Култура
„Варајати“ за „Врба“ на Манчевски: Суптилен, длабок портрет на мајчинството по кое се копнее

Филмската библија „Варајати“ објави рецензија за „Врба“, шестиот филм на на најтрофејниот македонски режисер Милчо Манчевски.
Во рецензијата во најпознатото филмско списание насловена како „Врба: Суптилен, длабок портрет на мајчинството по кое се копнее, помножен со три“, филмската критичарка Џесика Кианг вели: „Три приказни за македонско мајчинство одекнуваат низ вековите во моќната, евокативна и прекрасно одглумена драма на Милчо Манчевски“.
По минатонеделното прикажување на Сараевскиот филмски фестивал, нареднава недела „Врба“ ќе ја има и кинеската премиера, во престижната конкуренција за награди на Филмскиот фестивал во Пекинг, а организаторите велат дека сите проекции на филмот се однапред распродадени. Во октомври следи шпанската премиера на фестивалот во Валенсија.
Во рецензијата во „Варајати“ за „Врба“ се вели:
„Жените во „Врба“ на Милчо Манчевски не се стари баби, но нивните приказни имаат чувство на нешто народно – дури и оние две од трите што се случуваат во денешно време. Користејќи трипартитна структура која го привлекуваше режисерот и во минатото, особено во неговото деби од 1994 „Пред дождот“, филм кој беше номиниран за Оскар и победи во Венеција, Манчевски извлекува три извонредни женски актерски остварувања од неговите главни актерки, од кои секоја ја тера својата сопствена приказна за маките, кривиците и огромните жртви на мајчинството. Често трагична, често сурова, „Врба“, видена низ милозливата, озарена камера на директорот на фотографија Тамаш Добош, сепак задржува леснотија и енергија која на крајот успева да биде оптимистичка – не толку приказна за жалоста на врбата колку за нејзината способност да се извиткува со небаре бескрајна флексибилност без да се скрши.
Првото поглавие е најочебијно митско, лоцирано во средновековно македонско село, каде млад пар – неверојатно синооката Донка (Сара Климоска) и нејзиниот голем, навидум мек маж Милан (Никола Ристески) – очајно се обидуваат да зачнат. Откако залудо ќе ги поминат сите ритуални суеверија, тие одат кај една стара жена со лице од карст и остар јазик (Ратка Радмановиќ), за која се смета дека ќе ја излечи нивната јаловост. Откако прво ќе го исмее Милан („Во права дупка го клаваш?“, го прашува), „мајче“ се согласува да им помогне, но под еден страшен услов: Таа го сака нивното првороденче. Ќе имаат уште многу други, грубо им вели, а неа ѝ треба некој да се грижи за неа.
И таман што сме се раскомотиле во овој феудален свет на грубо платно, медени слики од камени мостови, житни полиња и речни брегови, еден брз рез нѐ транспортира во ноќна сообраќајна гужва во дождливо модерно Скопје. Таксистот Бранко (Ненад Нацев) прави несмотрен потег и удира старец што ја преминува улицата. Додека Бранко чека прво на брзата помош, а потоа и на полицијата, а дождот му се собира во долгата брада, од еден балкон го гледа Родна (Наталија Теодосиева) која најпосле слегува долу кај него со чадор за неочекувано мила слатка средба. Нивната заносна романса се расплетува во ритам на неконвенционална романтична комедија – сѐ додека, финансиски истоштени од ин-витро третмани, тие најпосле на зачнат со близнаци. Отпрво личи како да добиле двоен благослов, за набргу да прерасне во невозможна дилема која станува семе на раздорот меѓу нив.
И на крај, Катерина (Камка Тоциновски), сестрата на Родна, спореден лик во делот на Родна, добива свое поглавје. Како мајка што го посвоила сиракот Кире (Петар Царановиќ), таа е напната и загрижена поради неговото мрачно, упорно молчење, отелотворувајќи ја постојаната исцрпеност предизвикана од жестоко сакање дете кое за возврат не сака или не може да сака. Но, во изненадувачките, а сепак кредибилни пресврти на оваа последна приказна, Манчевски прави некои од неговите најдлабоки опсервации за мајчинството, за тоа како тоа не е толку биолошка или дури и емотивна врска со партнер или дете, колку серија на избори, спогодби и тргувања кои мајката ги прави со себе, со светот или со Судбината. Дури и кога би можело да има некаква пуританско толкување околу тоа која од жените е „казнета“, а која „наградена“, независноста на духот на сите три се опира на вакви симплифицирања. Жениве можеби ги обединува мајчинството, но во секој друг поглед тие си се сосема свои.
Манчевски носи филигрански опсервирани хумор и трогателност и во значајни и во прозаични случки. „Сега легни си“, му вели Донка на нејзиниот „стопан“ маж Милан после обедот, „за јадењето да мисли дека цар го јадел“. Родна и Бранко, дури и среде финансиските грижи си имаат фантастична, кикотлива, несмасна секс сцена. Катарина ѝ ги раскажува на Родна маките со Кире додека ѝ ги лакира ноктите на нозете на Родна. Симболи и мотиви се повторуваат во рефрените на музиката на Кирил Џајковски модулирана со народни мотиви: дробењето на јаболко, судбински камен, стари обреди за плодност како триење земја на кожата кога грми или јадење три зрна град. И другите попатни нешта имаат суптилни, метафизички значења – како презимето на Бранко кое навестува исконска врска со саканото спорно првенче на Донка – уште поевокативни затоа што не се перфектни паралели.
Некои понемилосрдно геометриски сензибилитети можеби ќе се вознемират од привидниот дисбаланс во пристапот на Манчевски: една приказна во средновековното полумитско минато, а другите две поврзани и современи. Но, „Врба“ не е филм на линеарна логика, туку на алузии и асонанци, на еха и одгласи. Можеби приказната на Донка е коренот, на Родна стеблото, а на Катерина гранката, а елегантното, надежно огледување на почетокот и крајот – едно дете се губи, друго дете е пронајдено – е едноставно виткањето на ова особено дрво кое несвесно му се поклонува на своето потекло закопано длабоко во земјата на некое дамнешно минато“, се вели во рецензијата на „Варајати“.
„Врба“ го започна своето патување со светска премиера на Римскиот филмски фестивал во октомври минатата година, каде што беше забележан со исклучително позитивни критики. По македонската премиера, филмот играше в кино два и пол месеци и ги сруши рекордите на гледаност. „Врба“ беше и дел од официјалните програми на светските фестивали во Тајпеј, Талин, ФЕСТ во Белград, Бенгалуру во Индија, Синеквест во Калифорнија, Софија, Истанбул, Клуж-Напока и други.
„Врба“ ја освои и наградата Најдобар филм во програмата Недела на режисерите на 40. издание на филмскиот фестивал Фантаспорто во Порто, Португалија, како и наградата за најдобар филм на камерниот фестивал на независни филмови во Велингтон, Нов Зеланд.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
„Голдберг варијациите“ на Бах во изведба на Дино Имери – утре во Виена

