Книги
Фестивалот „ПРО-ЗА Балкан“ ќе почне вечерва во Куршумли ан

Интернационалниот литературен фестивал „ПРО-ЗА Балкан“ ќе биде отворен вечерва во 19.30 часот во Куршумли ан во Скопје. Врвни автори од регионот, како и домашни автори, се гости на фестивалот, кој ќе трае до 17 септември.
На првата фестивалска вечер ќе ви претставиме тројца од нашите гости. Со македонската публика ќе се сретне Мухарем Баздуљ, Углеша Шајтинац, Калина Малеска и со Дамир Каракаш, кој ќе учествува со видеомонолог.
Баздуљ е писател, новинар и преведувач и е еден од најчитаните во регионот. Неговите 20-ина книги се преведени на повеќе странски јазици, а ги има добиено голем дел од значајните новинарски награди во БиХ и во Србија. Две негови книги се преведени на македонски јазик – „Ѓаурот и Зухејда“ („Готен“) и „Кукла од марципан“ во издание на „Везилка“.
Српскиот автор Углеша Шајтинац е наградуван драматург и писател, добитник на Европската награда за литература за романот „Сосема скромни дарови“.
На првата вечер ќе биде претставeно делото и на нашата писателка Калина Малеска, професорка по англиска книжевност на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Нејзини раскази се преведени на неколку јазици и објавени во списанија во земјата и странство, а учествувала и на повеќе македонски и меѓународни книжевни фестивали. Нејзиниот расказ „Поинаков вид оружје“ е застапен во антологијата Best European Fiction 2018.
Со нив ќе разговараат уметничкиот директор на фестивалот, Александар Прокопиев, и претседателот на одборот за доделување на наградата „Прозарт“, Ермис Лафазановски.
Во продолжение ќе следува креативно и луцидно видеоизлагање на хрватскиот писател Дамир Каракаш, автор на пет романи, три збирки раскази, патопис и две претстави за неговите книги и светот во кој моментално живееме. Некои од неговите книги имаат култен статус кај читателите. Според неговата збирка раскази „Кино Лика“ снимен е филм што освои многубројни награди на реномирани филмски фестивали.
Првата вечер ќе биде промовирана и „Срчки“, новата книга на Бранислав Николов (Пијан Славеј), а на промоцијата ќе настапат авторот и басистот Гоце Јованоски.
На 15 септември во 13 часот во Europe House ќе се одржи тркалезна маса на тема „Литература и криза: почетна точка за нови противотрови“, на која ќе учествуваат гостите писатели и членовите на програмата „Скопје fellowship“. Поради ковид-протоколите, настанот е затворен за публика. Традиционално фестивалот организира средба на членовите на оваа програма со претставници на Македонската асоцијација на издавачите и ќе имаат можност да воспостават идни соработки.
Вечерта во 19.30 часот следува второто претставување на писателите и нивните дела. Маја Солар, авторка која се занимава со феминистички и филозофски теми, како и младата книжевна ѕвезда во регионот, Магдалена Блажевиќ (БиХ), и македонската писателка и книжевна теоретичарка Елизабета Баковска, ќе разговараат со Александар Прокопиев, Ермис Лафазановски и со Владимир Јанковски.
Музичарите Гоце Јованоски и Андреа Мирческа ќе изведат експериментална звучна импресија од филмот „Устав на Република Хрватска“ по сценарио на Анте Томиќ. Потоа ќе следува получасовен видеоразговор меѓу Миљенко Јерговиќ и Анте Томиќ, изработен специјално за публиката на фестивалот.
Фестивалот ќе биде затворен на 16 септември во Куршумли ан во 19.30 часот кога ќе биде прочитан говорот на добитникот на наградата „Прозарт“, Исмаил Кадаре, а писателите гости ќе читаат извадоци од своите дела.
Во рамките на дополнителната програма на фестивалот, на 17 септември во летното кино на Кинотеката, ќе биде прикажан документарецот „Медена земја“. Преку видеоприлог Миленко Јерговиќ ќе зборува за филмот по проекцијата.
