Македонскиот пијанист Симон Трпчески со „Македонисимо“ во Рим одржа концерт во рамки на манифестацијата „Македонија во чест на Свети Кирил“, којашто повеќе од 5 децении се одржува во вечниот Рим, каде што во црквата „Сан Клементе“ бил погребан Свети Кирил, еден од најголемите просветители и духовни столбови на словенскиот свет.

На настанот присуствуваше и претседателкта, Гордана Сиљановска-Давкова, како и министерот за култура, Зоран Љутков.

Во своето поздравно обраќање пред концертот, министерот се осврна на пијанистот Симон Трпчески и квинтетот „Македонисимо“, на кој беа изведени дела од Едвард Григ, Петар Илич Чајковски и македонскиот композитор Панде Шахов.

„Имаме особена чест да уживаме во интерпретацијата на еден од најистакнатите амбасадори на македонската култура, пијанистот Симон Трпчески. Симон со својата уметност не го освојува само светот, туку во секој тон, во секој акорд, на секоја сцена ја раскажува приказната за нашата земја, за нашата радост, тага, за нашата упорност. Тоа што тој го носи на сцената не е само музика – тоа е душа, тоа е Македонија. Секој негов настап е сведоштво дека уметноста е универзална, дека таа обединува и воздигнува и дека токму преку неа се среќаваат духовното, боженственото и човечкото. Затоа нека вечерашниот концерт биде нашата современа молитва, не со зборови туку со музика. Нека таа зборува таму каде што зборовите замолкнуваат. Нека делото на Свети Кирил и понатаму нѐ води низ вековите, низ културата и низ срцето на народот, затоа што јазикот ни е дом, културата ни е светлина, а заедништвото – сила“, порача Љутков.

Министерот за култура и туризам, Зоран Љутков, како член на државно-црковната делегација предводена од претседателката на Република Македонија, Гордана Сиљановска-Давкова, по повод чествувањето на денот на светите браќа Кирил и Методиј, претходно го посети и гробот на папата Франциск, а положи свежо цвеќе и пред спомен-плочата на македонски јазик во базиликата „Санта Марија Маџоре“.

Книгоиздавателството „Панили“ објави нова книга од еден од најдаровитите и најсестрани македонски автори, Паскал Гилевски.

Насловена „Мит и стварност“, книгата е сублимат и синтеза на неговото шестдецениско творечко – преведувачко и критичарско искуство и претставува значаен влог и за есеистиката и критиката во Македонија, воспоставувајќи толкувачки координати со книжевни великани на кои Гилевски претходно им има посветено големо внимание проучувајќи го нивното творештво.

Паскал Гилевски во своите младешки години особено внимание ќе посвети на изучување на грчкиот, унгарскиот и францускиот јазик. Таа негова опседнатост во изминативе шеесет години творечка дејност ќе придонесе денес во негов превод на македонски јазик да ги имаме делата на големите француски писатели Оноре де Балзак, Ромен Ролан, Теодор Готје, Виктор Иго, Франсоа Вијон и на Алберт Ками, потоа на грчките класици Сеферис, Казанѕакис, Јанис Рицос, Рита Буми Папа, како и антологиските унгарски писатели Шандор Петефи, Ендре Ади, Шандор Вереш, Ференц Јухас и многу други. Во еден дел, книгата „Мит и стварност“ е резултат токму на неговата темелита посветеност на творечките опуси на овие автори.

Во посебно поглавје од книгата „Мит и стварност“, Гилевски инспиративно пишува за култната поема „Сердарот“ од Григор Прличев, за романите „Уткини соседи“ од Божин Павловски, „Црна билка“ од Ташко Георгиевски, „Зора зад аголот“ од Димитар Солев и др.

– Паскал Гилевски е пасиониран вљубеник и одличен познавач на творештвото на овие автори. Преводите на делата на големите светски писатели, тој ги проследува со критичко-есеистички толкувања. Благодарение на неговата преведувачка дејност,како и неговата упатеност во литературата, тој ја создал книгата „Мит и стварност“, која ќе заземе посебно место во областа на критиката и есеистиката. Всушност, „Мит и стварност“ е дело на голем зналец е исклучително упатен писател во француската, грчката, унарската литература и македонската литература, пишува Иван Антоновски.

Паскал Гилевски (1939, Сетома, Егејска Македонија) е раскажувач, романисер, поет, есеист, критичар и преведувачПо Граѓанската војна во Грција, од 1948 до 1956 година живеел во Унгарија, а потоа се преселил во Скопје. Завршил прв степен на Академијата за ликовни уметности во Белград, како и Филозофски факултет во Скопје. Работел како ликовен рецензент во весниците „Нова Македонија“ и „Вечер“. Од 1999 до 2002 година бил директор на Националната библиотека „Св. Климент Охридски“ – Скопје, а бил и претседател на Советот на Струшките вечери на поезијата. Некое време живеел во Париз, а престојувал и во Италија, Англија, Холандија, СССР, Чехословачка, Египет, Сирија, Јордан итн. Гилевски е член на Унгарската академија на науките и уметностите, Македонскиот ПЕН центар и на Друштвото на писателите на Македонија (од 1970 година).

