Контакт

Култура

Комеморативна седница по смртта на Борис Ноневски

Објавено пред

Вчера на пладне во Кинотеката на С. Македонија се одржа комеморативна седница по повод смртта на Борис Ноневски (1948-2021), истраен истражувач, посветен филмолошки работник, голем вљубеник во филмот и во својата земја, неверојатен соговорник, врвен интелектуалец, човек кој со своето дело остави трајна трага во македонската култура, а особено ја задолжи Кинотеката на Македонија, како нејзин долгогодишен директор.

dobivaj vesti na viber

Борис Ноневски почина по долго боледување на 30 јануари 2021 година, а беше погребан следниот ден, на 31 јануари, на гробиштата во родниот Претор.

Пред членовите на семејството на Ноневски, колегите, пријателите и почитувачите на неговиот лик и дело се обрати Петар Волнаровски, раководител на одделот за истражување, издавачка, библиотечна и меѓународна дејност, кој изрази сочуство на сопругата Катерина и синот Вангел, и потсети на биографијата на Борис Ноневски и неговите заслуги за Кинотеката.

Борис Ноневски беше роден во 1948 година во Претор. По завршувањето на основното и средното образование, дипломира на Факултетот за политички науки во Белград, за да се вработи во Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања во Скопје. Од 1976-та година повторно е во Белград, сега како уредник во ренимираното и престижно теориско списание „Социјализам“, во кое свои текстови објавува интелектуалната елита на тогашна Југославија. И самиот Ноневски често пати е автор на текстови што предизвикуваат внимание и полемики во тогашната југословенска и македонска општествено-политичка и културна јавност.

Во 1987 година се враќа во Македонија, каде што е избран за директор на Кинотеката на Македонија, основана во претходната деценија. Ноневски беше директор на Кинотеката во два наврата, во повеќе мандати, во периодот од 1987-1998 година и од 2002-2007 година, сè на сè – повеќе од шеснаесет години.

Со своето доаѓање во Кинотеката, Борис Ноневски особено се посвети на она што беше негов примарен професионален интерес, особено ја збогати научно-истражувачката и издавачката дејност, преку организација на симпозиуми, со учество на ренимирани гости од земјава и странство и публикација на трудови, така што, дејноста на Кинотеката во тој поглед ја издигна на рамниште на своевиден филмски институт.

Под негово раководство, Кинотеката ја оформи својата организациска поставеност, односно беа формирани два оддела: Одделение за прибирање, заштита, обработка и чување на аудиовизуелни дела, односно Филмскиот архив и Одделение за јавна, научно-истражувачка и издавачка дејност, потоа оддел за пишувана и фотографска документација и одделот за чување и презентација на музејски експонати. Беше воведена и систематска и аналитичка филмолошка обработка и каталогизација на филмовите, а беа воспоставени и принципите на обработка, систематизирање, каталогизирање, организирање на фототеката и на оделот за музејски експонати. Особено е значајно што со доаѓањето на Ноневски на чело на Кинотеката, оваа национална институција многу се ангажираше во прибирањето на филмови и други филмски материјали и пишувана документација од интерес за историјата и културата на Република Македонија, како од соседните балкански филмски архиви, така и од странските кинотеки со кои соработуваше. Филмски материјали, но и друга придружна граѓа (фото архиви, пишувана документација, интервјуа итн.) беа прибирани и од речиси сите значајни македонски филмски работници…

Борис Ноневски беше најзаслужен и за покренувањето на списанието за филм , списанието за историја, теоријата и културата на филмот и другите уметности – „Кинопис“, на чии страници во изминативе триесетина години свои текстови оставиле најзначајните филмски историчари, критичари, теоретичари и аналитичари од земјава и од странство. Под негово раководство започнаа и првите сериозни проекти за заштита на македонската филмска историја преку изработка на нови филмски копии, меѓу кои особено се истакнува заштитата на севкупниот филмски фонд на браќата Манаки. Ноневски е залужен и заради фактот што ние сме меѓу ретките земји во светот со изготвена и објавена интегрална филмолошка студија за целокупната национална играна продукција (Мирослав Чепинчиќ, ‘Македонскиот игран филм’, во два тома) и општа историја на светскиот филм (Георги Василевски, ‘Историја на филмот’, во четири томови).

