Денеска, кога емоциите се смирени, кога хистеричниот бран на неоправдени и злонамерни реакции престана, би било добро да направиме анализа зошто буџетите од последните две години во Министерството за култура предизвикуваа толку големо внимание во јавноста и што донесе распроделбата на овој буџет, пишува во обраќање до јавноста државниот секретар во Министерството, Валмир Азири.

Тој вели дека годишниот буџет е донесен врз основа на закон и деловник, на транспарентен начин каков што бил случајот и со донесувањето на минатогодишната програма. Понатаму, Азири додава дека комисиите ја имаат главната одговорност и тежина за процена на програмата.

„Да бидеме искрени до крај, да, министерот за култура е тој што ја носи програмата за култура, но никогаш и во никој случај никој од министрите за култура не ги надмина комисиите за време на подготовката на програмата. Дури и оваа година, во програмата на Министерството за култура поддршка добија разни проекти од областа на културата“, се појаснува во писменото обраќање на државниот секретар во Министерството за култура.

Притоа тој констатира дека жално е што во земја која се стреми да стане дел од една заедница каде што главен збор е културната разновидност, уметниците сè уште зборуваат едни за други, а не едни со други.

„Разочарувачки е фактот што уметниците, нашите македонски колеги од незнаење за нивните етнички албански колеги, праваат предрасуди и споредби, како што се: ‘Зошто за нив, а не за нас’, или: ‘Зошто на наш грб се поддржани нивните проекти’. Ова претставува најниска точка која може да ја постигнат луѓето кои создале стереотипи за една заедница која соработува, коегзистира и придонесува еднакво во оваа земја“, вели Азири.

Тој во обраќањето се осврнува и на реакциите по однос на прераспределбата извршена минатата година.

„И во 2018 година со донесувањето на програмата на Министерството за култура, сите наши македонски колеги, поддржани од некои т.н. космополити, стигматизираа, ширеа предрасуди и зборуваа со презир кон албанските проекти. Дури и минатата година, Џез-фестивалот, Тетовскиот филмски фестивал, Ансамблот, разни концерти, уметнички колонии, разни претстави и други проекти беа посочени како несериозни проекти. Типичен пример е случајот со здружението ‘Алегрето’, здружение кое веќе неколку години успешно организира еден од најважните настани на сериозната албанска музичка сцена. Сите фрлаа камења и дрва кон ова здружение, додека времето покажа дека имавме право за поддршката што ја дадовме за ова здружение“, истакнува Азири.

Државниот секретар во Министерството смета дека тоа се случува и годинава.

„Се зборуваше и тогаш, а се зборува и сега за фантомски здруженија. Не, тие не се фантомски здруженија туку се здруженија на албански уметници кои во текот на годините беа дискриминирани од ова министерство, тие се здруженија кои се создадени од невозможноста институционално да добијат дел од буџетот од Министерството за култура бидејќи основањето институции во Западна Македонија во времето беше табу-тема. Овие асоцијации, овие културни активисти, овие уметници се бореа со срце и душа и со самопожртвувана работа за да се посветат на уметноста и да станат дел од културната сцена во Република Македонија. Во 2017 година беа направени првите чекори во креирање проекти и политики кои би претставувале позитивна дискриминација врз албанските уметници бидејќи штетата предизвикана во културата, а особено на албанската култура, предвидуваше еден таков чекор“, појаснува тој.

За програмата за 2019 вели дека е само чекор кон искачувањето, односно зголемувањето на институционалната поддршка што ќе биде направена за културата воопшто.

„Така што, пред да се судиме меѓусебно како уметници, подобро е да седнеме и да разговараме едни со други, да ги посетиме изложбите едни на други, да ги следиме концертите едни на други, да се запознаваме подобро едни со други. Само на овој начин ќе можеме да критикуваме каде што треба и да се поддржуваме во иднина“, пишува Азири и додава дека од хистерични и неисцрпни реакции, им се оневозможува институционалната грижа на оние на кои, во некоја форма, им е одземено правото за поквалитетна поддршка.

„Оние што мислат дека се над законот – грешат, оние што мислат дека треба да бидат заштитени и недопрени – повторно грешат, оваа програма никогаш не фаворизирала и не нанесувала штета на никого. Транспарентност и еднакви можности им се обезбедуваат на сите“, додава тој истакнувајќи дека во тесна соработка со уметниците од сите области, Министерството ќе создаде развојни и поддржувачки политики за културата воопшто.

Македонската асоцијација на издавачите (МАИ) реагира на годинешната распределба на проекти и средства преку Програмата за издавачка дејност и смета дека оваа одлука, исто како и минатата година, придонесува за влошување на состојбите во издаваштвото и обезвреднувањето на работата на издавачите, авторите, преведувачите и другите професионалци во областа.

„Годишната програма ја оспоруваме од повеќе причини, и тоа: внесување нов систем на бодирање, кој е паушално применуван, без унифицираност и вистинска основаност, намалување на буџетите за реализација во голем број случаи во однос на минати години, како и постоење двојни стандарди за одредување на износот со кој проектот е поддржан, што особено ќе се одрази во делот за авторски хонорар, потоа отсуство на почит кон етаблираните издавачки куќи, нивното портфолио, досегашно искуство, број на ангажирани лица, сите аспекти што гарантираат квалитетна реализација и пласман на поддржаните книги – преку нивно изедначување со новоформирани фирми“, велат од МАИ.

Од таму велат дека се поддржани проекти што воопшто не може да бидат сметани за литературни, а не, пак, за литература со високи вредности, што е еден од главните критериуми. Од МАИ сметаат и дека се урива дигнитетот на авторот преку доделување рекордно ниски средства за реализација. Наместо да расте од година на година, особено во делот за оригинални книжевни дела, велат од МАИ, се деградира и се распределува без постоење какви било параметри.

„Како издавачи, бараме Министерството за култура, покрај најавеното ревидирање на отфрлените проекти, да го ревидира и списокот на прифатени проекти и одново на транспарентен начин да направи нова распределба. Притоа бараме Министерството да ја има во прв план целта да ги унапреди издавачката дејност и книжевната продукција во Македонија преку поддршка на проекти што навистина ќе придонесат за тоа, а особено да го почитува дигнитетот на авторите и нивните дела, без разлика на кој јазик творат“, велат од Македонската асоцијација на издавачите.

Стручните комисии од денеска ќе ги разгледуваат сите апликации што беа одбиени на годишните конкурси на Министерството за култура за 2019 година.

„Со почеток во 10 часот во просториите на Министерството за култура ќе почнат со работа сите стручни комисии по одделни дејности, кои ќе имаат задача повторно да ги разгледаат сите апликации што беа одбиени на годишните конкурси на Министерството за култура за 2019 година“, соопштија од Министерството.

Од таму појаснија дека одлуките за сите одбиени апликации ќе бидат поништени и по нивното повторно разгледување, доколку се утврдат недоследности, листата на поддржани проекти од национален интерес ќе биде дополнета.