕТА. 2021 година Француската академија му ја доделува наградата Гран При за животно дело. Академик Јордан Плевнеш, претседател на Academia Balkanica Europeana, е добитник и на многу други домашни и меѓународни книжевни признанија и награди, меѓу кои наградата за животно дело „Свети Климент Охридски“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Љутков: Соработката со Германскиот археолошки институт отвора нови перспективи за македонската археологија
На еден од најзначајните археолошки локалитети во нашата земја, Скупи, денеска министерот за култура и туризам Зоран Љутков и Лукас Вертер потпишаа Меморандум за соработка со Германскиот археолошки институт, меѓународна научна институција со долгогодишна традиција и светски признати резултати во областа на археологијата.
„Ми претставува особена чест и задоволство што денеска токму на локалитетот Скупи, со д-р Лукас Вертер од Римско-германската комисија, го потпишавме овој значаен документ. Со оваа соработка се отвораат нови перспективи за нашите јавни музејски и научни установи, кои преку посебни договори ќе имаат можност да воспостават партнерства со оваа реномирана институција и да реализираат заеднички археолошки истражувања“, изјави министерот Љутков.
Археологијата беше посочена како значаен сегмент од културно-историскиот мозаик на нашата земја и непроценливо наследство за идните генерации.
„Ние сме должни да го истражуваме, да го заштитиме и да го афирмираме тоа наследство бидејќи секој археолошки наод е жива врска помеѓу минатото, сегашноста и иднината“, нагласи министерот.
Особено е важно што интензивната комуникација со Римско-германската комисија при Германскиот археолошки институт, кој е под надлежност на Федералното министерство за надворешни работи на Германија, денеска е заокружена со документ кој ќе овозможи размена на искуства, знаења и методологии на еднакво партнерско ниво.
„Овој меморандум претставува силна основа за унапредување на стручната и научната афирмација на нашите археолошки откритија, преку примена на современи методолошки принципи, обработка на материјални докази и нивна промоција во меѓународен контекст“, изјави министерот.
Истовремено, соработката ќе придонесе за развој на културниот туризам како една од стратешките насоки на европската културна политика во 21 век, со што археолошките локалитети ќе добијат нова димензија – како научни, но и како туристички атракции кои ја раскажуваат историјата на нашата земја пред светот.
На настанот беше потпишан и втор документ од страна на Музејот на град Скопје и директорот Панче Велков со Римско-германската комисија при Германскиот археолошки институт, со што започнуваат првите конкретни чекори во рамките на оваа долгорочна соработка.
„Убеден сум дека ова партнерство ќе донесе значајни резултати, нови научни сознанија, унапредени стандарди во археолошките истражувања и поголема меѓународна промоција на нашето културно наследство. Тоа е заеднички успех, кој не само што ја зајакнува нашата културна дипломатија, туку и создава основа за идни генерации истражувачи, кои ќе продолжат да го пишуваат археолошкото и културното поглавје на нашата држава“, потенцираше министерот Љутков.
Култура
Жанета Вангели со ретроспективна изложба во Чифте амам
Во четврток, 21.08.2025 година, во 20 часот, ќе се отвори ретроспективната изложба на професор Жанета Вангели во Чифте амам. Овој проект на Националната Галерија на Македонија финансиски е поддржан од Министерството за Култура и туризам. Куратор на проектот е виш кустос Маја Крстевска а стручен соработник, кустос Горанчо Ѓорѓиевски.
Изложбата ќе ја отвори директорот на Националната Галерија на Македонија господин Али Синани, а воедно пригодна реч за ликовниот опус на уметницата Жанета Вангели ќе даде кураторот на изложбата Маја Крстевска. И секако, авторката на изложбата, Жанета Вангели со свое обраќање ќе ја поздрави публиката.
Изложбата ќе биде поставена до 14 септември 2025.
Жанета Вангели / Архив II, 1985–2025: Епифанија
Жанета Вангели активно твори и учествува на македонската ликовна сцена од средината на 1980-тите па до денес, навестувајќи ги атиципациските текови на уметноста со моќен, интуитивен, директен, продорен, семантички конципиран и длабоко конотиран авторски израз. Внесувајќи нови и радикални промени во визуелниот хоризонт на овие простори, со ова ретроспективно претставување, таа одново го актуализира прашањето за релевантноста на ликовниот говор низ тропите на современата уметничка агора.