Фестивалот ќе го отвори директорот Дејан Трајкоски. Гости ќе бидат и четворицата членови на програмата „Скопје fellowship“ – Назли Бериван Ак од Турција, Јасмина Радојичиќ од Србија, Доротеа Монова и Милен Милев од Бугарија.
Добитник на наградата „Прозарт“ за авторски придонес кон балканската книжевност е големиот писател Исмаил Кадаре. За жал, тој не можеше да дојде во Скопје и да се сретне со својата читателска публика.
Интернационалниот литературен фестивал „ПРО-ЗА Балкан“ е во организација на издавачката куќа „Прозарт“, а е поддржан од Министерството за култура, ТРАДУКИ, Институтот „Јунус Емре“ од Скопје, Делегацијата на ЕУ, Град Скопје, Амбасадата на Босна и Херцеговина и од Кинотеката.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Книги
Објавена првата рецензија за најновиот роман на Венко Андоновски – „Папокот на светлината“

Објавена е првата рецензија за најновиот роман на Венко Андоновски, „Папокот на светлината“, кој за помалку од еден месец по промоцијата на првото, веќе доживеа второ издание. Критичкиот одглас за романот на Андоновски е на универзитетската професорка и книжевна критичарка, водечки познавач на современата македонска книжевност, Весна Мојсова-Чепишевска.
„За да не нè доживува преостанатиот свет како книжевност што постојано преџвакува една иста локална приказна, мора да се изнајде пат на кој ќе останеме свои на своето и во чии рамки ќе говориме за една универзална тема со цел да нè разберат и другите/преостанатите. Впрочем, тоа е природна потреба на секоја книжевност што не сака да умре. Овој најнов роман на Андоновски држи до таа девиза да се остане свој на своето преку универзалната тема за бесмртноста, верноста, суетата, гревот, зависта… И зашто тој не е ’веќе писател што сака да им се допадне на другите’, и зашто тој е ’лепослов што е служител само на убавината, а каде е убавината, таму е вистината, Он“.
Осврнувајќи се на „Папокот на светлината“, таа, како одличен познавач на опусот на Венко Андоновски, го коментира и претходното негово прозно творештво од збирката раскази „Фрески и гротески“, објавена пред триесет години преку „Папокот на светот“ објавен пред две децении до денес. Притоа и напоменува дека токму таму каде што заврши неговиот романот „Азбуката за непослушните“, почна „Папокот на светот“, објавен пред дваесет години.
Таа во рецензијата и го отвора прашањето дали со зборови припишани на еден од ликовите, во овој најнов негов роман Андоновски не развива и еден носталгичен однос кон старата добра форма на книга. Дали по малку не го покажува и својот страв од целосното исчезнување на книгата? И додека некој го фасцинира идејата „дека во едно чипче со големина сантиметар на сантиметар може да се „зипува“ сето знаење на светот“, него отсекогаш го фасцинирало „како во една книга, со димензии 15 x 21 сантиметар, може да се настани и сохрани цела една душа“, нагласува истакнатата книжевна критичарка.
Во рецензијата истакнатата книжевна критичарка напоменува дека и во овој роман доминира бројот три како и во првиот, при што се осврнува на трите приказни во „Папокот на светлината“. Првата е монолошки организирана и се чита како исповед на еден писател – има функција на монодрама. Втората е развиена низ две гледни точки на два женски лика и според Мојсова-Чепишевска како структура го има ехото на „Пиреј“ од Петре М. Андреевски. Во неа, според критичарката, како целосно да е имплементирана тезата од прочуената книга на Мартин Бубер, „Јас и ти“: „Јас настанувам во допирот со Ти, настанувајќи јас, јас говорам Ти. Целиот вистински живот е средба. Дијалогот, што е основата на втората приказна, како што истакнува Мојсова-Чепишевска, станува услов за да се развие и третата, која е најобемна и го носи насловот и на целиот роман.
Во рецензијата Мојсова-Чепишевска пристапува кон микрочитање на романот, во кое едновремено се присутни и книжевната теоријата и културологијата, но и историјата на светската книжевност преку многубројни компаративни исчитувања на најновиот роман на Андоновски.