Ноневски, како директор на Кинотеката, во 1993 година го организираше и првото интернационално издание на Меѓународниот фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“ во Битола.

Во 2006 година, Кинотеката го прослави својот триесетгодишен јубилеј со вселување во нови простории во библиотеката „Другарче“, со професионално опремена киносала, видеотека и специјализирана филмска библиотека, постојана музејска изложба, изложбена галерија, фототека итн. По комплетното реновирање и опремување со 35 мм филмски проектори, „сараунд“ аудио-систем и 136 седишта – на 10 октомври 2006 година започна редовната филмска програма во Кинотечното кино.

Во 2009 година, Владата на Република Франција на Ноневски му додели високо одликување, „Витез во редот на уметностите и литературата“, што Волнаровски го апострофира како „интернационална круна“ на неговата кариера.

Беа прочитани и телеграмите со сочуство од министерката за култура, проф. д-р Ирена Стефоска, и директорот на Францускиот институт во Скопје, Емануел Рембер. Тие потсетија на трагите што Ноневски ги остави во македонската култура.

Актуелниот директор на Кинотеката Владимир Ангелов се прости од Ноневски потсетувајќи се на деновите кога младите филмолози и техничари го учеле занаетот од него.

– Ние од Кинотеката го познававме Борис Ноневски и како човек и како директор. Ја познававме неговата човечност и човечка слоевитост. Паметиме купишта негови изреки: „Платата ви е многу за работата, а малку за живеачка“ – велеше, „Бадијала извини, ако ми го изгори палтото“, „Знам луѓе што работеле без успех, но не знам некој што успеал без работа“, или „Напамет работано“. Со колегите бевме преместиле 3-4 тони филмови и доаѓа директорот и мислиме дека заслужуваме пофалба, кога тој вели „Напамет работано“ се врти и си оди. Утредента повторно истото… Борис, зашто не беше едноставен и како човек, никогаш не прашуваше едноставно „како си“, тој велеше: „Пиле, со што си ја мачиш душичката“? Често кога ги „карам“ помладите колеги ја користам неговата „она што на други им е хоби, вас ви е работа“.

Новинарот Ѕвездан Георгиевски, догогодишен пријател и проследувач на дејноста на Ноневски како директор на Кинотеката, како врвен интелектуалец, но првенствено како човек и пријател.

– Ноневски имаше уште една важна и ретка особина, а тоа е работливоста. Би рекол и перфекционизмот. Имав чувство дека внимава на секој детаљ, дека ги проверува и препроверува сите наводи и тези и дека ретко кога е задоволен од она што го создал. Не знам, ама убеден сум дека во неговата архива има уште необјавени трудови и текстови, а ова го тврдам затоа што знам дека Борис Ноневски, едноставно, секогаш мораше нешто да работи. Тоа беше начин на живот. Нам ни останува таа задача, овие трудови, ако постојат, да ги подготвиме за печат, не толку поради Борис Ноневски, туку поради нас. Нам ни се потребни. Велат дека основната смисла на животот не е да се проживее, туку да се живее во другиот. Тоа значи несебично да се дава и несебично да се нуди. Забележувате дека во оваа моја реч има премногу „јас“, ме има премногу мене. Тоа е затоа што Борис Ноневски живее во мене, а убеден сум дека живее и во вас. И затоа нема да му посакам вечна слава, неа веќе ја има, туку само ќе кажам: Ти благодарам Борис што постоеше и што беше дел од мојот свет.Благодарам.

Проф. д-р Марјан Цуцуи, историчар на филмот од Романија и еден од бројните соработници на Ноневски од светот, се прости со неговиот пријател преку видео-обраќање. Цуцуи, кој има реализирано студија за македонскиот филм во издание на Кинотеката, посочи дека токму заради Ноневски, кого го смета за основач и модернизатор на македонската Кинотека, го има научено македонскиот јазик и му се има посветено на проучувањето на балканските кинематографии.