Заедно со Ташко Ширилов, во текот на 1971/1972 година, Гилевски бил основач и уредник на весникот „За македонцките работи“, а потоа и на ревијата „Огледало“. Според неговиот расказ „Глава“, снимен е краткометражен филм, во продукција на „Вардар Филм“. Неговите песни и раскази се преведени на повеќе јазици, и тоа: српскохрватски, унгарски, грчки, италијански, француски, турски, словенечки, полски, англиски, украински итн.

Гилевски учествувал во подготовката на повеќе книги со македонска книжевност, објавени во Унгарија, Грција и Франција, а бил уредник на повеќе антологии и збирки. Неодминливо е неговото присуство во областа на критиката, есеистиката и публицистиката преку делата: „Толкување на уметноста“, „Поетика на два брега”, „Повредена интелигенција”, „Од мугра до мугра” и „По патот на великаните“.

Новата книга на Гилевски, „Мит и стварност“ е достапна за читателите во книжарниците на „Матица македонска“.

Во Битолскиот театар се одржа прес конференција посветена на најновата премиера ,,Чорбаџи Теодос“ од Васил Иљоски, во режија на Дамјан Димовски .

„ Среќен сум што еден млад човек се зафати да работи театар со љубов. По 4-ти пат ова дело се поставува на сцената на Битолски театар. Првата поставка беше во 1946 година“, истакна на почетокот директорот Васко Мавровски. Тој додаде дека и покрај наследениот милионски долг, се работи интензивно во театарот и се стигна до 4-та премиера оваа година.

„11 та премиера за 8 месеци за тоа време откако јас сум на чело на овој театар. На 16 ти јуни ќе се игра претставата „Жиголо“ која ќе биде 87 изведба на претстава со што се израмнуваме со бројот на претстави кои се изиграле за цела 2024 година, а ќе завршиме со премиера на „Рибарски караници“, која ќе биде 101 изведба за 2025 година, и со тоа ќе го достигнеме бројот на вкупна публика, 17688 гледачи, кои биле присутни за цела 2024 година. До овој момент не посетиле повеќе од 13000 гледачи. Ова се бројки кои ни значат многу бидејќи успеавме да се надминеме себеси, и успеавме да го вратиме театарот на една брза лента на едно време кога Мицевски беше уметнички директор, а Светозарев директор, кога ни се случуваше да имаме и по 250 изведби годишно. Така што мислам дека сме на добар пат и се заблагодарувам на секој еден посетител“.

Оваа претстава е дипломска работа на режисерот.

„ Голема работа е да се даде можност како што мене Битолски театар ми ја даде, да ја работам својата дипломска претстава овде. Екипата ми даде доверба за идејата да поставиме еден култен текст за македонската драматургија, да му дадеме еден нов и свеж изглед на целиот концепт. За мене од големо значење е што националните куќи даваат можност на младите уметници да се изразуваат на нивните сцени. Работите кои се случуваат во самиот текст на Иљоски од тоа време, некако ни се случуваат повторно во поинаква амбалажа. Луѓето некако ја имаат изгубено емпатијата и разбирањето и сите сакаме да стигнеме до целта прегазувајќи го другиот, а не во соработка со него. За овој начин на живот кој ние денес го живееме потребно е да постои таа емпатија помеѓу нас“.

Драматург на претставата е Билјана Крајчевска.

„Ние во театарот земаме различни приказни, поставуваме и одговараме прашања, достигнуваме до некакви концепти за решавање на современите проблеми, но хуморот е една од важните алатки кои ни даваат некакви одговори на тие негативни прашања и затоа оваа комедија беше една од важните претстави кои ги поставуваме оваа година, стигнавме до осовременување на овој процес. Комедијата соодетствува со нашата актуелност. Во процесот тргнавме кон едно истражување, но не експериментиравме. Стигнавме до една предлошка која ќе комуницира со оваа сценска матрица, а користевме материјали кои се од Иљоски, од Шекспир, имавме мали документарни интервенции, се со цел претставата на крајот да не донесе до оние моменти на осознавање во животот, да се даде шанса на децата, светот, општеството“.

Сценографијата е на Валентин Светозарев, костимографијата на Благој Мицевски.

„Сакавме да имаме претстави од секој вид, за секого, од детски до претстави за средношколци, класични и сл. Најважно во оваа претстава е што имаме млад режисер од Битола, кој ни го привлече вниманието со неговата претстава правена по Отело, која ја видовме на неделата на независен театар во Драмски во Скопје, а потоа беше и во МНТ, публиката во Битола ќе може да ја види во рамките на Шекспир фестивалот. Мене ме повлече во процесот на работа како костимограф е тоа што Дамјан во идејата покажа респект кон македонската традиција, драма и овој Битолски театар. Ме инспирираше таа негова визија, колку голем притисок правиме кон децата во нивните одлуки“.

Во претставата играат Живко Борисовски, Марија Стефановска, Александар Димитровски, Никола Стефанов, Сандра Грибовска Илиевска, Елена Моше, Никола Пројчевски, Александар Копања, Петар Спировски, Марија Цветановска.

„Лакомото око и грабливата рака за жал продолжуваат и по 100 години, пред се сум среќен за соработката со Дамјан со екипата. Многу е добро тоа што се враќаме на наши македонски текстови, за да се врати и најмладата публика“, рече актерот Живко Борисовски.

Музиката е на Александар Димовски, светло Игор Мицевски, инспициент Оливер Петровски, суфлер: Гордана Михајловска. Премиерата на ,,Чорбаџи Теодос“ е на 26.мај со почеток од 20 часот.