Македонскиот пијанист Дино Имери, еден од највпечатливите уметници на својата генерација, утре (13 јуни) ќе настапи во Виена – глобалниот и историски центар на класичната музика. На програмата е капиталното дело на Јохан Себастијан Бах – „Голдберг варијации“, кое ретко се изведува на концертните сцени низ Европа, токму поради неговата исклучителна сложеност и длабочина.
Концертот ќе се одржи во престижниот „Бехштајн Центрум“ во Виена, во организација на Амбасадата на Република Северна Македонија, со поддршка од Македонско-австрискиот бизнис клуб и компанијата SSB Infrastructure-Austria.
Ова дело, коешто Имери премиерно го изведе во Скопје во рамки на „Недела на Бах“, привлече големо внимание од публиката и критиката. Програмата бара техничка виртуозност и уметничка зрелост, а само мал број пијанисти во светот се осмелуваат да го стават во својот концертен репертоар.
„Настап во Виена е сон на секој уметник. Особено ми е чест да ги изведам ‘Голдберг варијациите’ – едно од најмонументалните дела на класичната литература, на сцена пред публика која секојдневно слуша врвни уметници и програми. Работев на ова дело повеќе од пет години. Искрено им се заблагодарувам на Н.Е. г-дин Освит Росоклија и на поддржувачите на концертот – без нив оваа реализација немаше да биде можна“, изјави „волшебникот на пијаното“ Дино Имери пред настапот.
Концертот е со слободен влез и отворен за сите љубители на класичната музика.
Култура
Фестивалот Credence Dance почнува на 16 јуни

Третото издание на фестивалот Credence Dance започнува на 16 јуни, а ќе трае до 21 јуни со програма конципирана тематски, Вечери на класичен балет и Вечери на современ танц.
Фестивалот оваа година има и дополнителна програма која ќе се состои од работилници и трибини. На програмата се фрагменти од бисерите на класичното наследство „Лебедово езеро“, „Рајмонда,“„Копелија“, „Дон Кихот“, „Силфида“ и други.
Освен тоа во делот на модерниот и современиот танц премиерно ќе бидат изведени дела на Игор Киров, Бојан Мицов, Џонс Хинг, Франциско Руиз и Јована Петровска кој кореографите наменски ги подготвија за фестивалот.
Овогодинешниот Credence Dance фестивал ќе понуди ексклузивни гости од Кина, САД, Италија, Франција, Германија, Велија Британија итн. Ова е исклучителна и ретка можност да се видат овие уметници на домашна сцена.
Во рамки на фестивалот традиционално ќе биде врачена Наградата за трајни вредности во танцовата уметност. Настанот се одржува во Националата опера и балет.
Фестивалот е поддржан од Министерството за култура и Универзитетот „Св Кирил и Методиј“, Скопје. Влезот е слободен.
Култура
Во Москва излезе „Пиреj“ од Петре М. Андреевски

Романот „Пиреj“ излезе од печат во Москва на инициjатива на Олга Панкина, познат популаризатор на македонските културни вредности во Русија. Таа го преведе уште во 2008 година, го обjави издавачката куќа „Феникс“, Скопjе. Како што обjаснува Панкина, романот на руски веднаш предизвика интерес каj публиката, но сепак книгата не можеше да допре до широк круг рускоjазични читатели. Сметаjќи го романот на основоположникот на современата македонска проза Петре М. Андреевски за ремек дело, таа си постави за задача да го преобjави во Москва.
Оваа година идеjата jа поддржа Центарот за книга „Рудомино“ со коj Олга Панкина плодно соработува веќе петнаесет години (Центарот за книга има обjавено творби на над 20 македонски автори).
Ова издание на „Пиреj“ е многу квалитетно (368 страни, тврд повез) и изгледа современо. На корицата има фрагмент од сликата „Стара куќа“ на Олга Панкина. Блескав предговор за книгата напиша Венко Андоновски, коj даде за руска читателска публика основни информации за историјата која е заднина на личната драма на едно македонско семејство од почетокот на ХХ век, семејството на Јон и Велика, jа подвлече актуелноста на романот и го нарече како најголем македонски бестселер на сите времиња.
Тукушто обjавениот роман веќе заживее своj книжевен живот – почна да стекнува читатели. Минатата недела, од 3 до 7 jуни, беше презентиран на Саемот на книга на Црвениот плоштад во Москва на штандот на издавачот Центар за книга „Рудомино“.