Цуцуи се потсети на 90-те години од минатиот век, кога Балканот беше зафатен со војни и разурнувања, а Борис Ноневски како директор на Кинотеката организираше успешни симпозиуми “Бегалците и филмот“ (1993) и ‘Кинематографиите на малите народи’ (1995), обединувајќи ги интелектуалците од завојуваните страни.

 

Култура

Изложба „Пурпурна имагинација“ на Сафет Спахиу во Чифте амам

Објавено пред

Од

На 11 ноември во 19 часот, во Чифте амам при Националната Галерија на Македонија ќе се отвори самостојната изложба на ликовниот уметник и редовен професор на тетовскиот Државен универзитет, Сафет Спахиу, со наслов „Пурпурна имагинација“.

dobivaj vesti na viber

Ќе бидат изложени педесет дела од овој негов последен циклус на слики изработени во комбинирана техника. Изложбата ќе ја отвори директорот на Национална Галерија на Македонија, Али Синани.

Кустос на изложбата е Маја Крстевска и истата ќе биде отворена до 24 ноември.

„ПУРПУРНА ИМАГИНАЦИЈА“

Изложбата од циклусот „Боја на пурпурот“ на ликовниот уметник Сафет Спахиу во Националната галерија на Македонија, ни го открива неговиот творечки пат преку неколку поетични кругови во кои – низ силен индивидуален израз кој доминира во формирањето на неговата моментална преокупација – е даден белег на поетски приказ. За реализација на комплексната идеја на содржината и начинот на кој ја прикажува темата, поетиката на пурпурната боја ја визуализира во графикон со експресивен тоналитет на заднина со јасни контури и константен впечаток на наративни симболи, со јасно изразена рефлексија. Со истакнати претстави, со студиозно и прецизно обликување на дадените проблеми на творечката способност за креација, Спахиу исцрпно ја конципира својата идеја на правилно изведена композиција.

Во овој Циклус одлика на авторот се јаки контрасти со потези во полутонови и големата желба да се избегне, да се одмине денешницата. Тоа на гледачот му овозможува чувство на контакт со делото, како и допир со радоста на неговото творештво. Патем уметникот ни ја демонстрира својата чиста сведеност на необични, имагинарни и поетски слики, како и уметничката посветеност која води, пред сѐ, кон синтеза врз сопствените искуства. Со својата современа интерпретација и со интензивната употреба на различни вредности во преминот на колоритот кон пурпурната боја, Спахиу постигнува рамноправен уметнички и стилски сроден импакт.

Со својата фокусираност на сепаратно поставени експресии, во еден нов духовен амбиент, со веќе постигнат дигнитет, уметниковата поетска импресија е претставена како универзална информација. Потребата да се пренесе пораката, мислата или идејата, преку исчитување на уметничкото дело, овде е јасна сензација на знакови и симболи, преку формирање наратив кој е продолжение на природата на реализацијата.

Спахиу со изразена динамичност ни ја открива емоцијата во секој свој потег, а со преплетот на боите придонесува спонтано втемелување во единствена приказна, со која ни отелотворува дел од своето битие, ни ги открива своите внатрешни визии, но и доживувањето на надворешниот свет.

Анализирајќи го прикажаното, можеме да заклучиме дека Спахиу со посебна леснотија и прецизност на наративот кохезира до поетичната пурпурна која, впрочем, апстрактно експресионистички ја втемелува како главен принцип, воедно успевајќи да ја задржи виталноста на композицијата.

Маја Крстевска Виш кустос

БИОГРАФИЈА

Роден е 1960 во Призрен – Република Косово, од 1994 година живее во Гостивар.

Образование 1981 – 1985 Дипломирал на Факултетот за уметности при Универзитетот во Приштина, отсек – графички дизајн, во класата на проф. Шиќри Нимани.

Постдипломски студии, 2000 постдипломски студии завршил на Факултетот за уметности на катедрата за графички дизајн во класата на проф. Шиќри Нимани при Универзитетот во Приштина.