Инаку, со беседа на Весна Мојсова-Чепишевска за дотогашното творештво на Венко Андоновски во декември минатата година почна и големата промоција на романот „Папокот на светлината“. Нејзината рецензија е прв одглас на македонската книжевна критика за ова прозно остварување на Андоновски.
Книги
Војната како мотив во уметноста во новиот двоброј 8-9 на „Зенит“

Десетина современи украински поети застапени во најновиот двоброј на „Зенит“ број 8-9. Автори кои изминатите десет месеци творат под татнежот на бомбите и под звукот на истрелите, својата најнова поезија со призвук на пркос ја објавуваат во Меѓународното списание за наука, литература, култура и уметност „Зенит“, благодарение на препевот од Звонко Димоски и Игор Станојоски.
„Кога војната доаѓа, покосува речиси сѐ пред себе. Но, колку што таа свирепо касапи, реже и граба, толку уметниците создаваат и со својата уметност ги лекуваат раните на светот. Воената инвазија во Украина беше поттик оваа тема да се набљудува токму од уметнички аспект, не само во овој контекст туку пошироко и подлабоко во минатото“, велат уредниците на „Зенит“, Ана Витанова-Рингачева, Сузана Мицева и Далибор Плечиќ.
Покрај литературни текстови, „Зенит“ во овој двоброј објавува и репродукции на ликовни дела повторно мотивирани од војната. Изборот на делата, велат уредниците, е на ликовниот уметник Никола Пијанманов.
Двобројот е поделен на две целини. „Слика 1“ со интервјуа, поезија, проза и репродукции во кои се зборува за војната, и „Слика 2“ со стандардните рубрики на списанието.
Корицата, како и на сите претходни броеви, е дело на ликовниот уметник и илустратор, Ване Костуранов.
„Зенит“ оваа година излегува во 500 примероци а е поддржан од Министерството за култура и од Општина Струмица.
Книги
Објавен романот „Полските момци“ од естонската писателка Мудлум

Во издание на „Бата прес“, на македонски е објавен романот „Полските момци“ од естонската писателка Маде Луига, која своите дела ги објавува под уметничкото име Мудлум. Објавувањето е поддржано од Секторот за евроинтеграции на Министерството за култура и од програмата Креативна Европа на Европската Унија. Ова е последната од десетте книги од десет различни европски јазици што „Бата прес“ ги објави во минатата и оваа година во рамките на проектот „Отворени книги – отворени граници“.
Романот првпат ќе се промовира на декемвриските мини саеми на книгата, како и на саемите на книгата во текот на идната година. Станува збор за дело во кое дејствието се одвива во Полска, за време на социјализмот, кој бил под силно влијание на советскиот модел. Група млади се обидуваат да творат бунтовно, дисидентски, да регистрираат списание во кое ќе ги изнесуваат своите слободарски идеи, да организираат изложби и слично.
Еден дел од дејствието се одвива по Втората светска војна, во Битола, која на еден од главните ликови му изгледа како светилник на слободата, па вели:
„На Полска не ѝ требаат големи промени или пресврти. Единственото нешто што ѝ треба на Полска е да биде господар на сопствениот живот, да му даде на секој човек индивидуална можност да изгради светла иднина. Не е возможно тоа само да се ‘сонува’. Ова е желбата да го реализираш твојот живот и во твојата земја секој ден, со радост и релаксираност. Ние веруваме дека единствената цел на Полска е да го инспирира својот народ да успее, како индивидуално така и во колективниот живот.“
Мудлум (Маде Луига) е родена во 1966 година во Естонија. Таа е прозна писателка и литературна критичарка. Студирала филозофија на естонскиот Институт за хуманизам, а дипломирала на естонската Академија за уметности. Во 2017, таа ја освоила наградата „Естонски кратки приказни“ за нејзината книга „Птичји очи“. Во 2020 година, романот „Полските момци“ (Poola poised) ја освои годишната награда на Естонскиот културен фонд, како и престижната Европската награда за литература.