Ретроспективниот проект/концепт Архив II, 1985–2025: Епифанија е втор дел од творечкиот опус на Жанета Вангели претставен во Музејот на современата уметност – Скопје (2017). Првото ретроспективно претставување Архив, 1987–2017: Синхроницитети даде една (по)целосна слика за творечките етапи на Жанета Вангели во период од триесетина години. Имајќи ја предвид самата концепција на тогашното претставување, во рамки на првата ретроспективна изложба останаа недопрени значајни позиции од нејзините архиви кои се заветиле на времето на преобмислување.
Архив II е и можност да се погледне „однадвор-внатре“, во смисла на деридијанското hors de soi en soi, отворајќи комуникација со чинителите на визуелниот дискурс и излагачките кластери на Вангели. Архивата е привилигирана хетерогена збирка, онтолошки извор со генеричко значење, парадигматски и конкретен ентитет со инхерентно израмнувачка еквивалентност и потенцијална – протонадворешност. Задавајќи нови референцијални рамки и реконструкција врз нова, дијалектичка основа, Вангели покажува неисцрплив потенцијал за класифицирање и групирање, поврзување и раскажување, за ризомирање низ различните документарни и уредувачки поетики. Преиспишувањето во овој уметнички контекст се одвива по пат на архивско преисчитување – поврзување со искуството од минатото како припадност или од сегашноста како коприпадност. Контекстот на позиционирање [mise en place] на архивската граѓа се одвива по пат на нивоа, конституирани од мноштво записи релациски врзани за полиликовната синтагма – Архив II, 1985–2025: Епифанија како собирна поетика.
Како резиме на творештвото од четири декади, проектот Архив II, 1985–2025: Епифанија ги претставува ликовните настојувања во континуитет на креативниот процес, осветлувајќи ја естетската линија во поширокиот ликовно-естетски, културно-антрополошки и општествено-политички контекст. Архивската граѓа на Вангели произлегува од дијалогот меѓу она што значи изјава [statement] и коментар [comment], надворешност [exterior] и внатрешност [interior], рефлексивност [reflectiveness] и самокритичност [self-criticism], останување и опстојување во сопственото (ликовно и творечко) настојување.
Водена од внатрешната неопходност, творечкиот импулс и слоевито манифестирана духовност, низ вкупниот творечки опус, Вангели проникнува во сржта на уметничкото обликување, поетички меандрирајќи низ трансеквивалентноста на ликовниот и философскиот израз.
Натали Рајчиновска-Павлеска
БИОГРАФИЈА
Жанета Вангели е родена во Битола, Македонија, во 1963 година. Дипломирала на Државниот факултет за ликовни уметности – Штеделшуле во Франкфурт/Мајна во 1988 година.
До 2008 година работи како независна уметница.
Од 2008 година работи како професор на катедрата за сликарство и трансмедиумски практики на Факултетот за ликовни уметности при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.
Вангели е мултимедијална уметница која реализирала самостојни изложби во Скопје, Битола, Белград, Франкфурт/Мајна, Келн, Њујорк, Стокхолм, Аделаид и Хангжу. Во овој момент таа ја подготвува својата ретроспективна изложба Архив II, 1985-2025: ЕПИФАНИЈА, во Националната галерија во Скопје.