Самостојни изложби

Призрен:

1986 Дом на културата

1988 КУД „Агими“

1991 Галерија „Ватра“

1992 КУД „Агими“

1993 Уметничка галерија „РАДА“

1996 Уметничка галерија „РАДА“

2018 Градска галерија „АМАМ“

Гостивар:

1996 Кафе галерија „La Mrage“

1996 Кафе галерија „La Mrage“

2005 Културен центар „АСНОМ“

2018 Галерија КУЛТ

2025 Галерија КУЛТ

Скопје:

2000 Арт клуб „Алтернатива“

2007 Културен информативен центар

2009 Национална галерија „Чифте амам“

2015 Културен информативен центар

2025 Национална галерија „Чифте амам“

Њујорк, САД:

2009 Галерија МЦ во Њујорк

2019 Галерија МЦ во Њујорк

Пула, Р. Хрватска:

2023 Галерија Цвајнер

Истанбул, Р. Турција

2023 Културен информативен центар

Групни изложби

Учествувал на многу колективни изложби во земјата и странство, како што се: Косово, Албанија, Хрватска, Германија, Франција, Турција, Бугарија, Аргентина, САД, Јужна Кореја, Обединети Арапски Емирати итн.

Награди:

1995 Награда “Flaka e Janarit” Гнилане

2000 Награда “Истакнат педагог” ФЛУ, ДУТ-Тетово

2000. Награда “Арс Албаника” Приштина

2007 Награда “Лаза

2008 Награда за давање придонес во ДУТ – Тетово

2010 Награда “Ноемвриска награда” ДЛУМ Драудакум

2012 Награда “Глобален натпревар на уметноста” КОСОВА АРТ Приштина

Прикажи повеќе...

Култура

„Једен ансамбл“ од Турција в недела во КИЦ

Објавено пред

Дирекцијата за култура и уметност на Скопје информира дека во рамките на јубилејното 25-то издание на фестивалот „Есенски музички свечености“ ќе се одржи концерт на „Једен ансамбл“ од Турција на 9.11. 2025 г. (недела), со почеток во 20 часот, во Салон 19.19 (Културно-информативен центар).

dobivaj vesti na viber

На концертот ќе учествуваат: Руи Азиз – каманча, Халил Ибрахим Доѓан – неј, Реџеп Белен – тамбура, Наваф Хамед – канун и Бураг Месробјан – перкусија.

Једен Ансамбл е основан во Виена во 2018 година и организира концерти во различни делови на Европа, специјализирајќи се за класична турска и турска суфиска музика. Групата е единствена во Австрија и една од ретките во Европа со ваков фокус. Репертоарот обединува дела од 10 век до денес, во разни форми и структури, изведени на акустични инструменти како неј, танбура, уд, канун, кеменче и бендир, а понекогаш настапуваат и гостински уметници. Ансамблот изведува инструментални, побожни и вокални форми со соодветни инструменти, а бројот на изведувачи се прилагодува според проектот. Настапуваат во Австрија и низ Европа, вклучувајќи Германија, Унгарија, Чешка и Полска, учествувале на многу меѓународни фестивали, а нивните настапи биле прикажани и на значајни телевизиски канали како ТРТ.

Публиката во Скопје ќе има ретка можност да ужива во извонреден музички спој на историја, духовност и уметничка прецизност, кои го одразуваат богатството на ориенталната музичка традиција, вели организаторот.

Настанот е поддржан од Турскиот културен центар – Институтот „Јунус Емре“ во Скопје.

Прикажи повеќе...