Таа учествувала на многубројни групни изложби и филмски фестивали, меѓу кои The 10th Silkroad International Art Festival, Shaanxi Provincial Museum of Fine Arts, Ксиан, 2024; Precision Hits, Town Hall of Neapolis, Солун, 2024; AAMA, 19th Asian, African and Mediterranean International Art Exhibition, Qingdao Art Museum, Кингдао, 2022; AAMA, 18th Asian, African and Mediterranean International Art Exhibition, Qingdao Art Museum, Кингдао, 2021; Главните пунктови на македонската ликовна уметност во 1970-тите и 1980-тите години, Музеј на современата уметност, Скопје, 2021 година; Bienal di Curitiba, Museo Oscar Niemayer, Куритиба, 2017; Recorded Memories, Museum für Photographie, Брауншвајг, 2013; The Inner Ear, Museum of Modern and Contemporary Art, Риека, 2012; Gender Check, Museum für Moderne Kunst Stiftung Ludwig Wien, Виена, 2009; 1st Berlin Photography Festival, After the Fact, Martin Gropius Bau, Берлин, 2005; 50th International Art Exhibition, La Biennale di Venezia, Macedonian Pavillion, Венеција, 2003; Blood & Honey, Kunst der Gegenwart, Sammlung Essl, Виена, 2003; In den Schluchten des Balkan, Museum Fridericianum, Касел, 2003; 59.Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica, Венеција, 2002; After the Wall, Moderna Museet, Стокхолм, 1999; Aspekte, Positionen, 50 Jahre Kunst aus Mitteleuropa 1949-1999, Museum Moderner Kunst Stiftung Ludwig Wien, Виена, 1999, итн.
Нејзините дела се дел од приватни и јавни колекции, како во Музејотот на современата уметност, Скопје, Националната галерија на Македонија, Скопје, Музејот на модерна и современа уметност, Риека, Центар Андре Малро, Сараево, Sammlung Jan Andreas Müller, Франкфурт/Мајна, Stadt Frankfurt am Main, Amt für Wissenschaft und Kunst, Франкфурт/Мајна, Shashoua Collection, Лондон, Museo Toni Benetton, Тревизо.
Култура
Љутков од Слоештица: Меморијалната соба на Петре М. Андреевски не е запоставена, а ракописите се безбедно зачувани
Министерот за култура и туризам, Зоран Љутков, денеска ја посети Општина Демир Хисар, каде што оствари средба со градоначалникот Никола Најдовски и ги посети институциите од областа на културата што го обликуваат културниот живот во овој регион.
Во рамките на посетата, министерот ја разгледа меморијалната поставка посветена на великанот на македонската книжевност, Петре М. Андреевски, во неговото родно село Слоештица. Тој посочи дека состојбата на меморијалната соба не е онаква каква што неодамна беше претставена во јавноста.
„Лично се уверив дека меморијалната соба не е запоставена и дека сите објави во јавноста се невистинити. Во неа има само лични предмети и фотографии на македонскиот поет, романсиер, раскажувач и драмски автор кои се во солидна состојба, а условите за нивно чување се соодветни. Воедно, загриженоста за ракописите е неоснована бидејќи тие се безбедно зачувани во МАНУ“, изјави Љутков.
Министерот додаде дека Министерството е подготвено, доколку семејството даде согласност, овој објект да го води и за него да се грижи новоформираната невладина организација, или пак да биде под Домот на културата и да се вклучи Министерството со одредена поддршка.
„Петре М. Андреевски не е само писател – тој е дел од духовниот темел на нашата држава. Нашата задача е да го чуваме, негуваме и гордо да го пренесуваме неговото наследство на идните генерации“, нагласи министерот.
Во текот на престојот во Демир Хисар, министерот ги посети и НУ Манифестација „Денови на Смилевски конгрес“ и Домот на културата „Илинден“ каде што е сместена и библиотеката „Петре М. Андреевски“. Министерот Љутков престојот во Општина Демир Хисар го заокружи со посета на приватната библиотека „Ал-Би“ во с. Бабино и Слепченскиот манастир, кои се сведоштво за културната и духовна традиција на регионот
Скопје, Јегуновце, Тетово, Гостивар и Кичево ќе ги поврзува модерна пруга – Владата почнува со подготвки, ЕУ поддржува со 5,3 милиони евра
Владата донесе одлука за започнување на подготовки за целосна реконструкција, модернизација и електрификација на железничката линија од Скопје до Кичево...
Одложени рочишта во Кривичниот суд поради неспроведување на притвореници – Утковски: Затворот има недостиг на возила и кадар
Во изминатите два дена, речиси сите насрочени рочишта во Основниот кривичен суд Скопје биле одложени, со навремена достава на покани...
МВР со детали за смртоносната несреќа кај Ресен: двајца загинати, едниот 20-годишен
Две лица загинаа, третото е тешко повредено. Ваков е трагичниот биланс од смртоносната сообраќајна несреќа што се случи вчера на...
На непристапен терен со силен оган, надлежните се борат од воздух – леталата ја формираат линијата на пресек кај Јасен
Шумскиот пожар во непристапниот терен кај Јасен е повторно активиран, а слабиот дожд не беше доволен за негово сопирање. Директорот...
Лавров: Трамп и неговиот тим сакаат да постигнат долгорочен и сигурен резултат
Рускиот министер за надворешни работи, Сергеј Лавров, го пофали Доналд Трамп за желбата за траен мир во Украина, а ги...
Зеленски: Веќе работиме на специфичната содржина за безбедносните гаранции
Американскиот претседател Доналд Трамп објави дека почнале подготовките за средба меѓу рускиот и украинскиот претседател, Владимир Путин и Володимир Зеленски....
Државниот завод за ревизија: Отсуство на кадар и процедури го загрозуваат квалитетот на податоците во Централниот регистер на населението
Државниот завод за ревизија спроведе проверка на информациските системи со фокус на усогласеноста на процедурите за безбедност на податоците од...
(Фото) Во два одвоени случаја уапсени три лица во Кочани и Кочанско, пронајдена дрога
Вчера во 15:40 часот во Кочани, полициски службеници од СВР Штип – ОВР Кочани го лишиле од слобода 22-годишниот Б.Д....
Макрон по состанокот: Трамп верува во договорот, јас не верувам во Путин
Францускиот претседател Емануел Макрон изрази претпазливост во врска со средбата меѓу рускиот претседател Владимир Путин и украинскиот претседател Володимир Зеленски,...
Белата куќа објави фотографија: Трамп разговара по телефон со Путин
Американскиот претседател синоќа го повика Путин по средбите со Зеленски и европските лидери. „На крајот од средбите, го повикав претседателот...
Шефот на НАТО: Испраќањето војници во Украина не е дискутирано
Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, изјави дека за време на разговорите во Белата куќа, воопшто немало дискусија за испраќање...
Германскиот канцелар: Договорено е Путин и Зеленски да се сретнат во рок од две недели
Германскиот канцелар Фридрих Мерц се огласи кратко по завршувањето на разговорите во Белата куќа со Доналд Трамп. Мерц рече дека...
Зеленски: Путин во разговорот со Трамп предложил да се сретнеме
Украинскиот претседател Володимир Зеленски одржа прес-конференција пред Белата куќа по историската средба со американскиот претседател Доналд Трамп и европските лидери....
Трамп вели дека почнал со подготовките за средбата Путин – Зеленски
Доналд Трамп ги истакна можните следни чекори по средбите во Белата куќа. Тој, исто така, потврди дека разговарал со Владимир...
Заврши состанокот во Белата куќа, разговорите продолжуваат во нов формат
Состанокот во Белата куќа меѓу американскиот претседател Доналд Трамп, украинскиот претседател Володимир Зеленски и европските лидери заврши, но разговорите продолжуваат,...
Трамп верува дека може да се договори мир додека траат борбите: „На целиот свет му е доста од оваа војна“
Претседателот на САД, Доналд Трамп беше прашан дали ги разбира „коренските причини“ за војната за време на состанокот со украинскиот...
Tрамп на состанок со Зеленски: Украна ќе добие безбедносни гаранции
Претседателот на САД, Доналд Трамп за време на состанокот во Овалната соба со украинскиот претседател, Володимир Зеленски, рече дека Украина...
Љутков од Слоештица: Меморијалната соба на Петре М. Андреевски не е запоставена, а ракописите се безбедно зачувани
Министерот за култура и туризам, Зоран Љутков, денеска ја посети Општина Демир Хисар, каде што оствари средба со градоначалникот Никола...
Одбележан 18 Август – Денот на Армијата
Во присуство на највисокото државно и воено раководство, во касарната „Јане Сандански“-Штип, се одржа централната свеченост за воениот празник „18...
(Видео) Зеленски објави видео од нападите врз Украина: „Војната мора да заврши. И Москва мора да го чуе зборот: „Стоп“.“
Украинскиот претседател, Володимир Зеленски, остро реагираше на ноќните руски напади низ Украина, велејќи дека тие јасно ги демонстрираат намерите и...