Култура

Во македонскиот КИЦ во Загреб отворено првото издание на Фестивалот на современата македонска книжевност

Објавено пред

Пред бројна публика во македонскиот КИЦ во Загреб беше отворено првото издание на Фестивалот на современа македонска книжевност којшто македонскиот КИЦ го реализира во соработка со реномираната македонска издавачка куќа ,,Македоника литера“ .

dobivaj vesti na viber

Фестивалот го отвори директорката на Македонскиот културно-информативен центар во Загреб, Мими Ѓоргоска Илиевска која истакна дека, целта на Фестивалот е да ја покаже важноста на книжевниот превод како уметнички и творечки чин и како поттик за книжевна размена и културен дијалог. Фестивалот е осмислен како простор за разговор, соработка и нови инспирации на авторите, преведувачите, издавачите и читателите. Тој е отворена културна прилика да им оддадеме признание на оние кои ја создаваат книжевноста, на оние кои ја преведуваат и на оние кои ја читаат и ја сакаат.

Пред присутната публика се обрати македонскиот амбасадор во Хрватска Н.Е. Драган Ѓурчевски кој ја истакна важноста на македонскиот КИЦ за културната македонско-хрватска соработка.

Директорот на издавачката куќа “Македоника литера” , Нове Цветаноски, ги претстави изданијата од хрватски автори преведени на македонски јазик, а од името на хрватските автори се обрати Драго Гламузина, писател и уредник.

Во присуство на авторите беа промовирани и хрватските изданија на книгите „Сезона на глуварките“ од Блаже Миневски и „Чувар на тајната“ од Ранко Младеноски кои неодамна беа публикувани на хрватски јазик. На промоцијата покрај авторите учествуваа и Дијана Бахтијари од издавачката куќа „Тим прес“, Томислав Ровичанац, преведувач, како и Жарко Милениќ, издавач и преведувач. Модератор на промоциите беше Владимир Илиевски.

Книжевниот фестивал треба да придонесе за афирмација на совремната македоснка книжвност и за продлабочувањето на македонско-хрватските културни врски, посебно во полето на книжевноста.

Во рамките на годинашната фестивалска програма беше отворена изложба на книги од хрватски автори преведени на македонски јазик, објавени од Друштвото за издавачка дејност ,,Македоника литера“, која досега има публикувано близу 50 наслови од хрватската книжевност.

На отворањето на првото издание на Фестивалот присуствуваа еминентни хрватски автори, преведувачи и издавачи, истакнати претставници на македонските и хрватските институции и организации во Загреб, бројни загрепчани, Македонци кои живеат, работат или се школуваат во Загреб, студенти на Филозофскиот факултет во Загреб, како и претставници на државната и локалната самоуправа во Република Хрватска.

Вториот ден од Фестивалот продолжува со трибина ,,Хрватско-македонските културни врски низ призмата на книжевниот превод и промоции на академик Горан Калоѓера, проф. д-р Борјана Прошев Оливер и фототипното издание на ,,Бели мугри” од Кочо Рацин.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија5 часа

За подарок од 50.000 евра, директорот на Платежната агенција му доделил на апликант финансиска помош од ИПАРД-програмата

Полицијата уапси пет лица, меѓу кои и директорот на Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и рурален развој во најновиот коруптивен...

Топ6 часа

Скопјанец репетирал пиштол во угостителски објект во Центар, кај него била пронајдена дрога

Скопјанец извадил пиштол и го репетирал во угостителски објект во Центар, а полицијата кај него пронајде и дрога. Според информациите...

Македонија6 часа

За најмногу шест месеци, од Зелениково до Центар за 25 минути ќе се патува со градскиот воз, сосе застанувања

Од Зелениково до централната железничка станица во Скопје со градскиот воз ќе се патува за 25 минути. Возот, кој ќе...

Македонија7 часа

Ѓорѓиевски за акцијата за чистење: Ова што вчера го почнавме не е маркетинг

Ова што вчера го почнавме не е маркетинг, туку да покажеме дека кога се сака – сè се може, вели...

Македонија8 часа

Турчин фатен со злато вредно половина милион денари на аеродром, Македонец од Лондон шверцувал уреди „епл“

Царински службеници и мобилни царински тимови запленија 92 грама златни плочки и монети, „Епл“ уреди, 37.500 евра, цигари, парфеми и...

Македонија9 часа

Откриен еден од убијците во Чашка, по вториот се трага – жртвата намамена, застрелана во главата и оставена покрај патот

Велешкото Обвинителство донесе Наредба за истражна постапка против едно лице за кое постои основано сомнение дека бил соизвршител за убиство....

Свет10 часа

(Видео) Заплови „Фуџијан“, најновиот и најмоќен кинески носач на авиони

Најновиот кинески носач на авиони „Фуџијан“ официјално е пуштен во служба, што претставува значаен чекор во напорите на Пекинг да...

Македонија10 часа

„Влен“: Почна вистинското чистење на Скопје од ѓубрето и старата политика

По месеци на давење на градот во лоша миризба, ѓубре, запуштеност и пропаганда, од коалицијата „Влен“ велат дека почнало вистинското...

Регион12 часа

Албанија усвои закон за родова рамноправност по бурна расправа

Албанскиот парламент доцна синоќа го усвои Законот за родова рамноправност, по повеќечасовна и остра дебата. Законот беше изгласан со 77...

Свет12 часа

Сенатот ја блокира резолуцијата што ќе го спречеше Трамп да ја нападне Венецуела

Републиканците во американскиот Сенат ја блокираа резолуцијата што ќе му забранеше на претседателот Доналд Трамп да ја нападне Венецуела без...

Македонија12 часа

Променливо облачно време со повремени локални врнежи од дожд

Времето денес ќе биде променливо облачно со повремени локални врнежи од дожд, особено во северозападните и северните делови. Ќе дува...

Македонија1 ден

Мицкоски: Македонија останува посветена на европскиот пат, но без двојни стандарди и политички притисоци

Македонија останува посветена на европскиот пат, но без двојни стандарди и политички притисоци, изјави премиерот, Христијан Мицкоски. Тој вели дека...

Македонија1 ден

Со букет цвеќе Ѓорѓиевски ја испрати Арсовска и ја презема градоначалничката функција

Со куса средба и букет свежо цвеќе заврши примопредавањето на должноста градоначалник на Град Скопје меѓу досегашната градоначалничка Данела Арсовска...

Македонија1 ден

Јаневска ќе ја почитува одлуката на Мицкоски доколку реши да ја смени

Министерката за образование и наука Весна Јаневска одговарајќи на новинарско прашање, дали доколку има реконструкција на владата таа ќе остане...

Македонија1 ден

(Видео) Мицкоски ќе ја реконструира партијата, па потоа Владата: Фокусирани сме на партискиот конгрес на 6 декември

Реконструкција на Владата нема да има пред партискиот конгрес на владејачката партија ВМРО-ДПМНЕ, кој е закажан за 6 декември. Премиерот...

Топ1 ден

Бомба најдена во автомобил во гаража во Скопје, сопственикот на возилото добил заканувачка порака, МВР влегло во објектот

Ноќеска, околу 1 часот по полноќ, непознато лице влегло во гаража од семејна куќа во скопската населба Бит-пазар, во сопственост...

Македонија1 ден

„Скопје го менуваме од корен“: Ѓорѓиевски го презеде раководењето со Градот

Новиот градоначалник на Скопје, Орце Ѓорѓиевски, денеска го прими уверението и најави дека од вечерва почнува акцијата за чистење на...

Македонија1 ден

(Видео) Николоски: Го потпишавме договорот за изградба на заедничкиот пограничен тунел со Бугарија, железничкиот Коридор 8 има стратешко, економско и безбедносно значење за Балканот и Европа

Железничкиот Коридор 8 е еден од најважните трансевропски транспортни коридори, кој има стратешко, економско и геополитичко значење за целиот Балкан...

Македонија1 ден

(Видео) ДИК ги објави конечните резултати од вториот круг на локалните избори

Државната изборна комисија (ДИК) на денешната седница ги објави конечните резултати од вториот круг на локалните избори 2025 година за...

Македонија1 ден

АХВ заплени небезбедна храна со непознато потекло по спроведен вонреден инспекциски надзор

По добиена пријава, со интервенција од Единицата за економски и компјутерски криминал при СВР Скопје, Агенцијата за храна и ветеринарство...